همزمانی کووید-۱۹ و آنفولانزای فصلی شدت بیماری را بیشتر می‌کند یا کمتر؟
هر پاییز مجموعه‌ای از ویروس‌های تنفسیِ قابل‌پیش‌بینی شایع می‌شود. نخستین ویروسی که هر سال در اواخر ماه سپتامبر شایع می‌شود، راینوویروس است که اصلی‌ترین علت سرماخوردگیهای معمولی است. این ویروس با شروع فصل مدرسه و ردو‌بدل شدنِ قطرک‌های تنفسی و مخاط بچه‌ها در مدرسه شایع می‌شود. بعد یک ویروس دیگر شیوع پیدا می‌کند: ویروس تنفسیِ سن‌سِشیال یا آر‌اِس‌وی. این ویروس هر سال در ماه اکتبر و نوامبر عامل سرماخوردگیهای خفیف در بین تمام گروه‌های سنی است، اما در برخی جوانان و سالمندان عفونت‌های شدید ریوی ایجاد می‌کند.
کد خبر :
۸۲۶۵۳
بازدید :
۱۴۷۰۳
فرادید | خوشن‌بین‌ها امیدوار بودند کووید-۱۹ گرمای تاول‌زای تابستان را تحمل نکند. اما امید‌ها نقش بر آب شد: ویروس بار دیگر در ایران که دمای هوای تابستان در آن بسیار بالاست، اوج گرفته و هیچ مشکلی با ادامه حیات در هوای شرجیِ سنگاپور ندارد.
اما با شروع باران و سرمای پاییز و فصل آنفولانزا چه اتفاقی برای کووید-۱۹ و ما خواهد افتاد؟ خصوصاً سرمای زمستان چه نقشی در همه‌گیری کووید-۱۹ ایفا خواهد کرد؟
اَب اسوترهاوس، یک ویروس‌شناس از مرکز تحقیقاتِ بیماری‌های مشترک با حیوان و عفونت‌های نوظهور در هانور، امیدوار است تا فصل پاییز شدیدترین موارد بیماری درمان شود و بیشتر کشور‌ها در آزمایش کردنِ شهروندان، ردیابی همه موارد قرنطینه و تماس‌هایی که داشته‌اند و محدود کردنِ ویروس بهتر از حالا عمل کنند.
اما یکی از بزرگترین نگرانی‌ها ظرفیت بیمارستان‌ها در فصل زمستان است؛ زیرا در این فصل آنفولانزا نیز شایع می‌شود. امسال زمستان کشور‌ها علاوه بر آنفولانزا با کووید-۱۹ نیز سروکار دارند و هنوز نشانه‌ای مبنی بر اینکه کووید-۱۹ تا زمستان از بین خواهد رفت، وجود ندارد. حتی گفته می‌شود با آمدن زمستان و فصل سرما این ویروس می‌تواند دوباره اوج بگیرد یا سرمای زمستان می‌تواند سرعت انتشار ویروس را تقویت کند.
نخستین مسئله تشخیص نوع ویروسی است که بیمار به آن مبتلا شده است. باربارا راث از دانشگاه ناتینگهام می‌گوید: «آنفولانزا، کووید-۱۹ و سایر بیماری‌های تنفسیِ فصلی دارای علائم مشترک هستند. حتی از دست دادن حس بویایی و چشایی نشانه منحصر‌به‌فردِ بیماری کووید-۱۹ نیست.» او می‌گوید به تست‌های تشخیصی بهتری نیاز است، زیرا تفاوت بسیار مهم است: کادر پزشکی برای درمان بیماران کووید-۱۹ به لباس‌های حفاظتی خاص نیاز دارند، اما می‌توانند در مقابل آنفولانزا واکسینه شوند.
راینوویروس
مهترین مسئله ناشناخته در مورد کووید-۱۹ آن است که هنوز مشخص نیست کووید-۱۹ در حضور سایر ویروس‌ها چطور عمل می‌کند. هر پاییز مجموعه‌ای از ویروس‌های تنفسیِ قابل‌پیش‌بینی شایع می‌شود. نخستین ویروسی که هر سال در اواخر ماه سپتامبر شایع می‌شود، راینوویروس است که اصلی‌ترین علت سرماخوردگیهای معمولی است. این ویروس با شروع فصل مدرسه و ردو‌بدل شدنِ قطرک‌های تنفسی و مخاط بچه‌ها در مدرسه شایع می‌شود.
