چگونه پاسپورت /گذرنامه بگیریم؟
افراد برای خروج از کشور نیاز به یک گذرنامه یا پاسپورت دارند که نوعی شناسنامه‌ی بین المللی به حساب می‌آید و افراد از طریق آن هویت و ملیتشان مشخص می‌شود. همچنین کشور‌های دیگر هم با استناد بر آن اجازه ورود به خاک کشورشان را به آن‌ها می‌دهد. گذرنامه از چندین سال پیش وجود دارد و اولین گذرنامه به ۴۵۰ سال پیش از میلاد مسیح مربوط می‌شود. در ایران نیز افرادی که قصد خروج از کشور را دارند، باید گذرنامه داشته باشند. براساس قانون، گذرنامه سندی است که از طرف ماموران صلاحیت‌دار دولت، برای مسافرت اتباع ایرانی به خارج و اقامت در خارج داده می‌شود. در این مطلب قصد داریم تا درباره‌ی این که چطور پاسپورت بگیریم؟ صحبت کنیم و آنچه را که باید بدانید را مطرح سازیم.
به گزارش فرادید، صدور پاسپورت در ایران بر عهده‌ی اداره‌ی امور گذرنامه است که مراحل ثبت درخواست و دریافت و تایید مدارک مورد نیاز، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس ۱۰+) انجام می‌شود. در قانون گذرنامه در ایران آمده است که تمام اتباع ایرانی برای خروج از ایران یا اقامت در خارج از کشور باید پاسپورت دریافت کنند و صدور پاسپورت نیز منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضاکننده را ثابت کند. طبق همین قانون، خروج شهروندان ایرانی از کشور بدون گذرنامه غیرقانونی است و پلیس گذرنامه (که یکی از پلیس‌های تخصصی زیرمجموعه‌ی پلیس اطلاعات و امنیت عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است) به نیابت از وزارت امور خارجه، وظیفه تائید صلاحیت اتباع دولت جمهوری اسلامی ایران را برای ورود و خروج به کشور و صدور گذرنامه برعهده دارد.
همچنین در قانون گذرنامه مصوب ۱۳۵۱/۱۲/۱۰ مجلس شورای ملی، درمواد ۵ و ۱۴ آمده است:
بازرسی گذرنامه و مدارک مسافرت و رسیدگی به آن‌ها در مرز، با شهربانی کل کشور و در نقاطی که شهربانی نباشد به عهده ژاندارمری کل‌کشور است. ماموران مربوط مکلف هستند تا از ورود افرادی که فاقد گذرنامه یا مدارک لازم برای ورود به ایران باشند، جلوگیری کنند.
انواع گذرنامه ایرانی
طبق قانون سه نوع گذرنامه در ایران وجود دارد:
گذرنامه عادی (توریستی)
گذرنامه‌ای که به شهروندان هر کشور اعطا می‌شود. با استفاده از این گذرنامه می‌توان برای مقاصد گردشگری، تحصیل و تجارت به خارج از کشور مسافرت کرد.
گذرنامه دیپلماتیک
این نوع گذرنامه به دیپلمات‌ها و مقام‌های سطح بالای سیاسی اعطا می‌شود. گاهی اوقات سیاست‌های صدور ویزا برای دارندگان این نوع از گذرنامه با افراد عادی متفاوت است.
گذرنامه خدمت
طبق ماده ۱۴ قانون گذرنامه، صدور گذرنامه عادی در ایران به عهده شهربانی کل کشور و در خارج از ایران نیز ماموران کنسولی یا سیاسی عهده‌دار امور کنسولی خواهند بود.
افرادی که نمی‌توانند گذرنامه بگیرند
افرادی که قصد خروج از کشور و دریافت گذرنامه را دارند باید توجه داشته باشند که همه افراد جامعه نمی‌توانند گذرنامه دریافت کنند. برای مثال، گروه‌های زیر اجازه دریافت گذرنامه را ندارند:
- افرادی که براساس اعلام کتبی مقامات قضایی حق خروج از کشور را ندارند.
- افرادی که در خارج از ایران دارای سوءپیشینه باشند.
- فرد یا افرادی که سفر آن‌ها به خارج از کشور بنا به تشخیص مقامات قضایی مخالف مصالح جمهوری اسلامی باشد.
- افرادی که به طور قطعی دارای بدهی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد باشند.
اشخاصی که می‌توانند گذرنامه بگیرند
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که افرادی که توانسته‌اند با صدور اجازه توسط سازمان یا فردی گذرنامه بگیرند، اگر فرد یا سازمان از اجازه‌اش عدول (خودداری) کند، در این صورت وی نمی‌تواند از کشور خارج شود و تا زمان از بین رفتن مانع، گذرنامه وی ضبط می‌شود.
