تحصیل یک میلیارد تومانی در ایران، کار در آمریکا!

صبا صراف | وزارت بهداشت ایران در کانال تلگرامی خود در اینفوگرافی‌ای که از سوی کشور آمریکا منتشر شده، اعلام کرده است، ایران جزء ١٠ کشوری است که پزشک و جراح به ایالات متحده آمریکا می‌فرستد.

بر اساس اینفوگرافی منتشرشده عنوان شده است که ٩‌ هزار پزشک مشغول به کار در کشور آمریکا در سال ٢٠١٥ متولد ایران هستند.

وزارت بهداشت ایران با توجه به آمار اعلام‌شده از سوی این کشور به صادرات پزشکان ایرانی اشاره کرده است.

این در حالی است که انتشار این اینفوگرافی در ادامه فرمان ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور، برای جلوگیری از ورود مردم هفت کشور از جمله ایران به آمریکا بوده است، به‌طوری‌که رسانه‌ها با انتشار این تصاویر و آمارها به تعداد پزشکانی که از این هفت کشور به آمریکا مهاجرت کرده‌اند پرداختند.

با توجه به تعاریف بین‌المللی، مهاجرت امری است که بر اساس نداشتن امنیت، شرایط اقتصادی مناسب یا شرایط اجتماعی از کشوری به کشوری دیگر اتفاق می‌افتد. بر ‌اساس این اینفوگرافی منتشر شده، پنج ‌هزار پزشک متولد سوریه و ٩ هزار پزشک متولد ایران در سیستم پزشکی کشور آمریکا در سال ٢٠١٥ مشغول به کارند.

البته کمتر کشوری این‌چنین آمار پزشکان غیربومی خود را اعلام می‌کند و به‌همین‌دلیل هنوز از تعداد پزشکان ایرانی که ممکن است در کانادا، اروپا یا استرالیا مشغول به کار باشند آمار دقیقی در دست نیست،

اما دکتر ایرج خسرونیا، معاون نظارت سازمان نظام پزشکی تهران و رئیس انجمن پزشکان عمومی، به «شرق» می‌گوید در طول ٣٨ سال و از سال ١٣٥٨ تعداد بیش از صد ‌هزار پزشک از گردونه پزشکی ایران خارج شده‌اند. این در حالی است که انتظار می‌رفت ٣٠٠‌هزار پزشک در کشور تاکنون مشغول به کار باشند.

«متأسفانه صادرات افراد به خارج از کشور از سال‌های پیش شروع شده است. در کانادا، شرق اروپا و آمریکا همه پزشک‌های باسواد ما در سطوح بالای مدیریت بیمارستان‌ها یا گروه‌های پزشکی حضور دارند».

درحالی‌که ‌میلیاردها دلار خرج تربیت و آموزش دانشجویان رشته پزشکی می‌شود، با توجه به نیاز کشور به پزشک و شرایط روابط ایران با کشور آمریکا، گزارش وزارت بهداشت نمی‌تواند نشان از فرستاده‌شدن این پزشکان یا نوعی تبادل اطلاعات با این کشور باشد و نشان از تعداد مهاجران پزشک به کشور آمریکا دارد که به گفته خسرونیا، در مورد کسانی که از کشور می‌روند، باید ببینیم مشکل در کجاست!

او در ادامه توضیح می‌دهد: «از سوی سازمان نظام پزشکی اعلام کردیم که ٢٥‌ هزار فارغ‌التحصیل پزشکی برای گرفتن مجوز مراجعه نکرده‌اند، این آمار هیچ‌وقت تکذیب نشد؛ یعنی یک‌هشتم پزشک‌های کشور درحال‌حاضر در دسترس نیستند که یا از گردونه درمان خارج شده و به شغل‌های دیگر رو آورده‌اند یا از کشور خارج شده‌اند پس باید ببینیم چه مشکلی وجود دارد و چرا نمی‌توانیم جذابیت‌هایی ایجاد کنیم تا فارغ‌التحصیلان یا پزشکان کشور در این شغل باقی بمانند».

این در حالی است که ماه گذشته روزنامه شرق در گفت‌وگو با دکتر عزتی، معاونت پژوهشی سازمان نظام پرستاری، از ٣٠٠ برابرشدن مهاجرت بین پرستاران و دانشجویان پرستاری خبر داد و جهانگیری، معاونت نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی، درباره از دست‌دادن شغل بسیاری از پزشکان عمومی در بسیاری از شهرستان‌های کشور و مهاجرت آنان از شهرهای کوچک به بزرگ‌تر با «شرق» صحبت كرد.