والدین خودشان خوب می‌دانند که نقش کودکان در انتشار بیماری سرماخوردگی مانند نقش پشه‌ها در انتقال بیماری مالاریاست. از آنجایی که اغلب کودکان در معرض راینوویروس قرار می‌گیرند و سیستم ایمنی‌شان فعال می‌شود، این ویروس فروکش می‌کند. بعد یک ویروس دیگر شیوع پیدا می‌کند: ویروس تنفسیِ سن‌سِشیال یا آر‌اِس‌وی. این ویروس هر سال در ماه اکتبر و نوامبر عامل سرماخوردگیهای خفیف در بین تمام گروه‌های سنی است، اما در برخی جوانان و سالمندان عفونت‌های شدید ریوی ایجاد می‌کند.
آر‌اِس‌وی آنقدر شایع است که می‌توان گفت: همه بچه‌های ۲ساله آن را تا حالا گرفته‌اند و این ویروس بیشتر از هر ویروس دیگری عامل بستری شدن کودکان در بیمارستان به دلیل ذات‌الریه است. آر‌اِس‌وی هم فروکش می‌کند و فصل همه‌گیری آنفولانزای فصلی که از اوایل زمستان تا بهار است، شروع می‌شود. این ویروس هم بیشتر از طریق کودکان منتقل می‌شود، اما بیشترین قربانیان آن افراد سالمند هستند.
آر اِس وی
در ظاهر اینطور به نظر می‌رسد که هر سال ویروس‌ها به شکلی قابل‌پیش‌بینی یک رژه کینه‌توزانه راه می‌اندازند تا افراد، به خصوص خانواده‌های دارای فرزند خردسال را، تا آنجایی که می‌توانند بیمار نگه دارند. اما درواقع این اتفاق محصول یک پدیده کمتر‌شناخته‌شده با نامِ «دخالتِ ویروسی» است؛ به این معنی که وقتی یک ویروس در بدنِ یک شخص یا جمعیت غلبه پیدا می‌کند، بنا به دلایلی ویروس‌های دیگر نمی‌توانند به بدنِ افراد وارد شوند.
در سپتامبر سال ۲۰۰۹، آنفولانزای خوکی می‌رفت که جهان را آلوده کند و به اروپا و آمریکا نیز حمله کند. اما همه‌گیریِ راینوویروس آن را دور کرد. آنفولانزای جدیدِ به‌شدت مسری فقط زمانی غلبه پیدا کرد که راینوویروس فروکش کرد و در این هنگام آر‌اِس‌وی در صف بود، آر‌اِس وی وقتی وارد شد که نخستین موج آنفولانزا فروکش کرد.
اکنون سوال این است که در میان این مسابقه ویروسی جای کووید-۱۹ کجاست؟
ایان مَک‌کِی، از دانشگاه کوئیزنلند، می‌گوید این ترتیب همیشه به این شکل نیست. «برخی اوقات دو ویروس به طور همزمان می‌تواند در بدن یک فرد فعالیت کند.» حالا پرسش آن است که ویروس کووید-۱۹ از کدام نوع است؟ ما می‌دانیم که این ویروس می‌تواند افراد را در کنار آنفولانزا بیمار کند: نخستین مرگِ ناشی از کووید-۱۹ که در خارج از چین رخ داد یک مردِ ۴۴ساله از فیلیپین بود که آنفولانزا داشت.
فلوریان کرامر، از مدرسه پزشکی مونت سینای در نیویورک، می‌گوید: «ما مطمئن نیستیم که ابتلای فرد به طور همزمان به آنفولانزا می‌تواند کووید-۱۹ را بدتر کند، اما اینکه این فرد جوان بود قدری نگران‌کننده است. ما حدس می‌زنیم که نتیجه همکاری ویروس‌ها چیز خوبی نیست.»
پزشکان در بیمارستان تونگجی در بندر ووهان گزارش داده‌اند که در ماه ژانویه و فوریه تعداد افرادی که همزمان کووید-۱۹ و آنفولانزا داشتند، زیاد بوده و حضور همزمان کووید-۱۹ و آنفولانزا نه‌تن‌ها شانس بهبودی و بقای افراد را در مقایسه با کسانی که فقط کووید-۱۹ داشتند، بیشتر نکرده است بلکه همزمانی دو بیماری در افراد باعث شده که آن‌ها بیشتر دچار صدمات قلبی و التهاب شدید و زودهنگام بشوند. التهاب شدید و زودهنگام ناشی از واکنشِ بیش‌از‌حدِ سیستم ایمنی و علت مرگ در بسیاری از بیمارانِ مرحله آخرِ کووید-۱۹ بوده است.