همراهان
گذرنامه‌ها اغلب برای هر فردی به صورت مجزا صادر می‌شوند، اما افراد زیر ۱۸ سال به عنوان همراه در گذرنامه یکی از اقوام (اقوامی که در قانون اجازه این کار را داشته باشند) ثبت می‌شوند. اعضای خانواده‌ای هم که بخواهند گذرنامه‌شان را با یکدیگر بگیرند، می‌توانند چنین کاری را انجام دهند و در این صورت نام زن و اولاد کمتر از ۱۸ سال به عنوان همراه ثبت می‌شود.
نام نوزادانی هم که از بانوان ایرانی مقیم خارج در زمان توقف مادر در ایران متولد شوند، در گذرنامه مادر ثبت می‌شود و البته در این مورد نیازی هم به اجازه پدر وجود ندارد. همچنین زمانی که خارج از ایران، شوهر ایرانی در محل تولد نوزاد حاضر نباشد، باز هم نام نوزاد به عنوان همراه در گذرنامه مادر ثبت می‌شود.
اعتبار گذرنامه
گذرنامه نیز همانند بسیاری از مدارک شناسایی دارای مدت اعتبار است. در ایران براساس قانون، گذرنامه‌های جدید از تاریخ صدور ۵ سال اعتبار دارند که فقط برای پنج سال دیگر می‌توان آن‌ها را تمدید کرد. افرادی که گذرنامه دارند، می‌توانند از آن برای سفر به کلیه کشور‌ها استفاده کنند. اما ممکن است در مواردی دولت سفر به کشوری خاص را ممنوع یا محدود کند که در این صورت باید براساس قانون عمل شود و ممکن است امکان سفر به آن کشور وجود نداشته باشد.
هزینه صدور گذرنامه
افرادی که قصد دریافت گذرنامه را دارند باید همانند سایر امور، مراحل اداری را پشت سر بگذارند. البته دریافت گذرنامه چندان کار دشواری نیست و می‌توانید با مراجعه به دفاتر پلیس+۱۰ یا همان خدمات الکترونیک انتظامی این کار را انجام دهید.
در ابتدا، باید با پرداخت مبلغ هزار تومان (۱۰,۰۰۰ ریال) فرم و شناسه گذرنامه را از دفتر پلیس+۱۰ دریافت کنید. بعد از انجام این کار باید دو فیش بانکی را به مبلغ‌های ۳۷,۵۰۰ ریال و ۷۵۰,۰۰۰ ریال به حساب شهرداری و نیروی انتظامی واریز کنید. واریز از طریق اینترنت، عابربانک و فیش واریزی بانک به هیچ عنوان قابل قبول نیست و فقط از طریق دستگاه کارتخوان (POS) مستقر در دفاتر انجام می‌شود.
البته هزینه درخواست صدور گذرنامه با احتساب هزینه پستی در دفاتر الکترونیک انتظامی مبلغ ۳۲۴,۰۰۰ ریال است که از طریق دستگاه‌های کارت خوان موجود در دفاتر دریافت می‌شود.
مدارک لازم برای صدور گذرنامه
کلیه متقاضیان برای دریافت گذرنامه باید مدارک زیر را به همراه داشته باشند و البته باید توجه داشت که حضور فرد متقاضی گذرنامه (در همه رده‌های سنی) در دفتر پلیس+ ۱۰ ضروری است:
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی با تائیدیه ثبت احوال برای کلیه متقاضیان
- ارائه اصل آخرين گذرنامه (در صورت معتبر بودن)
- یک قطعه عکس ۴*۶ رنگی و جدید با زمینه سفید با در نظر داشتن شرایط زیر:
۱) ۶ ماه از زمانی که تصویر ثبت شده، نگذشته باشد
۲) آقایان باید بدون کلاه و عینک عکس بگیرند و در تصویر نباید آرایش مو و محاسن داشته باشند یا از زیورآلات استفاده کنند. همچنین رنگ لباس با زمینه نباید یکسان باشد (نباید لباس سفید رنگ باشد).
۳) بانوان باید با حجاب کامل و بدون آرایش عکس بگیرند و باید گردی صورتشان معلوم باشد
۴) دخترانی که بیش از ۶ سال سن دارند، باید عکسشان با حجاب کامل باشد - اجازه محضری برای افراد زیر ۱۸ سال از سوی پدر یا قیم قانونی
- افرادی که سن بالای ۱۵ سال دارند باید شناسنامه عکس‌دار ارائه دهند
- افرادی که سن کمتر از ۱۵ سال دارند باید گواهی اشتغال به تحصیل، دفترچه بیمه یا گذرنامه عکس‌دار ارائه دهند
- افراد زیر ۶ سال باید به همراه ۱ قطعه عکس در دفتر پلیس+۱۰ حاضر شوند
- بازنشستگان نظامی که ۵ سال از زمان بازنشسته شدن‌شان نگذشته، باید از حفاظت یگان مربوطه نامه‌ای را ارائه دهند
- نظامیان شاغلی که قصد دریافت گذرنامه دارند باید نامه حفاظت یگانشان را ابتدا در دبیرخانه اداره گذرنامه ثبت کنند و سپس به دفاتر خدمات الکترونیک نظامی ارائه دهند
مدارک اختصاصی آقایان
- ارائه اصل و کپی کارت هوشمند پایان خدمت یا معافیت یا موافقت‌نامه سازمان وظیفه عمومی برای مشمولان
نکته: همان‌طور که گفته شد آقایان باید کارت پایان خدمات یا معافیت‌شان به صورت هوشمند باشد و افرادی هم که درخواست کارت هوشمند کرده باشند بعد از گذشت ۲۴ ساعت از زمان ثبت درخواست، می‌توانند با در دست داشتن برگ ثبت درخواست، به مراحل مربوط به گذرنامه اقدام کنند.
