بلای عجیبی که انسان ها بر سر قطب جنوب آوردند!

قرن‌ها قطب جنوب به‌عنوان خشن‌ترین قاره‌ بود که می‌توانست سرسخت‌ترین انسان‌ها را شکست دهد و مکانی بکر و اسرارآمیز و جدا از بقیه سیاره باقی بماند اما امروزه شاهد آن هستیم که حتی این قاره دورافتاده و غیر مهمان‌نواز نیز از تأثیرات تغییرات آب و هوایی ناشی از انسان مصون نیست. در واقع، این مکان، به یکی از سریع‌ترین مناطق جهان در حال گرم شدن تبدیل شده است و عواقب جدی برای همه ما دارد.

قطب جنوب سالانه ۱۵۰ میلیارد تن یخ را از دست می‌دهد و این میزان از بین رفتن یخ در حال افزایش و علت اصلی گرم‌ شدن اقیانوس است که نه تنها ورقه یخ را مستقیماً ذوب می‌کند، بلکه قفسه‌های یخی شناور را نازک می‌کند. همانطور که قفسه‌های یخی استحکام خود را از دست می‌دهند، یخ بیشتری به دریا خواهد ریخت و سطح دریا را بالا می‌برد. یخ دریا که این قاره را احاطه کرده از سال ۲۰۱۶ کاهش یافته است. حداکثر وسعت یخ دریا در زمستان امسال ۱.۷۵ میلیون کیلومتر مربع کمتر از میانگین سال ۱۹۸۱ تا۲۰۱۰ شد به این معنی که منطقه‌ای به اندازه لیبی از بین رفته است.

هوای بالای سطح یخ‌های قطب جنوب نیز در حال گرم‌ شدن است و باعث ذوب شدن سطح می‌شود و می‌تواند باعث فروپاشی قفسه‌های یخی شود. در مارس ۲۰۲۲، شرق قطب جنوب با شدیدترین موج گرمایی که تا به حال ثبت شده است، دمای ۳۸ درجه سانتی‌گراد بالاتر از حد طبیعی برخورد کرد. اگر این موج گرما در تابستان رخ می‌داد، برای اولین‌بار در سردترین نقطه کره زمین به دمای بالاتر از نقطه ذوب می‌رسید.

پیامدهای گسترده ذوب یخ‌های قطب جنوب طیف گسترده‌ای از اثرات زیست محیطی و آب و هوایی جهانی را در بر می‌گیرد. بارزترین تأثیر آن بالا آمدن سطح دریاهای جهانی است و صدها میلیون نفر که در مناطق ساحلی در سراسر جهان زندگی می‌کنند را تهدید می‌کند، حتی چند سانتی‌متر افزایش سطح دریا می‌تواند خطر سیل، فرسایش، طوفان و نفوذ آب شور، آسیب رساندن به خانه‌ها، زیرساخت‌ها و زمین‌های کشاورزی را افزایش دهد. نتایج تحقیقی در سال ۲۰۲۰ نشان داد که افزایش متوسط سطح جهانی سطح دریا به میزان یک متر تا سال ۲۱۰۰ باعث افزایش خسارات سیل سالانه می‌شود که بر ۲۰.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی تأثیر می‌گذارد با این حال، این مورد ممکن است دست کم گرفته شود زیرا تا سال ۲۱۰۰ نمی‌توانیم دو متر افزایش متوسط سطح آب دریاها را رد کنیم.

از بین رفتن یخ‌های قطب جنوب تهدیدی قابل توجه برای سیستم آب و هوای سیاره ماست همانطور که یخ دریا در منطقه قطب جنوب کاهش می‌یابد، بخش‌های بزرگتری از ‌آب‌های آزاد را آشکار می‌کند، قطب شمال از دهه ۱۹۷۰ چنین تغییراتی را به نمایش گذاشته است و اگر قطب جنوب شروع به رفتار مانند قطب شمال کند، هر دو منطقه قطبی برای تسریع گرمایش بیشتر عمل خواهند کرد.

بر اساس نتایج تحقیقی علمی، قطب جنوب احتمالاً تقریباً دو برابر سرعت سایر نقاط جهان و سریعتر از آنچه مدل‌های تغییرات آب و هوایی پیش‌بینی می‌کنند، گرم می‌شود و پیامدهای بالقوه گسترده‌ای برای افزایش سطح جهانی دریاها خواهد داشت.

