«پایتخت» و تمام سریال‌های ایرانی بومی که با اعتراض قومیت‌ها مواجه شدند
نمونه‌هایی مثل نقش‌آفرینی‌های اکبر عبدی با لهجه‌های آذری یا خراسانی، یا شخصیت‌هایی مثل «تقی تاکسی» در «چاردیواری»، «مصیب مبارکی» در «گل‌های گرمسیری» و بازیگران «قصه‌های مجید» از این جمله‌اند. بوده‌اند نویسندگانی که برای از بین بردن احتمال هرگونه اعتراضی از سوی مخاطبان، لهجه‌ای جدید خلق کرده‌اند تا به کسی برنخورد.
استفاده از لهجه‌های مختلف در سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی چه به طنز و چه جدی همواره یکی از عوامل افزایش جذابیت و تنوع بوده و در سال‌های اخیر به دنبال موفقیت بعضی سریال‌های ایرانی بومی افزایش یافته است. با این حال، این شیوه همواره با واکنش‌ها و حاشیه‌هایی همراه بوده است؛ به‌ویژه زمانی که بخشی از جامعه نسبت به نوع بازنمایی لهجه یا قومیت خود معترض شده‌اند.
این اعتراض‌ها در مواردی حتی به توقف پخش بعضی مجموعه‌های هرچند محبوب هم منجر شده است. پرسش مهمی که در ذهن شکل می‌گیرد، این است. چرا تلویزیون به عنوان رسانه‌ای ملی و متعبق به تمام مردم گاه و بی‌گاه با نمایش لهجه یا هویت قومی خاص، موجی از نارضایتی را در میان مخاطبان برمی‌انگیزد؟ چه می‌شود که بخشی از مردم در برابر کوچک‌ترین اشاره به زبان یا فرهنگ‌شان احساس تحقیر یا تمسخر می‌کنند و خواستار حذف یا اصلاح آن برنامه یا سریال می‌شوند؟
چه این بخش از مردم محق باشند چه نباشد، این وضعیت محدودیت‌های قابل توجهی را در مسیر تولید آثار نمایشی ایجاد کرده است. وقتی نه می‌شود به مشاغل و صنوف مختلف پرداخت و نه از لهجه‌ها و گویش‌ها برای شخصیت‌پردازی بهره برد، چگونه می‌توان داستان‌هایی متنوع و نزدیک به واقعیت‌های جامعه روایت کرد؟ کارشناسان تلویزیونی معتقدند بهره‌گیری از لهجه در شخصیت‌پردازی در تمام دنیا مرسوم است و در صورت استفاده صحیح، می‌تواند به خلق تیپ‌های جذاب و به‌یادماندنی منجر شود. اما تفاوت در نوع استفاده از لهجه‌ها تعیین‌کننده است. اگر لهجه تنها وسیله‌ای برای خنداندن مخاطب باشد و نه ابزاری برای تعمیق هویت شخصیت‌ها، در آن صورت احتمال واکنش منفی و ایجاد حس تمسخر در مخاطب افزایش می‌یابد. تجربه نشان داده است که بعضی شخصیت‌ها با وجود بهره‌گیری از لهجه‌های خاص، نه‌تنها مورد اعتراض واقع نشده‌اند، بلکه محبوب هم شده‌اند.
سریال‌های ایرانی بومی که با اعتراض قومیت‌ها مواجه شدند
نمونه‌هایی مثل نقش‌آفرینی‌های اکبر عبدی با لهجه‌های آذری یا خراسانی، یا شخصیت‌هایی مثل «تقی تاکسی» در «چاردیواری»، «مصیب مبارکی» در «گل‌های گرمسیری» و بازیگران «قصه‌های مجید» از این جمله‌اند. بوده‌اند نویسندگانی که برای از بین بردن احتمال هرگونه اعتراضی از سوی مخاطبان، لهجه‌ای جدید خلق کرده‌اند تا به کسی برنخورد. نمونه موفق و محبوبش، سریال «شب‌های برره» بوده است.
اما طبعاً نمی‌شود تا ابد لهجه جدید ساخت. با این حال، نمونه‌هایی از استفاده درست از لهجه در تاریخ آثار نمایشی ایرانی وجود دارد که واکنش منفی نگرفته‌اند؛ مثل فیلم «ایران برگر» که با وجود داشتن لهجه لری، مورد استقبال مردم لرستان قرار گرفت، یا سریال «در حاشیه» که شخصیت لهجه‌دار آن، بدون ایجاد اعتراض از سوی مردم قم، موفق ظاهر شد. حمیدرضا آذرنگ در سریال‌های «یلدا» و «شاهگوش» لهجه‌های بسطامی (استان سمنان) و کرمانشاهی را به شکلی اجرا کرد که کاراکترش را واقعی‌تر و پذیرفتنی‌تر جلوه داد و هیچ اعتراضی هم به او نشد. در عوض در نیامدن بعضی لهجه‌ها در همان سریال «یلدا» و البته سریال «در مسیر زاینده رود» مشکل‌ساز شد؛ تا جایی که مهرداد ضیایی بازیگر و مسئول پرداخت لهجه بازیگران سریال مجبور شد بابت این اتفاق از معترضان اصفهانی عذرخواهی کند.