اما این آمار مربوط به چین است و ما هنوز نمی‌دانیم همزمانی آنفولانزا و کووید-۱۹ در سایر نقاط جهان چگونه خواهد بود. کووید-۱۹ ماه مارس گذشته وارد اروپا شد که آنفولانزای فصلی فروکش کرده بود. در استرالیا نیز به دلیل اعمال محدودیت‌ها و قرنطینه آنفولانزای فصلی و کووید-۱۹ فرصت انتشار پیدا نکرد و فصل آنفولانزای اولیه خنثی شد. اما به دلیل فقدان محدودیت‌ها، امسال پاییز کووید-۱۹ و ویروس‌های فصلی دیگر با هم تلاقی خواهند کرد.
خوش‌بین‌ها با استناد به دخالت ویروسی امیدوارند اپیدمی‌هایی که توسط کودکان در فصل پاییز آغاز می‌شود، کووید-۱۹ را دور نگه دارد. اما مسئله این است که این ویروس‌ها اغلب توسط کودکان منتقل می‌شوند درحالیکه ویروس کرونا اغلب توسط بزرگسالان گسترش پیدا می‌کند: این ویروس‌ها فقط ممکن است به طور موازی و جداگانه در گروه بزرگسال و کودک شیوع پیدا کنند که یعنی تعداد بیشتری از افراد در مجموع بیمار خواهند شد و موارد شدید برای دسترسی به تخت‌های بیمارستانی که به سرعت پر می‌شوند، با هم رقابت می‌کنند.
یا این حقیقت که کووید-۱۹ نوعِ متفاوتی از سلول‌ها را آلوده می‌کند به این معنی است که اصلا دخالت ویروسی رخ نمی‌دهد که یعنی ویروس‌های دیگر مانند راینوویروس، آر‌اِس‌وی و آنفولانزا به همراه کووید-۱۹ می‌توانند در بدن فرد فعالیت کنند و شکل‌های به مراتب شدیدتر بیماری را تولید کنند.
اوسترهاوس می‌گوید: «ما باید امیدوار باشیم که بهترین شکل ممکن رخ دهد، اما باید برای بدترین شکل ممکن آماده باشیم» و این یعنی باید برای آنفولانزا آماده باشیم، زیرا با وجود سال‌ها تحقیق برای ساختنِ واکسن برای آر‌اِس‌وی، ویروس‌های آنفولانزا تنها ویروس‌هایی هستند که برای آن‌ها داروی ضدویروسی و واکسن وجود دارد.
البته ویروس‌های آنفولانزا هر سال تکامل پیدا می‌کنند و فرد باید هر سال واکسن جدیدی دریافت کند. هر سال در ماه فوریه، ویروس‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند که در زمستان بعدی چه ویروس‌هایی در گردش خواهند بود و شرکت‌ها، طی فرایندی ۶ماهه که به دهه ۱۹۴۰ باز می‌گردد، ویروس‌های واکسن را در تخمِ مرغ‌ها می‌گذارند تا رشد پیدا کند. سپس آن‌هایی که نمی‌خواهند آنفولانزا بگیرند در اوایل فصل پاییز و قبل از آنکه ویروس را بگیرند، واکسن می‌زنند. اگر دانشمندان درست حدس زده باشند، واکسن آنفولانزا تا ۷۰درصد مؤثر است، اما بهتر از هیچ است.
بیشتر بخوانید:
این واکسن معمولاً برای زنان باردار، افراد بالای ۶۵سال، کودکان مدرسه‌ای و افرادی که به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا یا بیماری‌های ریوی، بیشتر در معرض خطر آنفولانزا و البته کووید-۱۹ هستند، توصیه می‌شود.
کرامر می‌گوید: «امسال همه باید واکسن بزنند، زیرا کووید-۱۹ خطر را برای همه افزایش می‌دهد.» ضرورت واکسن زدن تا حدودی به این دلیل است که افرادی که به دلیل قرار نگرفتن در گروه افراد پرخطر معمولاً واکسن نمی‌زنند ممکن است به دلیل همزمان شدن کووید-۱۹ و آنفولانزا به شدت بیمار شوند و ما فقط می‌توانیم از آنفولانزا پیشگیری کنیم.
علاوه‌بر‌آن، افرادی که رسماً نیازی به واکسن آنفولانزا ندارند هر سال به دلیل بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه کارشان به بستری شدن در بیمارستان می‌کشد که می‌تواند بار مضاعفی را بر بخش خدمات سلامت وارد کند. بدتر از آن اینکه افرادی که آنفولانزا می‌گیرند و در بیمارستان بستری می‌شوند ممکن است در بیمارستان بیماری کووید-۱۹ را هم بگیرند.
