خاطرات خیامی؛ برای خارجی ها قابل تصور نبود که اتوبوس های مرغوب بسازیم

کتاب «پیکان سرنوشت ما» با گردآوری و نگارش مهدی خیامی توسط نشر نی در سال ۹۷ منتشر شده است. این کتاب، خاطرات احمد خیامی، موسس ایران ناسیونال (ایران خودرو)، فروشگاه‌های کوروش و بانک صنعت و معدن است. 

در ادامه بخشی از این کتاب را می خوانید.

پس از عالیخانی، نوبت من بود که به عنوان رئیس هیئت مدیره ایران ناسیونال گزارشم را به عرض برسانم: خدمتگزار به نمایندگی از طرف کارکنان این واحد صنعتی عالی‌ترین تشکرات و سپاسگزاری قلبی خود را از تشریف فرمایی شاه و شهبانو جهت افتتاح قسمت‌های جدید این کارخانه تقدیم می‌دارد اوامر شاهنشاه در نمایشگاه صنایع ایران در شیراز بزرگترین انگیزه و مشوق برای ساختن اتومبیل در ایران بود و همان طور که استحضار دارید این نخستین گام اساسی در راه صنایع اتومبیل‌سازی کشور است.

خدمتگزار نه تنها امیدوار است بلکه ایمان راسخ دارد در آینده نزدیکی میهن ما در این صنعت پیکان متولد می‌شود که مادر بسیاری صنایع دیگر است مقامی را که شایسته ایران است در جهان احراز خواهد نمود. همان طور که نظر مبارک بوده است، کوشش شده که کارخانه با مدرن‌ترین ماشین آلات و طبق تازه‌ترین اصول منطبق با احتیاجات آینده کشور و قابل توسعه برای ساخت موتور و گروه محرکه مجهز گردد.

چون این صنعت در کشور ما سابقه‌ای نداشت و احتیاج مبرمی به مهندسین و کارگران با تجربه بود، طبق برنامه تنظیمی از آغاز کار همه ساله گروهی از مهندسین و کارشناسان خارجی برای آموزش کارگران در کارخانه استخدام گردیدند و آن‌ها با ایجاد کلاس‌های آموزشی و استفاده از ماشین آلات و ابزار تازه‌ای که کارخانه وارد و نصب نموده است عملاً آموزش‌های لازم را به کارکنان کارخانه می‌دهند. در امور اداری نیز مسئولین مربوطه در داخل و خارج کشور آموزش‌های لازم را دیده‌اند... استعداد و هوش کارگرانی که در این رشته از صنعت کار می‌کنند.

غیر قابل تصور و موجب اعجاب تمام کارشناسان خارجی است، به طوری که پس از سه سال در رشته اتوبوس‌سازی این کارگران متخصص توانسته‌اند مرغوبیت ساخته‌های خود را به پایه کارخانه مادر رسانیده و حتی در مواردی بر آن‌ها پیشی گیرند و نیز بازده کارشان تا چهار درصد از کارگران مشابه خارجی که سالیان دراز در این رشته تجربه دارند بیشتر شده است.

کوشش خدمتگزاران در این است که همین وضع را در قسمت ساخت اتومبیل سواری نیز برقرار سازیم از نظر سرمایه‌گذاری و ایجاد کارخانه و آماده ساختن نیروی انسانی و جلب کمک‌های فنی در راهی که هدف آن ساخت حداقل نود درصد یک خودرو می‌باشد بسیار پیشرفت کرده‌ایم و ما برای انجام بقیه آن فقط مقداری وقت لازم داریم تا با استفاده از تجاربی که در چند سال گذشته به دست آورده‌ایم بتوانیم خود را برای اجرای طرح‌های تازه و دسترسی به بازار‌های نو آماده نماییم.

چون صنعت قالب‌سازی لازمه داشتن یک صنعت مستقل اتومبیل‌سازی است مدت یک سال است که با همکاری یکی از بزرگترین کارخانجات قالب‌سازی جهان مشغول بررسی طرح ایجاد یک کارخانه قالب‌سازی بسیار مجهز می‌باشیم که کوره‌ها و دستگاه‌های ذوب چدن نیز شامل آن است و نیز همراه این طرح مشغول مطالعه برای ساخت موتور جهت انواع اتوبوس و کامیون و سایر احتیاجات موتوری کشور هستیم.

وزارت اقتصاد با راهنمایی‌های فنی وزارت آب و برق با دادن برق فشار قوی، و آب مورد احتیاج کارخانه و نیروی هوایی شاهنشاهی ایران با در اختیار گذاشتن جرثقیل‌های سنگین خود برای نصب پرس‌ها و نیز از مؤسسات اعتباری داخلی بانک ملی ایران با تأمین اعتبارات ارزنده در مقابل سفته‌های مشتریان مؤثرترین کا سازمان نموده‌اند. ین کمک و همکاری را با این همکاری‌های فنی کارخانه دایملر بنز آلمان در رشته اتوبوس‌سازی و همکاری‌های فنی کارخانجات روتس انگلستان در قسمت سواری‌سازی قابل توجه است. آنچه که ما تاکنون به حسب وظیفه ملی انجام داده‌ایم بسیار کوچک و ناچیز است.

 هدف ما این است که ضمن تأمین رفاه و آسایش بیشتر برای همکاران و کارگران با ساخت تمام قسمت‌های اتومبیل و ایجاد صنایع بزرگتر قسمتی از دین خود را به میهن عزیز ادا نماییم.

پس از سخنان من محمدرضاشاه با بریدن نوار سه رنگ سالن بزرگ تولید اتومبیل‌های سواری را افتتاح کرد. بازدید شاه از سالن پرس شاپ شروع شد و بعد از خط ساخت مونتاژ سواری بازدید کردند.

برادرم توضیحات فنی را به عرض رساند. محمدرضاشاه نوار خروج اولین سواری از خط تولید را هم قطع کرد اظهار تعجب و خوشوقتی ایشان کاملاً مشهود بود و مرتباً سؤالاتی درباره چگونگی ساخت می‌کرد سالن‌ها با ظرفیت تولید روزانه سیصد دستگاه ساخته شده بود، در حالی که تولید از پنج دستگاه در روز شروع می‌شد.

شاه در قسمتی که اتومبیل‌های سواری آماده می‌شدند شخصاً پشت یکی از اتومبیل‌های پیکان نشست و درباره قدرت موتور و قسمت‌های مختلف پیکان از مهندسان پرسش‌هایی کرد. آنگاه سالن دیگری را که محل ساخت شاسی‌ها و قطعات مختلف اتوبوس و وانت‌های باری ایران ناسیونال بود افتتاح کرد. پس از بازدید کلیه کارگران در داخل خیابان‌های مجتمع جمع شدند. میکروفون و بلندگویی در جایگاهی مشرف به خیابان تعبیه کرده بودیم تا در صورتی که شاه خواست، سخنانی ایراد کند. شاید کسی نتواند به میزان خوشحالی ما برادران در آن شرایط پی ببرد.

منبع: انتخاب