ذوب قطب جنوب نیز باعث اختلال در گردش اقیانوس‌ها می‌شود. افزایش سطح دریا در قطب جنوب اجتناب‌ناپذیر است اما هنوز هم می‌توانیم با کاهش فوری انتشار گازهای گلخانه‌ای از بدترین اثرات جلوگیری کنیم. مذاکرات در کنفرانس تغییرات آب و هوایی COP۲۸ باید بر روی این شتاب ایجاد شود و تشخیص دهد که محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد یک ضرورت فیزیکی برای جلوگیری از فروپاشی غیرقابل برگشت قطب است، بنابراین، ما باید هرگونه احتمال رسیدن به ۲درجه سانتی‌گراد گرمایش را رد کنیم که هم برای قطب جنوب و هم برای بقیه جهان فاجعه‌بار خواهد بود.

ما می‌توانیم با ایجاد نقاط اوج مثبت برای تغییرات اجتماعی به این مهم دست یابیم. این تغییرات سریع در رفتار، فناوری، سیاست یا بازارهای انسانی است که می‌تواند منجر به دگرگونی‌هایی در مقیاس بزرگ شود که انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش داده و انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد. زمانی که فناوری‌های پاک جدید با جایگزین‌های آلاینده قدیمی برابری هزینه‌ای داشته باشند، به نقاط اوج قدرتمندی دست می‌یابند.

مدل‌ها نشان می‌دهند که انرژی‌های تجدیدپذیر به‌طور تصاعدی در حال رشد هستند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ بیش از یک سوم برق جهان را تامین کنند و از سوخت‌های فسیلی پیشی بگیرند. به همین ترتیب، به کمک کاهش سریع هزینه‌های باتری و رشد زیرساخت‌های شارژ، خودروهای الکتریکی مقرون به صرفه‌تر و در دسترس‌تر می‌شوند. آنها همچنین بسیار ارزان‌تر از اتومبیل‌های موتور احتراقی هستند زیرا هزینه تعمیر و نگهداری و سوخت کمتری دارند. این عوامل باعث جذب تصاعدی خودروهای برقی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از بخش حمل‌ونقل می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود که سهم بازار خودروهای الکتریکی تا سال ۲۰۳۰ بین ۶۲ تا ۸۶ درصد از فروش جهانی برسد و نیاز به بین پنج تا ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز را از بین ببرد.

گرم شدن بیشتر همچنین می‌تواند منجر به ذوب بیشتر قفسه‌های یخی ساحلی شود که از یخچال‌های طبیعی محافظت می‌کنند. نتایج این تحقیق که در ژورنال Nature Climate Change منتشر شد، نشان داد که قطب جنوب با نرخی بین ۰.۲۲ تا ۰.۳۲ درجه سانتی‌گراد در هر دهه گرم می‌شود، در حالی که مدل‌های آب وهوایی ۰.۱۸ درجه سانتی‌گراد در هر دهه را پیش‌بینی می‌کنند. دانشمندان در تلاش برای درک این موضوع هستند که چرا یخ‌های دریای قطب جنوب در دو سال گذشته در سطح کم سابقه‌ای بوده است و برخی معتقدند اکنون گرمایش جهانی می‌تواند بر منطقه تأثیر بگذارد.

این الگوی رشد احتمالاً در بخش‌های دیگر نیز دنبال می‌شود اما برای حفظ شتاب به نوآورانی نیاز داریم تا چالش‌هایی را که در این مسیر به وجود می‌آیند را حل کنند. کنفرانس تغییرات آب و هوایی ۲۰۲۳ فرصتی است برای تقویت اتحادها و اطمینان از اینکه همه بخش‌ها با سرعت و مقیاس مورد نیاز برای محافظت از نه تنها قطب جنوب، بلکه از آینده خودمان حرکت می‌کنند.

قطب جنوب در سال ۲۰۷۰ به نظر می‌رسد بسیار شبیه امروز است اگر ما مسیر کم انتشار را دنبال کنیم. نکته این است که ما یک انتخاب داریم. برای انتخاب سناریوی کم آلایندگی دیر نیست اما ما باید خیلی زود اقدام کنیم زیرا اگر در مسیر فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای نسبتاً بالا ادامه دهیم، طی ۱۰ سال یا کمتر بازگشت به سناریوی کم انتشار، غیرممکن می‌شود.

منبع: ایسنا