بازی‌های محلی؛ فراموش شده در غبار مدرنیته

احیای بازی‌های بومی و محلی در شرایط کنونی یک نیاز به شمار می‌رود، زیرا شمار زیادی از ورزش‌هایی که هم اکنون در کشور ما در حال برگزاری است ورزش‌های غیر وطنی و وارداتی محسوب شده که ریشه در فرهنگ کشور‌های دیگر دارند.

آنچه بازی‌های بومی و محلی را از مسابقات غیر ایرانی و وارداتی متمایز کرده قابلیت اجرای آن برای تمام نسل و اقشار جامعه است. این بازی‌ها که همخوانی فراوانی با فرهنگ و آداب و رسوم حاکم بر جامعه دارند را می‌توان با کمترین هزینه ممکن و در فضا‌های باز انجام داد. همچنین بازی‌های بومی و محلی برخلاف بازی‌های غیر ایرانی هر کدام نمادی از زندگی جمعی در جامعه به شمار می‌روند.

اما چرا بازی‌ها بومی و محلی باید احیا شوند؟ چرا با وجود پیشرفت تکنولوژی و رشته‌های نوین ورزشی، زنده کردن بازی بومی و محلی یک اصل اجتناب ناپذیر است؟ در پاسخ به این پرسش‌ها باید گفت: سبک جدید زندگی و غلبه تفکر فردگرایی و منافع فردی بر نمود‌های زندگی اجتماعی موجب ایجاد مشکلات فراوانی در زمینه‌های مختلف شده است. این مشکلات در سطح خرد جامعه به گسترش بیماری‌های روانی مانند افسردگی و در سطح کلان نیز موجب از هم پاشیدگی انسجام اجتماعی خواهند شد.

حال با بررسی فلسفه و چگونگی شکل گیری بازی‌های بومی و محلی به این نتیجه خواهیم رسید که این بازی‌ها تنها یک مسابقه برای کسب نتیجه برد و باخت نیست بلکه نمود‌هایی از همیاری و همکاری هستند که اقوام مختلف ایرانی برای سده‌های متوالی آن را حفظ کرده اند.

همچنین در اهمیت بازی‌های بومی و محلی باید گفت: این بازی‌ها بر خلاف مسابقه‌های سنتی برخی از کشورها، بیشتر کارکرد آموزنده دارند. مقایسه بازی‌های سنتی کشور ایران با بازی سنتی کشوری مانند اسپانیا، حکایت از آن دارد که بازی‌های بومی و محلی کشور در حالی برگزار می‌شود که کمترین آسیب متوجه انسان یا برخی حیوانات نخواهد شد.

این در حالی است که «گاوبازی» یکی از بازی‌های بومی کشور اسپانیا، نماد خشونت علیه حیوانات شناخته می‌شود. در این نمایش، یک گاو وحشی در دام مردان پیاده یا سوار بر اسب افتاده و توسط آن‌ها به بازی گرفته شده و در نهایت کشته می‌شود. اما با وجود آسیب‌های فیزیکی که این بازی برای انسان یا حیوان حاضر در صحنه مسابقه دارد مسوولان اسپانیا با تبلیغات فراوان توانسته سالانه ده‌ها هزار گردشگر را برای تماشای این مسابقه به کشور خود بکشانند.

همچنین برخی از کارشناسان مدعی اند که در شرایط کنونی امکان احیای این بازی‌ها وجود ندارد. در پاسخ به ادعایی این افراد باید گفت: ایران به عنوان کشوری در حال توسعه در شرایط کنونی در حال گذر از سنت به مدرنیته است که تلفیقی بودن فرهنگ این دو سبک از زندگی، ویژگی بارز این دوران به شمار می‌رود.

به عبارتی در این دوران، هم نمود‌هایی از زندگی جمع گرایی و باور‌های پیش از غلبه مدرنیته بر سنت وجود دارد و هم می‌توان نمود‌های زندگی فردی و مدرن را مشاهده کرد؛ لذا این دوران که تلفیقی از سبک‌های مختلف زندگی است می‌تواند یک فرصت به شمار رود. استفاده از این فرصت می‌تواند قوانین و شکل بازی‌های بومی و محلی را از مدفون شدن در زیر غبار مدرنیته نجات دهد.

لازمه احیا و برگزاری بازی‌های بومی و محلی توجه ویژه به فلسفه این بازی‌ها و برنامه ریزی مدون برای برگزاری آن است. چنانچه رسانه‌های کشور در این زمینه بتوانند در فصل‌های مختلف سال به معرفی بازی‌های بومی و محلی بپردازند، بدون شک برنامه برگزاری این بازی‌ها در کوتاه مدت رواج پیدا خواهد کرد و در آینده هر منطقه را با بازی خاص محلی آن خواهند شناخت.

در پایان و براساس آنچه گفته شد هر چند در شرایط کنونی چشم پوشی از بازی‌های غیر ایرانی دیگر امکان پذیر نیست، اما برای تزریق هیجان به جامعه و فراهم کردن حضور تمام اقشار و نسل‌ها در ورزشگاه، باید تقویت ورزش‌هایی در دستور کار قرار گیرد که زاییده فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی باشند.