چرا لیلا حاتمی جنجال به پا کرد؟
این اتفاقات از آتش زدن کافه این زوج در سینما جمهوری آغاز شد تا افتادن روسری لیلا حاتمی در اختتامیه جشنواره فیلم فجر سال ۹۵ و سرانجام به صدای اعتراض او در آخرین جشنواره خارجی که در آن شرکت کرده بود ختم شد.
به گزارش فرادید؛ با اینکه حاتمی و مصفا تمام تلاش خود را کرده اند که گرفتار بازی شایعه و حاشیه سازان نشوند، اما تا کنون چندین بار در تیررس این اتفاقات قرار گرفتند.این اتفاقات از آتش زدن کافه این زوج در سینما جمهوری آغاز شد تا افتادن روسری لیلا حاتمی در اختتامیه جشنواره فیلم فجر سال ۹۵ و سرانجام به صدای اعتراض او در آخرین جشنواره خارجی که در آن شرکت کرده بود ختم شد.
آتش زدن سینما جمهوری
سینما جمهوری در روز ۲۵ آبان سال ۱۳۸۷ دچار آتشسوزی شد. پس از بازسازی سینما جمهوری (نیاگارای پیشین)، که در تقاطع خیابان جمهوری و ولیعصر تهران قرار دارد این کافه در طبقه دوم آن ساخته شد و دو بازیگر سینمایی ایران لیلا حاتمی و علی مصفا آن را مدیریت میکردند. این سینما از ساعت ۴ تا ۸ صبح روز ۲۵ آبان سال ۱۳۸۷ در آتش سوخت و سالن یک، سالن انتظار و کافه آنتراکت آن از بین رفتند.
برخی روزنامهها از جمله روزنامه اعتماد از عمدی بودن آتشسوزی سخن گفتند. علی مصفا در این باره گفت: «در صورتی که مشخص شود آتشسوزی سینما جمهوری عمدی و پیامی سیاسی برای وی بوده، به اقدام براساس باورهایش همچنان ادامه خواهد داد.»
معمولا زمانی که دو هنرپیشه یا چهره معروف با هم ازدواج میکنند پشت سر زندگیشان همواره حرف و حدیث زیاد میشود. زمانی که سعی دارند بدون حاشیه و آرام زندگی کنند باز هم شیطنتهای نجازی دست از سرشان برنمی دارد. زوج لیلا حاتمی و علی مصفا با وجود داشتن دو فرزند و زندیگ بسیار بی سر و صدا باز هم در مضان چنین تهمتهایی قرار میگیرند.
غیر از شایعهای که به تازگی در فضای مجازی میچرخد و افرادی با زرنگی تصاویری از تمرین پشت صحنه فیلم "جدایی نادر از سیمین" با بازی لیلا حاتمی را ضمیمه آن کرده اند و به قصه دروغین جدایی آنها دامن زده اند، یکبار دیگر هم چند سال پیش چنین شایعهای بر سر زبانها افتاد و این زوج مجبور شدند در برنامهای به این سوال پاسخ دهند.
آنها در تلویزیون و در مقابل جواد طوسی منتقد سینما نشستند و در پایان یک گفتگوی مفصل به دو سوال درباره زندگی شخصی شان که ایجاد شایعه کرده بود پاسخ دادند.
جواد طوسی به رفت و آمد این دو هنرمند به فرانسه اشاره میکند و آنها در پاسخ میگویند که:
حاتمی: «به خاطر فیلم «گذشته» ما سه سال پیش، رفتیم پاریس که، چون فیلم طولانی بود. بچهها را مدرسه ثبت نام کردیم و بعد از ۹ ماه برگشتیم. فیلم برداری چهار ماه طول کشید که با دوران تمرین مجموعا شش ماه علی درگیر بود. ولی ما سال تحصیلی را تمام کردیم و بعد برگشتیم. من رفت و برگشت دیگری نداشته ام.»
لیلا حاتمی با وجود این که به سفر ابراز علاقه میکند، اما سفرهای جشنوارهای را خسته کننده میداند. اما علی مصفا آنها را انگیزه بخش میداند
طوسی به شایعه جدا شدن این دو هنرمند از یکدیگر نیز اشاره میکند و از آن به عنوان حاشیه اسم میبرد که لیلا حاتمی در جواب میگوید: «از نظر من اینها اسمش حاشیه نیست. حاشیه به نظر من یعنی آدم یک کاری خلاف آن جریان اصلی برایش جالب باشد و بکند. مثلا من بروم سر فیلمبرداری و به جای کارکردن این برایم جذاب باشد که فلان کس را از نزدیک ببینم و خوش بگذرانم و کار اصلی را نکنم. این که دو نفر با هم زندگی میکنند یا نه حاشیه محسوب نمیشود، جریان اصلی زندگی شان است.»
