کشف معدن گمشدۀ هخامنشی که سنگ‌های «کاخ داریوش کبیر» را تامین می‌کرد

فرادید| در کتیبه‌ی کاخ آپادانا در شوش، داریوش بزرگ از منطقه‌ای به نام «ابیرادوش» یاد کرده بود؛ جایی که سنگ‌های عظیم کاخش از آن‌جا آمده بودند.

به گزارش فرادید؛ با گذشت قرن‌ها جای دقیق این معدن در هاله‌ای از ابهام باقی مانده بود، تا اینکه باستان‌شناسان ایرانی در فروردین ۱۴۰۴، در منطقه آبدانان، بقایای سه معدن عظیم را شناسایی کردند که با شواهد موجود، بسیار محتمل است همان ابیرادوش گمشده باشند.

آغاز ماجرا از یک ویدئوی ساده

جالب آن‌که سرنخ این کشف مهم از دل شبکه‌های اجتماعی بیرون آمد. محمد حیدری، یک معلم کوهنورد، ویدئویی از سنگ‌هایی در کبیرکوه منتشر کرد که تصور می‌کرد بقایای آسیاب‌های قدیمی باشند. اما لقمان احمدزاده شوهانی، باستان‌شناس، در همان نگاه اول متوجه شد که این سنگ‌ها نشانه‌هایی از روش‌های استخراج در عصر هخامنشی دارند. بررسی‌های میدانی، تحلیل‌های زمین‌شناسی، و مطالعات ماهواره‌ای، در نهایت وجود معادن را تأیید کردند.

چه چیزی کشف شد؟

در کنار رد پای سنگ‌های تراش‌خورده، ابزارهای باستانی بُرش و بقایای مهندسی‌شده‌ی استخراج، مقادیر چشمگیری سنگ‌آهن نیز یافت شده است؛ سنگ‌آهنی که به‌احتمال قوی برای ساخت بست‌های فلزی در معماری عظیم سنگی هخامنشی کاربرد داشته. این نشانه‌ها، معادن کشف‌شده را به یکی از کم‌نظیرترین کشفیات باستان‌شناسی سال‌های اخیر در منطقه خاورمیانه تبدیل کرده‌اند.

سنگ‌هایی که از طریق رودخانه حمل می‌شدند

فاصله‌ی تقریبی این معادن تا شوش حدود ۱۵۰ کیلومتر برآورد می‌شود و به گفته زارعی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، مسیر حمل این سنگ‌ها احتمالاً ترکیبی از جاده‌های کوهستانی و مسیرهای آبی از طریق رودخانه کرخه بوده است. پژوهشگران اکنون در تلاش‌اند با استفاده از فناوری‌های نوین مانند مدل‌سازی سه‌بعدی و سنجش از دور، این مسیر تاریخی را بازسازی کنند.

اهمیتی جهانی

در صورت تأیید ارتباط میان این معادن و کاخ آپادانا، این کشف می‌تواند معادل کشف معدن مرمر پارتنون آتن برای معماری جهان باستان باشد. چنین کشفی نه‌تنها فصل جدیدی در شناخت معماری و فناوری ساخت در دوره هخامنشی می‌گشاید، بلکه می‌تواند به ثبت جهانی این معادن در یونسکو و توسعه گردشگری فرهنگی در زاگرس میانی منجر شود.

بقایای کاخ آپادانا در شوش