- نیازی به ارائه کارت پایان خدمت برای آقایانی که سنشان بیشتر از ۵۰ سال است، وجود ندارد.
- دانشجویان و دانش‌آموزان باید نامه‌ای را از محل تحصیل‌شان دریافت و به سازمان وظیفه عمومی تحویل دهند.
مدارک اختصاصی بانوان
اجازه محضری همسر بانوان متاهل الزامی است و بندی جداگانه در فرم درخواست به همین منظور درج شده است. البته در خصوص بانوان مقیم خارج نیازی به اجازه محضری همسر وجود ندارد. بانوانی که همسرشان فوت شده باید اصل گواهی فوت یا اصل شناسنامه باطل شده را ارائه کنند و برای خانم‌های مطلقه نیز ارائه اصل طلاق‌نامه اجباری است.
توجه داشته باشید افرادی که در خارج از کشور متولد شده‌اند، باید مدرک نحوه ورودشان را نیز برای دریافت گذرنامه ارائه کنند. افرادی هم که می‌خواهند گذرنامه‌شان را که بیش از یک سال اعتبار دارد، ابطال کنند، دریافت نامه از اداره گذرنامه برایشان الزامی است.
باید توجه داشت که به طور معمول، زمان گرفتن یا تمدید گذرنامه حدود ۱ تا ۲ هفته است. اما اگر نیاز سریع‌تری به گذرنامه دارید، می‌توانید از طریق دفاتر پلیس+۱۰ ثبت درخواست را انجام دهید و با در دست داشتن مدارک، به اداره کل گذرنامه استان مراجعه کنید.
تمدید گذرنامه
گذرنامه‌های عادی در ایران ۵ سال اعتبار دارند که می‌توان آن‌ها را برای یک بار دیگر به مدت ۵ سال تمدید کرد. باید توجه داشت که برای تمدید گذرنامه نیز باید مدارک فوق را همراه داشته باشید.
گذرنامه‌های مفقود و مخدوش شده
افرادی که گذرنامه‌شان را گم کرده باشند، باید برای پیگیری مراتب قانونی به دفاتر پلیس+۱۰ مراجعه کنند. شهروندان تهرانی نیز برای اعلام فقدان گذرنامه باید به اداره گذرنامه واحد غرب تهران واقع در یافت‌آباد مراجعه کنند.
نکته: گذرنامه‌ای که فاقد اعتبار باشد، در صورت گم شدن نیازی به اعلام فقدان ندارد.
مشمولان خدمت وظیفه عمومی
مشمولان می‌توانند از طریق سفر‌های علمی، زیارتی، سیاحتی، ورزشی، مطالعاتی، کاری-ماموریتی و دوره‌های مشترک از کشور خارج شوند و البته این کار نیز نیازمند اقداماتی است. این افراد برای خروج از کشور براساس سفری که قصد انجام آن را دارند، باید مبلغی را به عنوان وثیقه به بانک بسپارند. این میزان برای سفر‌های علمی ۸ میلیون تومان پول نقد یا ضمانت نامه بانکی است. مشمولین در سفر‌های سیاحتی باید ۱۵ میلیون تومان پول (یا ضمانت) به عنوان وثیقه قرار دهند و این مبلغ در سفر‌های زیارتی به عراق و عربستان نیز این میزان ۳ میلیون ریال وجه نقد است. اما مشمولانی که قصد خروج از کشور را به دلیل سفر دوره‌های مشترک دارند، باید ۱۵ میلیون تومان وجه نقد به عنوان وثیقه نزد بانک قرار دهند.
اما باید به این نکته نیز توجه داشت که مشمولان برای خروج از کشور نباید غیبت داشته باشند. دانشجویان مشمولی که مایل به دریافت گذرنامه برای سفر مطالعاتی هستند، در مقطع کارشناسی ارشد می‌توانند ۶ ماه و در مقطع دکتری ۱۲ ماه خارج از کشور باشند.
مشمولان بعد از ورود به کشور نیز برای دریافت مبلغ وثیقه باید خودشان در محل وظیفه عمومی حضور داشته باشند.
