«خدای رومی» بعد از 1500 سال از زیر یک «کلیسا» بیرون آمد

فرادید| این سر سنگی مرمری تراش‌خورده که بزرگ‌تر از اندازه واقعی سر انسان است، ریش بسیار ظریف و چهره‌ای جدی و باوقار دارد. این مجسمه در زیربنای کلیسای 1500 سالۀ سن استفانو پیدا شد؛ به نظر می‌رسد از این قطعه مجسمۀ باستانی در جریان ساخت کلیسا به عنوان مصالح استفاده شده است.

به گزارش فرادید، باستان‌شناسان ابتدا بخش‌هایی از موی مرمری که از خاک بیرون زده بود مشاهده کردند و آنگاه به تدریج تمام نمای سر مجسمه پدیدار شد. حتی پس از قرن‌ها مدفون بودن و پوشیده شدن در لایه‌های ضخیم ملات، جزئیات دقیق مو و ریش این مجسمه به شکل شگفت‌انگیزی حفظ شده است. 

گرچه بخش‌هایی از چهره مجسمه با ملات ضخیم پوشیده شده، تحقیقات اولیه نشان می‌دهد قدمت این مجسمه به حدود قرن دوم میلادی بازمی‌گردد. این سر ممکن است وابسته به خدایانی چون ژوپیتر یا سراپیس باشد. اگرچه هویت اولیه آن هنوز روشن نشده، اما استفاده دوباره از آن در دوران مسیحی، داده‌های مهمی درباره هم‌کنش‌های پیچیده فرهنگی در دوره روم باستان متأخر ارائه می‌دهد؛ دورانی که قرن چهارم تا ششم میلادی را شامل می‌شود و با گذار تدریجی از چندخدایی به مسیحیت مشخص می‌شود. 

این مجسمه ابتدا به شهر ماتِرا منتقل شده؛ شهری که به حفظ فرهنگ اختصاص دارد و در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، سپس به مؤسسه مرکزی مرمت (ICR) سپرده شده و اکنون در حال مرمت است. این پروژه با مشارکت دانشجویان مدرسه عالی آموزش مرمت انجام می‌شود که در مستندسازی دقیق، بررسی‌های فنی و مطالعات تشخیصی مشارکت دارند. 

کارشناسان مؤسسه مرکزی مرمت امیدوارند نه تنها یکپارچگی فیزیکی اثر را بازیابی کنند، بلکه عملکرد اولیه و زمینه تاریخی آن را نیز شناسایی کنند. آن‌ها در حال بررسی این نکته هستند که آیا این سر بخشی از یک تندیس یادمانی بوده یا پیش از دفن شدن در دیوارهای کلیسا کاربرد مذهبی داشته است. برداشتن دقیق ملات ممکن است نوشته‌ها یا نمادهایی را آشکار کند که سرنخ‌های بیشتری به دست دهد. 

استفاده دوباره از مجسمه‌های بت‌پرستانه در بناهای مسیحی در دوران باستان متأخر کاری غیرمعمول نبود، اما هر مورد دارای اهمیت ویژه‌ای است. این کشف خاص به تلاش‌ها برای درک چگونگی گذار جامعه روم از ریشه‌های امپراتوری و چندخدایی به دنیایی مسیحی‌شده، کمک قابل توجهی خواهد کرد.

مترجم: زهرا ذوالقدر