جواد طوسی در ادامه پرسید شما جلوتر از داوریهای بیرونی مراقبتهای لازم را برای کانون خانوادگی تان دارید؟
حاتمی در جواب گفت: «من، چون این طوری فکر نمیکنم، اسمش را مراقبت نمیگذارم. یک چیزی یا هست یا نیست. آن دیگر بستگی به دو فرد دارد. با مراقبت کار درست نمیشود.»
علی مصفا هم در پاسخ گفته بود: بله، چون ما بازیگریم، لزومی ندارد عملیات بخصوصی انجام دهیم که حاشیه پیش نیاید. اگر بخواهد پیش بیاید، میآید. ما مراقبت خاصی نمیکنیم.»
لیلا حاتمی از آغاز تا امروز
تنها دختر یکی از قطبهای بزرگ سینمای ایران که خیلی زود از دنیا رفت. فرزند علی حاتمی شاعر سینمای ایران و زری خوشکام بازیگری که بعد از سالها دوباره به سینما برگشته است. لیلا از بچگی در فیلمهای پدرش بازی میکرد. نیازی نبود هنرپیشگی را یاد بگیرد او فرزند پدر مادری بود که ذاتا هنر در خون شان وجود داشت. او در رشتهٔ ریاضی فیزیک در تهران دیپلم گرفت. در دانشگاه پلی تکنیک فدرال لوزان در رشتهٔ مهندسی برق شروع به تحصیل کرد.
لیلا در کودکی در فیلمهای پدرش بازی میکرد. اولین بار در فیلم کمال الملک جلوی دوربین رفت و بعد از در بازی کم دیالوگش در دلشدگان خود را به مخاطبان معرفی کرد. اما اولین حضور پر سر و صدای او بازی در فیلم لیلا اثر دارویش مهرجویی در سال ۱۳۷۵ بود که به گرفتن دیپلم افتخار جشنواره فجر رسید.
در سال ۱۳۸۹ به همراه اصغر فرهادی و چندی از بازیگران فیلم جدایی نادر از سیمین به جشنوارهٔ فیلم برلین دعوت شد، ولی به هر دلیلی که برخی آن را بازی در فیلم بعدیش (پله آخر) میدانند در اختتامیه شرکت نکرد. در این مراسم، وی به همراه ساره بیات و سارینا فرهادی برندهٔ خرس نقرهای بهترین گروه بازیگران زن شد.
او در فیلم جدایی نادر از سیمین بسیار خوش درخشید و به دنبال اکران جدایی نادر از سیمین به فرانسه و ایتالیا سفر کرد و در افتتاحیهٔ اکران فیلم همراه با اصغر فرهادی حضور داشت و سر انجام پس از نامزدی جدایی نادر از سیمین در بخش بهترین فیلم غیر انگلیسی زبان اسکار در زمستان سال ۹۰ همراه اصغر فرهادی و پیمان معادی راهی مراسم اسکار در آمریکا شد.
لیلا حاتمی در بیشتر فیلمهایش نقش زنی از طبقات بالای اقتصادی یا فرهنگی جامعه، با روحیه خونسرد و شخصیت مستقل و محکم را بازی کردهاست. به همین دلیل بازی در برخی نقشها اصلا با چهره و روحیه او همخوانی ندارد، ولی او با بازی کردن این نقشها میزان جسارت و هنر خود را نشان داده است. این هنرپیشه از زمان حضور موفق در فیلم جدایی نادر از سیمین در جشنوارههای معتبر جهانی بارها در لیست زیباترین زنان خاورمیانه جای گرفتهاست.
بیشتر همکاریهای لیلا حاتمی تا کنون با داریوش مهرجویی بودهاست. این همکاریها شامل بازی در چهار فیلم لیلا، میکس، آسمان محبوب و نارنجی پوش میشوند. در این میان «لیلا» یکی از مشهورترین فیلمهای مهرجویی است که لیلا حاتمی یکی از به یادماندنیترین نقشهای خود را در آن به جای گذاشتهاست.
