سفر در تاریخ؛ تخمین می‌زدیم که ۳۰ طول می‌کشد تا ایران هسته‌ای شود؛ قرار بود دهه نود میلادی را با انرژی هسته‌ای طی کنیم

اکبر اعتماد، موسس و نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی بود. در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی، که بدیل ایرانی مرکز ملی پژوهش‌های علمی (CNRS) در فرانسه بود، منصوب شد. در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت و این سازمان را بنیان نهاد. اعتماد تا سال ۱۳۵۷ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست داشت. این گفتگوها توسط فرخ غفاری در پاریس انجام شده است.

در فرانسه موضوعات هسته ای سال طول کشید حتی بیشتر سی واندی و شاید می‌توان گفت که از سی دو سه سال پیش انرژی اتمی در سطح وسیع به قیمت اقتصادی تولید می‌شود و مملکت تکنولوژی وزیربنای آنرا دارد و می‌تواند بگوید که حالا من در آن موقعیتی هستم که می‌توانم انرژی اتمی را به عنوان یک منبع انرژی در مملکت تلقی بکنم و در برنامه‌هایشان وارد شود و حساب و کتابشان درست باشد و دولت هم بتواند تصمیم بگیرد.

در کشوری مثل هند که از ۱۹۴۸ شروع کردند هنوز بآنجا نرسیدند و هنوزهند در آن وضعی نیست که بگویدم عوامل لازم را در اختیار دارم و الان می‌توانم انرژی اتمی تولید بکنم و این هم هزینه آنست و اینهم شرایطش، هنوز به آنجا نرسیده است. ژاپن احیانا یک چیزی در حدود ۲۵ سال طول کشید تا توانست به آن حد برسد ولی هنوزهم طیف امکاناتش در ژاپن تکمی نیست و نمی‌توانیم بگوئیم که ژاپن از نظر انرژی اتمی آن تحول لازم را به دست آورده که بتواند الان همه کار‌هایش را انجام بدهد. بنابراین، این نوع تکنولوژی بسیـار طویل المدت است و باید مدت‌ها روی آن کار بشود تا یک مملکتی بتواند بگوید که آن را در دست دارم. برای ایران در حدود ۳۰ سال ما تخمین می‌زدیم، حالا این ۳۰ سال را در نظر بگیریم و با امکانات ایران مقایسه بکنیم، تمام پیش‌بینی‌های راجع به تولید نفت در ایران نشان می‌داد که تا سال ۱۹۹۰ احیانا یعنی ۱۹۸۸ و ۹۰ با آن ریتم که نفت استخراج می‌شد ایران می‌توانست همان تولید را نگه دارد.

ولی از آن‌سال به بعد کم کم تولید ایران پائین می‌آمد و چون مصرف مواد نفتی با لامیرفت پیش‌بینی می‌شد که در سال ۱۹۹۵ احیانا ایران دیگر نتواند نفت صادر بکند یعنی حدا مکان صادر کردن نفت در ایران بیش از ۱۹۹۵ دیگر تقریباً دیده نمی‌شد. بنابراین نفت ایران عمرش کوتاه‌تر از آن مدتی بود که لازم بود که ایران به تکنولوژی هسته دست پیدا کند و بگوید خوب حالا می‌توانم یک سهم مهمی از انرژی مملکتم را از اتم به دست بیاورم.

گاز البته در مملکت به مراتب بیشتراز نفت وجود داشت ولی استفاده از گاز مشکلات بسیار فراوان دارد که آنهم حالا موقع بحثش نیست ولی گاز در یک نقاط خاصی در ایران تولید می‌شود و منابعش هست و انتقال گاز و ایجاد یک شبکه سرتاسری توزیع گاز در مملکت فوق‌العاده مسأله مشکلی است هم از لحاظ تکنولوژی و هم از لحاظ هزینه و هم احیانا از لحـاظ باروری اقتصادی نهایی که هنوز محاسبات دقیقی در این زمینه نبود که در ایران بالاخره چطور درنقاط مختلف می‌شود از گاز استفاده کرد و قیمت آن گاز چه می‌شود، ولی در هر صورت دولت پی این برنامه بود و رفته بود و الان نتایج آن مشخص است.

دولت یکی از فشار‌های اساسی‌اش روی گاز بود، هم به صورت مصرف بصورت گاز و هم مصرف به صورت انرژی و در سالی که قبل از انقلاب بود برنامه‌های ایجاد نیروگاه‌های برقی که با گاز کار بکنند بسیار زیاد بود و از برنامه انرژی اتمی کوچکتر نبود.

بنابراین در آن زمینه از جمله مثلاً نیروگاه دولت رفته بود پی اینکه از گاز استفاده بکند. ایران که ۱۶۰۰ مگاوات قدرتش بود می‌بایستی اکنون تمام شده بود و مورد بهره ‌برداری قرار می‌گرفت، یعنی در سال آخر انقلاب تقریباً تکمیل بود ولی بعضی از واحد‌های آن کارنیفتاده بود. بنابراین علیرغم آن هایی که می‌گویند که چرا ایران پی نمی‌رفت، بنده می‌گویم که پی گاز رفت منتهی مصرف انرژی در ایران به نحوی بود که نمی‌شود به طور مطلق می‌گرفت و دیالکتیک منابع سال گاز آدم بگوید گاز یا اتم سؤالی وجود ندارد.

یک مملکتی که امکانات مختلف دارد باید از منابع انرژی متنوع استفاده بکند. نفت همانطور که عرض کردم کم می‌شد البته نفتی که همیشه به مصرف تولید برق می‌رسید در آینده هم باید می‌رسید نفتی بودکه از نتیجه کارپالایشگاه‌های مملکت بود که بقیه آنچه که می‌ماند بعنوان  بای پروداکت به مصرف ایجاد نیروی برق می‌رساندند و بنابراین آن همچنان ادامه داشت یعنی هرچـــــــــه مصرف بنزین و نفت در مملکت بالا می‌رفت یک سهمی هم می‌ماند برای تولید برق ولی این همانطور که عرض کردم در برنامه ۲۰ سال مطرح شده کافی نبود.

منبع: انتخاب