عکس؛ سفر به تهران قدیم؛ قنات نخستین دندانپزشک ایران کجاست؟

در اسناد تاریخی آمده است که دکتر اشتمپ سوئیسی برای لایروبی قنات‌های قلعه ۹۰ هزار تومان هزینه کرد.

این قنات‌ها باعث آبادانی قلعه و کشت و کار اهالی آن شد. در آن روزگار جمعیت این قلعه ۶۰ نفر مسیحی برآورد شده بود. مادرچاه این قنات در شمال محلۀ اسدآباد در شرق تأسیسات تله‌کابین توچال واقع است و از خیابان شهید زالی می‌گذرد و آب آن در خیابان جیم، در خیابان مقدس اردبیلی آفتابی می‌شود. میزان آبدهی قنات محمودیه حدود ۲۵ لیتر در ثانیه است و آب آن در جوی جاری می‌شود و به مصرف آبیاری فضای سبز می‌رسد.

«نصرالله حدادی»، تهران‌پژوه، درباره این قنات و هویت تاریخی قلعه می‌گوید: «احمد شاه قاجار (پدر ناصرالدین شاه) در این محل قصری ساخت که نامش را کاخ محمدیه گذاشتند. اما این قصر به شاه جوان وفا نکرد و به محض ورودش به قصر، در اثر بیماری نقرس درگذشت و محمدیه متروکه ماند. این محدوده در تهران قبل از این عباسیه نام داشت که به وزیر محمد شاه به نام حاج میرزا آقاسی که نام کوچکش عباس بود تعلق داشت. در گذشته دور تا دور این محدوده دیوارکشی شده بود و به آن قلعه عباسیه هم می گفتند. نام قلعه عباسیه در کتاب ناسخ التواریخ آمده است. در آن زمان زمین های ده محمدیه (محله زعفرانیه) نیز بخشی از قلعه عباسیه بود، اما بعد ها که محمد شاه در بخش جنوبی قلعه عباسیه برای خود کاخی بنا کرد، ده محمدیه از قلعه عباسیه جدا شد.»

حدادی می‌افزاید: «بعد از مرگ حاج میرزا آقاسی هم قلعه عباسیه به‌عنوان ملک خالصه (دولتی) به محمد رحیم خان علاءالدوله فروخته شد. او این ملک را به نام پسرش محمودخان احتشام السلطنه (محمود علامیر) محمودیه نامگذاری کرد. بعد از آن بخش هایی از زمین های محمودیه توسط حاج محمد حسین امین‌الضرب، تاجر ثروتمند عصر ناصرالدین شاه خریداری شد. حاج محمد حسین امین‌الضرب زمین های محمودیه را به دکتر اشتمپ سوئیسی فروخت. او نخستین دندانپزشک ایران و دندانپزشک احمد شاه قاجار بود که در دوره پهلوی اول و دوم هم طبابت می کرد. اشتمپ در اراضی محمودیه زراعت می‌کرد و به پرورش دام به ‌ویژه پرورش خوک هم مشغول بود که این قنات‌ها آب مورد نیاز کشت و کار او را تأمین می‌کرد.»

منبع: همشهری