خسرونیا، معاون نظارت سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ، معتقد است درحال‌حاضر وزارت بهداشت و درمان با تبصره‌های خلق‌الساعه خود تعرفه‌ها را کاهش داده است. او با بيان اينكه کاهش تعرفه‌ها خبر تازه‌ای است که اتفاق افتاده و پیش از این اخبار مربوط به نارضایتی دیگر کادر پزشکی از افزایش تعرفه‌ها بود، تأیید کرد آنچه به‌عنوان افزایش تعرفه‌های پزشکی عنوان می‌شود مربوط به سال گذشته بوده است، اما امسال افزایش تعرفه پزشکان پنج درصد اعلام شد و تنها به برخی گروه‌های دیگر تیم درمان ٣٠ درصد اضافه شد.

او در ادامه توضیح داد: «اما ببینید بانک مرکزی رقم تورم را ١٠ درصد اعلام کرد و حال با توجه به شرایط زندگی و مالیات ١٢٠ درصدی، چگونه قرار است زندگی پزشکان در کشور بگذرد! پس همین عوامل موجب می‌شود تا بسیاری زندگی در کشورهای دیگر را ترجیح دهند. باید ببینیم چرا از اول انقلاب بسیاری از پزشکان به کشورهای دیگر رفته‌اند و بیش از ١٠‌ هزار پزشک ما در بالاترین سطوح تحصیلاتی در کشورهای دیگر مشغول به کار هستند».

وی در پاسخ به این سؤال که اما در بین عموم مردم تصور این است که پزشکان کشور در ایران نیز درآمد بسیار خوبی دارند و بهتر از دیگر اقشار جامعه زندگی می‌کنند، توضیح داد: «آنها فقط حدود ١٠ درصد از جامعه پزشکی هستند و آن‌هم به دلیل سواد بسیار، سختی و زحمت فراوانی است که در زندگی خود کشیده‌اند و آن‌هم در تهران و مراکز استان‌ها، اما ٧٠ درصد پزشکان کشور پزشک عمومی هستند که به‌راحتی نمی‌توانند مخارج خود را تأمین کنند. پزشکان داخلی، عفونی، اطفال و... بسیاری در تنگنا قرار دارند و حال وقتی نگاه به فهرست پزشکان بهترین بیمارستان‌های آمریکا یا کانادا می‌اندازید می‌بینید بهترین پزشکان آنان، ایرانی هستند زیراکه پزشکان ایرانی بسیار کارآزموده هستند، از همان دوران دانشجویی مستقیم با بیمار در ارتباطند و پزشکان حاذقی بار می‌آیند و بهترین جراحی‌ها در ایران انجام می‌شود».

به گفته وی که مسئولیت بخش نظارت و صدور پرونده‌های پزشکی در سازمان پزشکی نیز برعهده اوست، در سال، سه ‌هزار پزشک در کشور تربیت می‌شوند و با توجه به آمارها و اقداماتی که تاکنون انجام شده انتظار می‌رود از سال ١٣٥٨ تاکنون تعداد ٣٠٠‌ هزار پزشک در کشور وجود داشته باشد، اما فقط حدود ١٧٠‌ هزار پزشک در کشور باقی مانده‌اند. به این معنی که از بیش از صد ‌هزار پزشک ایرانی خبری در دست نیست و این افراد مانند آن ٢٥‌هزار فارغ‌التحصیل يا برای گرفتن مجوز به سازمان نظام پزشکی مراجعه نکردند یا از کشور یا از گردونه سیستم پزشکی کشور در این ٣٨ سال خارج شده‌اند. این در حالی است که به گفته دکتر خسرونیا، هر دانشجوی پزشکی تا مقطع پزشکی عمومی هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد تومان برای دولت دارد و با توجه به اینکه هر دانشکده علوم پزشکی نیازمند داشتن یک بیمارستان در نزدیکی خود، آزمایشگاه مناسب و از این دست موارد دارد، حال بايد پرسيد تربیت پزشکان متخصص هزینه‌ای بیشتر از یک‌میلیارد تومان؛ چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم برای کشور ایجاد می‌کند.

١٢هزار و ٢٦٩ دانشجوي ايراني در آمريكا
کشور آمریکا علاوه بر آماری که در ارتباط با اشتغال پزشکان متولد ایران و دیگر در این کشور منتشر کرده است، از میزباني بیش از ٤,١‌ میلیون دانشجوی خارجی نیز خبر داده است. براساس گزارشی که خبرگزاری ایسنا دراین‌باره منتشر كرده ایران رتبه یازدهم را دارد. براساس آنچه در این گزارش آمده است به استناد آمار نهادهای معتبر بین‌المللی ایران با داشتن ١٢‌ هزار و ٢٦٩ دانشجو در آمریکا، رتبه ١١ ارسال‌کننده دانشجو به آمریکا را به خود اختصاص داده‌ است.

