مُهر طلاق، جنگ حذف و ثبت

ناهید حاجی زاده | هر سال شمار زیادی از افرادی که ازدواج می‌کنند به دلایل مختلف برای بار اول، دوم یا بیشتر طلاق می‌گیرند و البته عده‌ای از آنان برای ادامه زندگی از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با مشکلات و چالش‌هایی مواجه می‌شوند.

زمانی طلاق گرفتن یک تابو بود. در روستا و حتی شهر‌های کوچک و در جمع خانوادگی طلاق گرفتن افراد مخفی می‌ماند و بیشتر خانواده‌ها از مطرح کردن آن خوداری می‌کردند، اما حالا اوضاع فرق کرده است. کمتر خانواده‌ای را می‌بینی که در بین اطرافیانش طلاقی اتفاق نیفتاده باشد.
حالا عده‌ای برای کاهش بار احساسی و برخی تبعات فرهنگی طلاق و شاید کاهش آسیب‌های اجتماعی و اخلاقی

برای افراد مطلقه به فکر حذف مهر طلاق از شناسنامه افتاده اند. سازمان ثبت احوال کشور اعلام کرده که در سال ۹۶ تا ۱۵ اردیبهشت امسال ۶۰۵ هزار و ۴۰۴ مورد ازدواج و ۱۷۶ هزار و ۹۲۴ واقعه طلاق ثبت شده است و میانگین سن مردان در اولین ازدواج ۲۷.۳ سال و میانگین سن زنان نیز در اولین ازدواج ۲۲.۸ سال بوده است.

با عشق ازدواج کردم و با نفرت طلاق گرفتم
خانم ۳۷ ساله‌ای می‌گوید حدود سه سال است که طلاق گرفته ام و یک پسر ۶ ساله دارم، روزگاری عاشق همسرم بودم با سماجت و التماس توانستم رضایت پدر و مادرم را برای ازدواج با همسرم را بگیرم، اگر چه در طول زندگی هشت ساله مشترک با همسرم، همیشه احساس نارضایتی والدینم مرا آزار می‌داد و هر چه آن‌ها سعی می‌کردند این نارضایتی خودشان را برای دوام زندگی ام پنهان کنند، ولی من آن را درک می‌کردم، پدر و مادرم همیشه در دعوا‌هایی که بین من و همسرم پیش می‌آمد ما را به گذشت و ادامه زندگی تشویق می‌کردند.

وی ادامه می‌دهد:، اما دیگر این تشویق‌ها و گذشت‌ها نتیجه نداشت و سرانجام کارمان به طلاق کشیده شد و من در قبال گرفتن فرزندم از تمام حق و حقوقم گذشتم و یک ریال از همسرم نگرفتم.

این خانم با یک دنیا اندوه در حالی که دستانش را در هم گره کرده و سرخ شدن صورتش بیان از مشکلات عدیده‌ای دارد که در روند گرفتن طلاق و زندگی بعد از طلاق تجربه کرده است، می‌گوید: بعد از طلاق ابتدا در منزل پدرم با پسرم زندگی می‌کردم، اما رفت و آمد خواهر و برادرانم و ارتباط آن‌ها با فرزندانشان موجب شد تا پسرم کمبود پدرش را احساس کند. این موضوع علاوه بر اینکه او را رنج می‌داد از او پسری حسود، لجباز و پرخاشگر ساخته بود، سرانجام تصمیم گرفتم که با فرزندم زندگی مستقلی داشته باشم.

او ادامه می‌دهد: با مقدار پولی که از خانواده ام گرفتم، آپارتمان کوچکی البته به نام پدرم اجاره کردم و از همان جا بود که سایه سنگین طلاق را بر زندگی خود و پسرم بیشتر احساس کردم، چون پدرم اعتقاد داشت، نباید همسایه‌ها و دیگران متوجه شوند که طلاق گرفته ام تا بتوانم در آرامش زندگی کنم.

این موضوع اولین ضرر مهر طلاق برای من بود. دیگر ناچار بودم برای تامین زندگی مشغول به کار شوم و هر جا با ارائه شناسنامه متوجه طلاق من می‌شدند طوری دیگر به من نگاه می‌کردند. برخی هم مرا برای کار، پذیرش نمی‌کردند و برخی‌ها هم قصد ایجاد مزاحمت داشتند.

این خانم تاکید می‌کند: نبود مهر طلاق در شناسنامه برخی از مشکلات امثال من را برای زندگی آینده حل می‌کند. او با تاسف می‌گوید: روزگاری برای ثبت مهر ازدواج با پدر و مادرم جنگیدم، الان این مهر دست پای من را برای یک زندگی راحت و تهیه کار در جامعه بسته است.

وی می‌گوید: طوری در این سه سال اذیت شدم و مورد بی احترامی از سوی برخی افراد قرار گرفتم که مجبور شدم دوباره به خانه پدرم بیایم و در طبقه بالای منزل آن‌ها مستقر شوم تا هم خیال پدر و مادرم راحت باشد و هم من از گزند برخی آسیب‌ها که افراد سودجو و مردم آزار برایم فراهم می‌کنند در امان باشم.

