ترسناک‌ترین مستند تاریخ سینما که صد سال قبل ساخته شد

فرادید | تعداد فیلم‌های ترسناکی که تا به حال ساخته شده‌اند آنقدر زیاد است که احتمالا هیچ کس حوصلۀ شمردنشان را ندارد. به همین خاطر است که علاقه‌مندان ژانر وحشت وقتی می‌خواهند در بین این‌همه فیلم دست به انتخاب بزنند، معمولا به سراغ فهرست‌هایی می‌روند که وبسایت‌های مختلف در اختیارشان می‌گذارند؛ فهرست‌هایی که بهترین فیلم‌های ترسناک تاریخ سینما را معرفی می‌کنند. اما یک فیلم هست که معمولا در این فهرست‌ها پیدایش نمی‌کنید؛ فیلمی تقریبا فراموش شده که دقیقا صد سال قبل ساخته شده و بعضی‌ها آن را ترسناک‌ترین مستند تاریخ سینما می‌دانند.

به گزارش فرادید؛ فیلم «هِکسان» (به معنی «جادوگر») را کارگردانی سوئدی به اسم بنجامین کریستنسن در سال ۱۹۲۲ کارگردانی کرد. این فیلم که سبک و سیاق آن ترکیبی از مستند و فانتزی است، روایتی از تاریخ جادوگری و خرافات از قرون وسطی تا قرن بیستم است. کریستنسن برای ساخت این فیلم از یک کتاب الهام گرفت؛ کتابی به اسم «پتک جادوگران» که در قرن ۱۵ میلادی و بر علیه فعالیت‌های جادوگران نوشته شده است. این کتاب علاوه بر شرح فعالیت‌های ترسناک و شیطانی جادوگران، راهکار‌هایی را برای خنثی کردن جادو‌های آن‌ها پیشنهاد می‌کند.

فیلم هکسان در زمان خودش شگفت‌انگیز و عجیب بود و سبک روایت آن و صحنه‌هایی که به تصویر می‌کشید برای تماشاچیان تکان‌دهنده و وحشتناک بودند. به همین خاطر بود که این فیلم در آن زمان در بسیاری از کشور‌های دنیا از جمله آمریکا با سانسور شدید مواجه شد. با وجود همۀ تحولاتی که در فیلمسازی ژانر وحشت صورت گرفته است، اما هنوز هم این فیلم فضایی رازآلود، رعب‌آور و منحصر به فرد دارد.

«هکسان» هفت اپیزود مجزا دارد و در هر کدام از آن‌ها بخشی از باور‌های شیطانی و خرافی در غرب را به تصویر می‌کشد. خود کارگردان، بهترین توصیف را از این فیلم ارائه کرده است: «درسگفتاری تصویری دربارۀ تاریخ و فرهنگ جادوگری».

بهترین بخش‌های فیلم «هکسان» آن‌جا‌هایی هستند که باور‌ها و حوادث مربوط به جادوگران به صورتی نمایشی بازسازی می‌شود. مثلا در یک بخش محاکمۀ یک زن جادوگر در قرون وسطی به تصویر کشیده می‌شود؛ زنی که گفته می‌شود فرزند شیطان را به دنیا آورده است. صحنه‌های مربوط به انجام مناسک جادویی (مثل قربانی کردن انسان‌ها و همنشینی با شخص شیطان) و شکنجۀ جادوگران توسط مسئولان کلیسا نیز برخی از متفاوت‌ترین صحنه‌های این فیلم هستند.

بخش آخر فیلم نیز رویکردی مدرن و روانشناختی به موضوع دارد. در این بخش کریستنسن می‌خواهد نشان بدهد که آن اشخاصی که در قرون وسطی به عنوان جادوگر محاکمه و مجازات می‌شدند در حقیقت کسانی بودند که از برخی اختلالات روانی رنج می‌بردند و رفتار‌های عجیبشان به عنوان ارتباط با شیطان تفسیر می‌شد.

در سال ۱۹۲۲ جلوه‌های ویژۀ سینمایی به هیچ وجه مثل الان پیشرفته نبوده است، اما با این‌حال صحنه‌پردازی‌های کریستنسن فوق‌العاده چشمگیر و هراس‌آور از کار درآمده‌اند. نورپردازی و تضاد سایه و نور در این فیلم سیاه و سفید واقعا تاثیرگذار و خیره‌کننده است؛ آرایش و گریم بازیگران هم همینطور. کریستنسن با استفاده از روش‌های بدیع و خلاقانه توانست صحنه‌هایی مثل پرواز جادوگران و یا سوزاندن آدم‌ها را به شکلی باورپذیر و تماشایی به تصویر بکشد.

این فیلم در زمان خودش پرهزینه‌ترین فیلم سینمای سوئد بود و با اینحال حتی در همین کشور نیز با سانسور مواجه شد. «هکسان» روایتی عالمانه و آموزنده را به بهترین شکل با تصاویری تماشایی و گیرا ترکیب کرده است و به همین خاطر، علاوه بر اینکه ترسناک و تکان‌دهنده است، یک اثر ارزشمند سینمایی نیز به حساب می‌آید.