تولیدکنندگان واکسن می‌گویند برای سال آینده تا جاییکه بتوانند واکسن تولید می‌کنند، با‌این‌حال، پیش‌بینی می‌کنند با همزمان شدن فصل آنفولانزا و کووید-۱۹ تقاضا از عرضه پیشی بگیرد. کرامر می‌گوید، داروی تامی‌فلو، یک داروی ضدویروس که برای درمان آنفولانزای شدید حیاتی است و در همه‌گیری سال ۲۰۰۹ نیز جان بسیاری را نجات داد، می‌تواند فشار مضاعف را از روی بیمارستان‌ها بردارد. اما ذخیره این دارو حتی در اروپا نیز بسیار کم است.
کابوسِ این سناریو وقتی است که امسال آنفولانزا هم یک آنفولانزای معمولی از نوع فصلی نباشد و ما نسبت به آن ایمنی نداشته باشیم. گهگاه یک ویروس جدید آنفولانزا پدیدار می‌شود که تعداد اندکی از ما نسبت به آن ایمنی داریم، این زمانست که همه‌گیری آنفولانزا رخ می‌دهد. اگر چنین باشد واکسنی که اکنون در حال تهیه برای پیشگیری از آنفولانزای سال بعد است مؤثر واقع نخواهد شد و تهیه یک واکسن جدید برای آنفولانزا نیز ۶ ماه وقت لازم دارد.
سال ۲۰۰۹ سال بدی به لحاظ شدت آنفولانزا بود، با‌این‌حال تعداد جان‌باختگان از این بیماری فقط کمی بیشتر از یک سال معمولی بود. اما نکته این بود که افراد در دهه ۴۰ بیشتر از دهه ۸۰ جان خود را از دست دادند. علت آن بود که ویروسی که آن سال پدید آمد پروتئین‌های سطحی را حمل می‌کرد که تمامی افرادی که قبل از سال ۱۹۵۷ به دنیال آمده بودند نسبت به آن مصون بودند؛ زیرا آنفولانزای مشابهی در آن زمان رواج پیدا کرده بود. ممکن است دوباره آنقدر خوش‌شانس نباشیم!
ماه گذشته دانشمندان چینی هشدار دادند آنفولانزای خوکی در آن کشور علائم نگران‌کننده‌ای از سازگاری برای گسترش بین مردم نشان داده است. این اتفاق هنوز رخ نداده، اما به ما یادآوری می‌کند که همه‌گیری آنفولانزا در هر زمانی می‌تواند رخ دهد.
چشم‌انداز همزمان شدن همه‌گیری آنفولانزا و کووید-۱۹ بسیار ترسناک است. آمار مرگ‌ومیر می‌تواند بالا برود و بیمارستان‌ها در همه جای دنیا دچار فروپاشی شوند. اما خبر خوب آن است که تهیه واکسن آنفولانزای فصلی که هر سال رخ می‌دهد، می‌تواند نهایتاً ما را به یک واکسنِ کاملِ آنفولانزا برساند که که همه انواع ویروس‌های آنفولانزا را شامل می‌شود. اگرچنین شود ما می‌توانیم یک یا دو بار واکسن آنفولانزا را دریافت کنیم و برای همیشه در مقابل هجوم آنفولانزا در امان بمانیم. درحقیقت، تهیه یک واکسنِ آنفولانزای «جهانی» سال‌هاست دانشمندان را در آزمایشگاه‌هایشان مشغول کرده است. اما به دلیل گرانی آزمایش‌های گسترده، نتوانسته‌اند چنین واکسنی را روی هزاران نفر آزمایش کنند، بنابراین این واکسن هنوز نمی‌تواند وارد بازار شود.
دانشمندان می‌گویند، تهیه چنین واکسنی نیازمند همکاری یک شرکت تولیدکننده بزرگ است. اما شرکت‌ها باید سود کنند و علاقه اندکی به یک واکسن جهانی آنفولانزا نشان داده‌اند. تفاوتِ زیادی وجود دارد بین هر سال واکسن زدن و یک یا دوبار برای تمام عمر واکسن زدن. دراین‌میان، یک شرکت اسرائیلی اعلام کرده است که با سرمایه‌گذاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا توانسته بروی ۱۲۴۰۰ نفر واکسن جهانی آنفولانزا را آزمایش کند و نتایج آن تا پایان سال میلادی عرضه خواهد شد.
بهرحال برای امسال که نمی‌دانیم همزمانی آنفولانزای فصلی و کووید-۱۹ چگونه خواهد شد، تنها راه‌حل موجود آن است که واکسن آنفولانزای فصلی را دریافت کنیم و امیدوار باشیم که واکسن‌های موجود از مشکلات بکاهد وفشار کمتری به سیستم‌های مراقبت بهداشتی وارد شود.
۰