در مقابل این خانم برخی دیگر مانند یک مادر ۶۸ ساله که دو پسر و یک دختر ازدواج نکرده دارد، اعتقاد دارد که برداشتن و حذف مهر طلاق موجب ایجاد برخی مشکلات می‌شود و دست برخی افراد را برای سوء استفاده‌ها باز می‌گذارد و به راحتی برخی کسانی که ازدواج کرده اند می‌توانند، ادعا کنند که مجرد هستند و به این ترتیب اعتماد در جامعه کاسته می‌شود.

هر تعداد ازدواج و طلاق باشد در سند ثبت می‌شود
سیف الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال به خبرنگار ایرنا می‌گوید: بر اساس ماده ۳۳ قانون ثبت احوال همه ازدواج و طلاق‌هایی که هر فرد دارد در سند دفاتر ثبت کل وقایع ثبت می‌شود.

او می‌افزاید:، اما در شناسنامه آخرین واقعه ازدواج و طلاق ثبت می‌شود و برای زوج چنانچه دارای تعدد زوجات باشد، ازدواج‌ها در شناسنامه باقی می‌ماند.

در ماده ۳۳ قانون ثبت احوال آمده است: کل وقایع ازدواج و طلاق یا وفات زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود، ولی در المثنی شناسنامه زن یا مرد آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد. ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنی شناسنامه درج نخواهد شد.

همچنین در ماده ۳۴ قانون ثبت احوال تاکید شده، افشای این اطلاعات در دفاتر ثبت کل وقایع و اسناد سجلی جز برای صاحب سند و مقامات قضایی و دولتی ذی صلاح ممنوع است.

سخنگوی سازمان ثبت احوال اضافه می‌کند: همچنین اگر در هنگام ثبت طلاق زوجه دوشیزه باشد واقعه ازدواج و طلاق از شناسنامه وی حذف می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: به دلیل مراجعات مکرر افرادی که طلاق گرفته بودند با تاکید بر آسیب‌های اجتماعی که در جامعه آن‌ها را تهدید می‌کند، یک ایده در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در خصوص حذف مهر طلاق از شناسنامه مطرح شد تا بعد از بررسی در قالب یک طرح یا لایحه به مجلس ارائه شود.

ابوترابی تاکید می‌کند: در این مورد رئیس سازمان ثبت احوال در نشست با کمیسیون حقوقی مجلس حاضر شد و ضمن ارائه توضیحاتی در این خصوص اعلام آمادگی کرد تا همکاری‌های لازم برای اجرای این طرح را داشته باشد.

به گفته سخنگوی سازمان ثبت احوال در حال حاضر در بیش از ۲۰۰ هزار محل، استعلام برخط درباره ازدواج و طلاق وجود دارد و ۱۲۰ سازمان و نهاد خصوصی و دولتی به صورت آنلاین با ثبت احوال در ارتباط هستند و به راحتی می‌شود استعلام گرفت، اما این استعلام‌ها فقط توسط این نهاد‌ها و دستگاه‌ها انجام می‌شود و افراد به این امکان دسترسی ندارند.

ابوترابی همچنین در مورد اخذ گواهی تجرد هم گفت: در حال حاضر گواهی تجرد برای ایرانیان خارج از کشور و ایرانیانی که قصد خروج از کشور را دارند و برای ارائه به مراکز دانشگاهی خارج کشور صادر می‌شود و این گواهی در داخل کشور با تقاضای دستگاه‌های متقاضی صادر می‌شود.

حذف مهر طلاق کمکی به زنان نمی‌کند
سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز در این مورد به خبرنگار ایرنا می‌گوید: هر فردی که به هر طریقی طلاق می‌گیرد، باید قبول کند که این طلاق اتفاق افتاده و به هیچ وجه نمی‌توان آن را کتمان کرد.
او می‌افزاید: با این کار (حذف مهر طلاق از شناسنامه افراد مطلقه) فقط بستر کتمان کاری فراهم می‌شود. هیچ کاری دیگر با این اقدام انجام نمی‌شود و فقط کتمان کاری در جامعه را گسترش می‌دهد.

او تاکید می‌کند: حذف واژه طلاق از شناسنامه هیچ کمکی به زنان مطلقه نمی‌کند. مگر اینکه بخواهیم با این کار پنهان کاری را ترویج کنیم، در عین حال هیچ کمکی هم به کاهش آسیب‌های زنان نخواهد کرد.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ادامه می‌دهد: افرادی که طلاق گرفته اند، باید توجه داشته باشند که به هر حال طلاق صورت گرفته و این سابقه همیشه با آن‌ها هست، بنابراین اگر قصد تشکیل زندگی جدید را دارند برای ثبات آن زندگی، بهتر است که خیلی شفاف و صادقانه واقعیت گفته شود. با دلایل از نظر من حذف واژه طلاق از شناسنامه هیچ توجیه و دلیل منطقی و قابل قبولی ندارد.