پس از آن با کارگردانهایی چون:علی مصفا، حمید نعمتالله، فریدون جیرانی، علیرضا رئیسیان همکاری داشته، ولی تنها دوبار جلوی دوربین پدرش رفته است. لیلا حاتمی معنقد است کارگردان، فیلمنامه و نقشی که قرار است به عهده بگیرد از مهمترین عوامل برای انتخاب پیشنهاد بازی است و میگوید نقشی که خوب نوشته شده باشد را خوب هم میتوان بازی کرد. به عقیده او همکاری با داریوش مهرجویی راحتتر از همکاری با دیگر کارگردانان است. همچنین او با کارگردانان فیلم اولی، چون صفی یزدانیان - عادل یراقی و سهیل بیرقی همکاری داشتهاست.
حاشیههای لیلا حاتمی
شصت و پنجمین دوره جشنواره کن در سال ۲۰۱۴ برای لیلا حاتمی جنجال آفرین شد. او در این برنامه با لباسی پوشیده شرکت کرده بود، لباسی که از سوی سایت اِل، که اخبار دنیای مد را پیگیری میکند، به عنوان یکی از ده پوشش برتر مراسم اختتامیه جشنواره کن انتخاب شد.
لیلا حاتمی در این جشنواره با ژیل ژاکوب دبیر و رئیس جشنواره دست داده و روبوسی کرد که انتشار تصویر و فیلم این عمل در فضای مجازی باعث دردسرهایی برای او شد.
پس از بازتاب عمل حاتمی در رسانههای داخلی و خارجی ایران، ژیل ژاکوب، رئیس جشنواره کن، در صفحه توئیتر خود نسبت به این مسئله و واکنش مسئولان ایرانی در صفحه توییتر خود نوشت:
«این جنجالها بیاساس است، چون این مسئله در فرهنگ غرب کاملاً عادی است. این من بودم که برای بوسیدن خانم حاتمی پیشقدم شدم، در آن لحظه، او برای من نماینده سینمای ایران بود.» لیلا حاتمی بعد از این اتفاق درنامهای از مردم عذرخواهی کرد و این کار نشاندهنده فرار او از حاشیهها بود.
در متن عذرخواهی سال ۱۳۹۳ این بازیگر آمده بود:
«در این سالها پیشنهادات مختلفی را برای بازی در فیلمهای خارج از ایران به این دلیل نپذیرفتم که ادامه فعالیت در سینمای ایران همیشه برایم اولویت داشته است. در جشنوارههای بین المللی که در طول این سالها حضور داشته ام چه به عنوان بازیگر فیلمی که از سینمای ایران در جشنواره حضور داشته و نمایندگی ایران را برای دیگران تداعی میکرده و چه به عنوان داور منتخب و مدعو جشنوارهها که صرفا به عنوان شخصیتی مستقل در آنها حضور داشته ام؛ سعی کرده ام موازین و اصول را رعایت کنم؛ به همین دلیلِ روشن که رعایت این اصول از الزامات کار در سینمای ایران است. هرچند از ادای این توضیحات شرم دارم، اما شاید برای کسانی که نمیتوانستند موقعیت ناگزیر من را درک کنند ناچار شدم وارد برخی جزییات شوم.»
در آن زمان وزیر ارشاد علی جنتی بود که او هم، طی سخنرانی این عمل حاتمی را غیرقابل قبول و دفاع دانست. حسین نوشآبادی معاون پارلمانی وزیر فرهنگ و ارشاد در واکنش به این عمل حاتمی بیان کرد: «حضور شخصیتهای هنری و هنرمندان ایرانی در خارج از کشور اگر با رعایت شئونات اسلامی و احترام به فرهنگ ملت و اعتقادات ایران باشد امری پسندیدهاست، اما اگر این حضور با بیتوجهی به ارزشهای جامعه و معیارهای اخلاقی ما باشد ملت ایران این رفتار را نمیپذیرند.».
اما این پایان جنجالهای لیلا حاتمی نبود. او در سال ۱۳۹۵ در اختتایمه جشنواره فیلم فجر حضور داشت او زمانی که برای دریافت جایزه به روی صحنه رفت ناگهان شالی که بر سر داشت از پشت سرش افتاد و صدای کیلیک دوریبن عکاسان را صد برابر کرد. انتشار این تصاویر در فضاهای خبری و مجازی باعث شد او دوباره به بدحجابی متهم و علیه او صداهای زیادی بلند شود. مجری برنامه هم که احسان کرمی بود کم نگذاشت و به جای اینکه از کنار این اتفاق رد شود در بلنگو به لحن طنزی اعلام کرد "عجب باد بی موقعی".
