کشف یک کارگاه باستانی که «گرانترین رنگ جهان» را می‌ساخت

فرادید| محققان در جزیره‌ای در یونان، کارگاهی ۳۶۰۰ ساله کشف کردند که روزگاری در آن رنگ ارغوانی کمیاب مورد علاقه خانواده سلطنتی از غدد حلزون ساخته میشد. این رنگ کمیاب‌ترین و گرانترین رنگ جهان به شمار می‌آمد که فقط اشراف و خاندان‌های سلطنتی توان استفاده از آن را داشتند.

به گزارش فرادید، باستان‌شناسان به تازگی در شهر باستانی کولونا در جزیره یونانی آگینا در حال حفاری بودند که دو ساختمان مسینایی کشف کردند. ساختمان‌ها به قرن شانزدهم قبل از میلاد برمی‌گردند و در آن‌ها سرامیک‌های رنگدانه‌دار، ابزارهای سنگ‌زنی و انبوهی از پوسته‌های شکسته نرم‌تنان یافت شده است که همه نشان‌دهنده وجود کارگاه تولید رنگ ارغوانی است. 

در این کارگاه، یونانیان باستان رنگدانه‌ای درخشان تولید می‌کردند که به آن ارغوانی مسینی یا به قول رومی‌ها ارغوانی امپراتوری می‌گفتند. این رنگ که نخستین بار توسط فنیقی‌ها در لبنان امروزی ساخته شد، از مخاط حلزون‌های دریایی گوشتخوار مدیترانه استخراج می‌شد. در سراسر منطقه، فقط ثروتمندان صاحب هر چیزی بودند که رنگ ارغوانی امپراتوری داشت، چون تولید این رنگ بسیار سخت بود. 

همانطور که پلینی بزرگ، مورخ رومی نوشته، برای تولید یک اونس رنگ ارغوانی به هزاران حلزون نیاز بود. بر اساس این مطالعه، سازندگان رنگ مجبور بودند پوسته حلزون‌ها را خرد کنند، غدد ریز آن‌ها را استخراج کنند، آن‌ها را با آب نمک مخلوط کنند و بگذارند این معجون زیر نور خورشید بماند. لیدیا برگر، باستان‌شناس دانشگاه سالزبورگ و نویسنده مشترک می‌گوید نتیجه‌ی کار آن‌ها، به وجود آمدن یک رنگ ارغوانی تیره، یاسی یا مایل به قرمز تیره بود که در منسوجات و نقاشی‌ها از آن استفاده می‌شد. 

قطعات سفالی که محققان در این مکان یافتند احتمالاً ظروفی برای رنگ بودند. رنگدانه‌های سفال به قدری با کیفیت هستند که امروزه هم می‌توان آن‌ها را استخراج کرد و از آن‌ها برای رنگرزی لباس استفاده کرد. این محوطه همچنین حاوی سنگ‌هایی بود که از آن‌ها برای سنگ‌زنی، کندن گودال زباله و خرد کردن انبوهی از پوسته‌های حلزون استفاده می‌شد. 

حلزون‌های خردشده در محل

رنگدانه‌ای که از تکه‌های سفال گرفته می‌شود هنوز هم می‌تواند برای رنگرزی پارچه استفاده شود

در نهایت، ارغوانی حلزونی به رنگ خانواده سلطنتی تبدیل شد. در قرن نخست پس از میلاد، امپراتور روم، جولیوس سزار، ارغوانی امپراتوری را رنگ رسمی خود نامید اما سال ۱۵۰۰ قبل از میلاد، تولید این رنگ تازه شروع شد. 

برگر می‌گوید آن زمان، کولونا یک شهر کوچک متراکم و مستحکمی بود که ساکنان آن محصولات و مواد اولیه‌ی مختلف دست‌ساز مانند رنگ‌های مسینی را تولید و تجارت می‌کردند که هنوز کالای ویژه نبودند. اگرچه کارخانه رنگ در یک منطقه شهری است (یک چیز عجیب میان کارگاه‌های رنگ)، موقعیت ساحلی آن برای تولید رنگ ارغوانی ایده‌آل بوده، چون حلزون‌ها را باید می‌گرفتند و تا زمان برداشت غددشان، آن‌ها را زنده نگه می‌داشتند. 

محققان با تجزیه و تحلیل پوسته‌ها در این کارگاه خاص، به این نتیجه رسیدند که فقط از یک گونه حلزون استفاده شده: صدف فرفری نواری. جالب اینجاست که این حلزون تنها حیوانی نبود که در محل کشته میشد. باستان‌شناسان استخوان‌های سوخته چندین بچه خوک و بره را هم پیدا کردند و تصور میکنند این پستانداران جوان در این کارگاه قربانی شدند تا تولید رنگ به نوعی برکت بگیرد. 

این محوطه باستانی نه تنها ثابت می‌کند رنگ ارغوانی در شهرها تولید می‌شده، بلکه درک جدیدی در زمینه پیشینه تکنولوژیکی و احتمالاً معنوی این فرآیند ارائه می‌دهد.

مترجم: زهرا ذوالقدر