رازهای تازۀ «بانوی سرب»؛ اشراف‌زاده یا آرایشگر؟
زن مدفون در یک تابوت سربی که سال ۲۰۰۱ در نیمیخن کشف شد، ممکن است از اعضای ثروتمند شهر باستانی در مرز شمالی امپراتوری روم نبوده باشد.
فرادید| زن مدفون در یک تابوت سربی که سال ۲۰۰۱ در نیمیخن هلند کشف شد، ممکن است از اعضای ثروتمند شهر باستانی در مرز شمالی امپراتوری روم نبوده باشد. بر مبنای یافته‌های جدید، او دست‌کم ۱۰۰ سال زودتر از تصورات قبلی ما، درگذشته است.
به گزارش فرادید، این تابوت یکی از چندین تابوت کشف شده حین عملیات فاضلاب در برچ‌استارت در مرکز شهر نیمیخن در ماه مه ۲۰۲۱ بود. آنچه امروز برچ‌استارت است، در زمان رومیان یک جاده بوده و در شهرهای رومی رسم بود که مردم در دو طرف این جاده دفن شوند. این نخستین تابوت سربی رومی است که تا به حال در هلند پیدا شده و بیش از ۲۰ سال بعد، همچنان بقایای آن تنها نمونه در نوع خود باقی مانده است. این تابوت ظریف پس از حفاری در شرایط کنترل‌شده به موزه والخوف منتقل شد.
روشن شد این بقایای اسکلتی متعلق به زنی با قد حدود ۵.۳ اینچ بوده که زمان مرگش در حدود سال ۳۴۰ پس از میلاد، حدود ۵۰ سال سن داشته است. این تابوت در دوران باستان غارت شده بود، اما تکه‌هایی از ورق طلا و نخ طلا نشان میداد او با لباس‌هایی گران‌قیمت دفن شده است. کنار او در تابوت یک جعبه چوبی حاوی بطری‌های شیشه‌ای عطر با بقایای عطر، کفگیرهای کوچک، یک آینه و تعدادی سنجاق مو و سوزن جوالدوز بود. در خاک بیرون تابوت، تکه‌هایی از کوزه‌های شراب از جنوب فرانسه یا فلسطین کشف شد که احتمالا بقایای مراسم شراب‌پاشی روی خاک متوفی بودند.
از آنجا که تابوت‌های سربی بسیار کمیاب و گران بودند و به دلیل اینکه فرد مدفون با منسوجات مجلل، روغن‌های معطر و ظروف شیشه‌ای فاخر دفن شده بود، باستان‌شناسان به این نتیجه رسیدند که او از موقعیت اجتماعی بالایی برخوردار بوده است. دندان‌های او کمی از بین رفته بود و تعدادی حفره در دندان‌های بجامانده داشت، که دلیل آن شاید علاقه او به غذاهای شیرین و شراب بوده است که هر دو از خصلت‌های ثروتمندان به حساب می‌آمدند.
اما بودجه و روش‌های تحقیقاتی جدید این امکان را برای کارشناسان فراهم کرد که همین تازگی بانوی سربی را دوباره بررسی کنند. خود تابوت، گورنهاده‌ها، بقایای طلا و منسوجات و اسکلت، همگی با استفاده از فناوری‌ها و رویکردهایی که سال ۲۰۰۱ در دسترس نبود، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج اولیه اکنون منتشر شده و نتایج اولیه‌ی بدست آمده از تحقیقات گذشته را تغییر داده است.
اول و مهمتر از همه، تاریخ تدفین قرن چهارم با تجزیه و تحلیل جدیدتر و دقیق‌تر اصلاح شده است. قدمت این قبر به اوایل قرن سوم می‌رسد، یعنی حدود سال ۲۰۰ پس از میلاد مسیح. دوم، تابوت سربی بازیافت شده است. تزئینات روی این جعبه‌ها همیشه در قسمت بیرون تابوت بوده است. این یکی داخل تابوت است چون سرب چکش‌خوار پیش از دفن فرد، پشت و رو شده است. همچنین درب اصلی سربی گم شده و به جای آن از کاشی استفاده کرده‌اند. همچنین این تابوت برای فرد مدفون بیش از حد بزرگ بوده است. تابوت‌های سربی طبق سفارش ساخته می‌شدند، و حتی ثروتمندترین خانواده‌ها برای فضای اضافه‌ی بلااستفاده پول پرداخت نمی‌کردند. بنابراین این تابوت برای شخص دیگری ساخته شده است.
در بررسی اسکلت شواهدی یافت شد که نشان میداد بانوی سربی بانوی عیش و نوش نبوده است. مهره‌هایش ساییده شده و دچار آرتروز بوده است، به این معنا که سال‌ها از بدنش کار فیزیکی سنگین کشیده است. جای خیلی از دندان‌ها در دهانش خالی بود و دندان‌هایش پر از حفره‌های ناشی از زیاده‌روی بود، اما در چه کاری؟ الگوهای سایش نشان میداد او از دندان‌هایش به عنوان ابزار انجام کارهای تکراری استفاده میکرده است.
پس چگونه این کارگر زحمتکش در چنین تابوتی دفن شده است؟ شاید او خدمتکار محبوبی بوده، کسی که با خانواده ثروتمندی که برایشان کار میکرده، رابطه نزدیکی داشته است. جوئپ هندریکس باستان‌شناس از شهرداری نیمیخن معتقدست که شاید این زن آرایشگر شخصی یکی از خانم‌های خانواده بوده است.
«او به سرپرست خانواده نزدیک بوده است. آن‌ها به نخبگان برتر تعلق نداشتند، اما بسیار به آن‌ها نزدیک بودند. پس می‌توانید تصور کنید وقتی چنین شخصی فوت میکرده، بانوی خانه هزینه کفن و دفن او را پرداخت میکرده است. بانوی سرب با سنجاق‌های سر دفن شده که بخشی از کار یک آرایشگر بوده است.»
«البته تعابیر دیگری نیز ممکن هستند، مانند اینکه او شاید صنعتگری بوده که با سختکوشی خودش ثروتمند شده یا مادر یا بزرگ خانواده از محافل بهتر بوده: در نیمیخن رومی، تابوت سربی دست دوم نیز بسیار خاص بوده است.»
تحقیقات در مورد این بانوی کشف شده در تابوت سربی همچنان ادامه دارد. محققان امیدوارند DNA او را برای تعیین ریشه‌های قومیتی او استخراج کنند و تجزیه و تحلیل ایزوتوپی پایدار دندان‌های او روشن کند او کجا بزرگ شده و رژیم غذایی او چه بوده است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