سومین و مهمترین حاشیهای که در دنیا برای لیلا حاتمی رخ داده اولین باری است که او لب به اعتراض گشوده و انتقاداتی را علیه دولت ایران مطرح کرده و بدترین قسمت این بود که او در سخنرانی خود به زبان انگلیسی موفق نبود و نتوانست چند کلمه را به درستی بیان کند و مانی حقیقی در کنار او به کمکش آمد. تمام اینها نشان از خجالتی بودن و عادت نداشتن او به شلوغ بازیهای مطبوعاتی است.
لیلا حاتمی در نشست قبل از اکران فیلم خوک (مانی حقیقی) گفت:
"مایلم از این فرصت استفاده کنم تا خشم و اندوه عمیق خودم را نسبت به نحوه «برخورد» با تظاهرکنندگان اخیر در ایران را نشان بدهم و این شرمآور است که در کشور من، مردم فقط «به بهای» جان خود میتوانند اعتراض کنند. برای اولین بار هست که من میخواهم در مسائل سیاسی دخالت و اظهارنظر کنم. "
مدیران فرهنگی نزدیک به دولت لیلا حاتمی را از انتقاداتشان بیبهره نگذاشتند. یکی از این افراد شهاب اسفندیاری عضو شورای پروانه نمایش فیلمهای سینمایی در وزارت ارشاد است که با انتشار چند توییت درباره حرفهای لیلا حاتمی از او به شدت انتقاد کرد و نوشت: لیلا حاتمی بدترین پرفورمنس عمرش را در برلین ارایه داد. دیالوگهایش را بلد نبود، مثل یک آماتور پر از تصنع و اغراق و ادا اطوار بود. نشانی از آن صداقت همیشگی نقشهایش نداشت، حتی آن صداقت صریح و انتقادی فیلم من؛ ژست سیاست را فیک کرد.
واکنشها به اظهارات لیلا حاتمی
پروانه معصومی، در واکنش به رفتار لیلا حاتمی گفت: «خانم لیلا حاتمی! مگر در کشورهای دیگر اعتراض را با بوسه جواب میدهند؟ اینجا که در اعتراضات ۴ نفر از نیروی انتظامی را شهید کردند، این چه اعتراضی است؟ جاهای دیگر وقتی که مردم اعتراض میکنند خیلی به مردمشان احترام میگذارند؟ آنها که مردم را به مسلسل میبندند. خانم حاتمی عجب حرفی زده اند. من که از این کار ایشان خوشم نیامد. کاش هرگز از این کارشان با خبر نمیشدم. خواهش میکنم کسانی که حرفی میخواهند بزنند و خارج از ایران هستند، بدانند که در ایران زندگی میکنند و ایرانی هستند. کوچک کردن ایران به این شکل که این خانم گفتند باعث کوچک کردن خودشان است. اگر دوست ندارند بروند جای دیگر زندگی کنند.»
همچنین هادی نائیجی، کارگردان سینما هم در یادداشتی کنایه آمیز در فضای مجازی درباره اظهارات لیلا حاتمی نوشت: «.. دختر در نبود پدر تصمیم گرفت از اولین جمله سیاسى اش رونمایى کند و این کار را کرد؛ البته در کشورش این رونمایى را انجام نداد بلکه در کشورى که هنوز رد نازیسم افراطى را فراموش نکرده است.»
برخی حرفهای سیاسی لیلا حاتمی را التماس وی برای برنده شدن فیلم خوک در جشنواره برلین و همچنین التماس وی برای بهترین بازیگر زن شدن در این جشنواره میدانند. برخی نیز صحبتهای لیلا حاتمی را وطن فروشی نامیدند و از وی گلایه کردند که وطن خود را چرا به حراج گذاشته است.
دفاع از حاتمی
یکتا ناصر در پست اینستاگرامیاش نوشت: «براى من خیلى جالب است کسانى که همواره غربزدگى را نهى میکردند حالا که یک بانوى شجاع ایرانى هنرمند، طرز برخورد با معترضان را مورد نکوهش قرار داده است، براى انتقاد از حرفهایش ما را با همان کشورهاى ذکر شده مقایسه میکنند. بر فرض غلط که آنها معترضانشان را به بدترین شکل نابود میکنند چرا فقط در این موردالگوى ما هستند و اساساً مگر مبادرت به یک رفتار زشت در کشورهاى دیگر مجوز لازم براى عمل به آن در کشور ماست.