مهم‌ترین مسئله‌ای که عمدتا در بحث علاقه به مهاجرت عنوان می‌شود اين است كه اگر این مهاجرت به‌صورت مهاجرت تحصیلی یا شغلی باشد، به دليل اطمینان نداشتن از شرایط شغلی و تحصیلی آینده فرد در وطن خود است، به‌همین‌دلیل آمریکا، کشورهای توسعه‌یافته اروپایی مانند نروژ، استرالیا و کانادا از اولین کشورهایی هستند که به‌دلیل مهاجرپذیربودن خود شرایطی را برای ورود دانشجویان و پذیرش در دانشگاه‌ها و جایگاه‌های شغلی خود فراهم کرده‌اند؛ به‌طوری‌که «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» (OECD) در سال ٢٠١٤ از تحول افزایش ناگهانی مهاجرت دانشجویان به کشورهای عضو این نهاد خبر داد و اعلام کرد از سال ٢٠١٢ كه در جهان بیش از ٤,٥‌ میلیون دانشجو برای ادامه تحصیل در کشوری به‌جز وطن خود مشغول به تحصیل شدند، این موج خروج از وطن برای تحصیل در کشورهای دیگر بیشتر شده است. استرالیا، اتریش، لوگزامبورگ، نیوزیلند، سوئیس و بریتانیا بیشتر این دانشجویان را در کشورهای خود پذیرفته‌اند و ٥٢ درصد از این دانشجویان از چین، هند و کره بوده‌اند.

این کشورها دربرگیرنده بیشترین جمعيت‌ کشورهای جهان نیز هستند و این روند تغییرات جمعیتی دانشجویان همچنان ادامه دارد و ایران عمدتا در پژوهش‌های بین‌المللی و سازمان‌های عضو به‌دلیل دقیق‌نبودن آمارها، قابل مقایسه در سطح آمارهای مشخص‌شده جهانی نیست و عمدتا خارج از این آمارها و با توجه به شواهد، اظهارنظرهایی صورت می‌گیرد.

برهمین‌اساس، خبرگزاری ایسنا گزارشی از «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» (OECD) منتشر کرده است که بر اساس گزارش‌های معتبر بین‌المللی با موضوع مهاجرت و جابه‌جایی بین‌المللی افراد تحصیل‌کرده، داده‌ها و روندهای کلان مهاجرت در سطح دنیا حاکی از افزایش دو برابری مجموع مهاجرین از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١٠ است. به‌گونه‌ای که در سال ٢٠١٣ در مجموع ٢٣١,٥‌میلیون نفر خارج از وطن خود زندگی می‌کرده‌اند که ایران جزء کشورهای اصلی «مهاجرفرست» دنیا محسوب نمی‌شود.

در این گزارش آمده است که ایران جزء ٢٠ کشور اول و در گزارش بانک جهانی (٢٠١٦) جزء ٣٠ کشور اول ارسال‌کننده مهاجر قرار ندارد. نرخ مهاجرت ایران به کل جمعیت به صورت تجمعی ١,١ درصد تا سال ٢٠١٦ بوده است که از میانگین جهانی ٣.٢ درصدی و اکثر کشورهای با وضعیت توسعه مشابه پایین‌تر است.

این درحالی است که با توجه به جمعیت مهاجران چین و هند به کشورهای دیگر و مسئله پناهندگان سوری در چند سال اخیر ممکن است آمار تعداد ایرانیان مهاجر در مقایسه با سیل دانشجویان و مهاجران از دیگر کشورها که به دلیل عضویت در سازمان‌های بین‌المللی قابل شمارش نیز هستند، ناچیز باشد و به‌خصوص که بسیاری از دانشجویان ایرانی پس از پایان تحصیلات دانشگاهی اقدام به درخواست پذیرش برای دانشگاه‌های خارج از ایران یا مهاجرت به کشورهای دیگر می‌کنند. براساس این گزارش و گزارش بین‌المللی مهاجرت سازمان ملل (٢٠١٧) تا سال ٢٠١٥ در مجموع اکثریت مهاجرین ایرانی به کشورهای آمریکا، آلمان، کانادا، انگلیس و سوئد عزیمت کرده‎اند.