1. پایتخت
- سال پخش: 1389 تا کنون، شبکه یک
- کارگردان: سیروس مقدم
- بازیگران: محسن تنابنده، احمد مهرانفر، ریما رامین‌فر، نسرین نصرتی، بهرام افشاری، هومن حاجی عبداللهی و علیرضا خمسه
- ژانر: کمدی، اجتماعی، خانوادگی
- خلاصه داستان: مجموعه «پایتخت» داستان خانواده نقی معمولی را در طول سالیان از سال‌های اول زندگی‌اش با هما و دختران دوقلویش تا بزرگسالی آن‌ها و زمان ازدواجشان روایت می‌کند.
- امتیاز IMDb به فیلم: 7.1 از 10
سریال «پایتخت» قرار نبود از ابتدا به یک مجموعه هفت فصلی تبدیل شود. اما به جرئت می‌توان گفت اگر ظرفیت بالای مازندارنی‌ها و احتمالاً لابی قوی تیم سازنده سریال نبود، از فصل یک فراتر نمی‌رفت. البته سریال «پایتخت» همچون دیگر سریال‌های ایرانی بومی پرطرفدار در همان ابتدا با اعتراضاتی از سوی مخاطبان مواجه شد.
استفاده نادرست از لهجه و گویش که البته به تدریج در طول این مجموعه بهتر شد، یکی از موارد اصلی اعتراضات بود. بسیاری از مخاطبان، به‌ویژه مردم استان مازندران، معتقد بودند سریال «پایتخت» به لهجه، فرهنگ و هویت مازندرانی‌ها توهین کرده است. به‌گفته آن‌ها، نمایش اغراق‌آمیز و طنزگونه از رفتارها و لهجه باعث تحقیر این قوم شده و نوعی تبعیض قومیتی را القا کرده است.
مقام‌های استانداری مازندران، امامان جمعه و تشکل‌های دانشجویی هم به سریال اعتراض کردند. معاون امنیتی-سیاسی استاندار مازندران، این اتفاق را مصداق ناسیونالیسم کور و تبعیض قومی دانست که عزت فرهنگی مازندرانی‌ها را خدشه‌دار کرده است. بعضی تحلیل‌گران معتقد بودند رسانه ملی با این‌گونه برنامه‌ها، در حال ترویج برتری پایتخت‌نشین‌ها بر سایر اقوام کشور است. آن‌ها از سریال به عنوان ابزاری برای «عقده‌گشایی فرهنگی» علیه اقوامی مثل مازندرانی‌ها، گیلک‌ها، لرها و آذری‌ها یاد کردند.
منتقدان همچنین اشاره کردند که بسیاری از رفتارها، سنت‌ها و حتی غذاهایی که در سریال نمایش داده می‌شود با فرهنگ مازندرانی واقعی هم‌خوانی ندارد (مثلاً خورشت قیمه در ولیمه نقی یا نبود آیین‌های بومی در مراسم‌ها). عده‌تی خواستار توقف پخش سریال و حتی شکایت قضایی به‌دلیل «توهین به قومیت» شدند. با این حال، به طور کلی محبوبیت سریال به‌ویژه میان خود مازندرانی‌ها به اندازه‌ای بود که تبدیل به اولین فرنچایز تلویزیونی ایران شد.
2. سرزمین کهن (مادری)
- سال پخش: 1392/1402، شبکه 3، شبکه نمایش خانگی
- کارگردان: کمال تبریزی
- بازیگران: علی شادمان، شهاب حسینی، فرشته صدرعرفایی، بیتا فرهی، فرهاد قائمیان، سعید راد، هنگامه قاضیانی، پریوش نظریه، نیکی کریمی، امیر آقایی، الهام حمیدی، گلچهره سجادیه، محسن تنابنده، آشا محرابی، ترلان پروانه، لیلا زارع، پژمان بازغی، سید مهرداد ضیایی، میترا حجار، پرویز پورحسینی، ثریا قاسمی، حسن پورشیرازی، حسین سلیمانی، علیرضا خمسه، محمدرضا فروتن، جواد عزتی، بابک حمیدیان
- ژانر: تاریخی، سیاسی، اجتماعی
- خلاصه داستان: رخدادهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران از زمان جنگ جهانی دوم تا وقوع انقلاب ۱۳۵۷ در بستر زندگی فردی به نام رهی اردکانی روایت می‌شود.
- امتیاز IMDb به فیلم: 5.9 از 10
سریال «سرزمین کهن» با تمام ستارگان ریز و درشتش با جنجال‌های بزرگی روبه‌رو شد. به طوری که با یک توقیف ده ساله از تلویزیون به شبکه نمایش خانگی راه یافت. علت اصلی اعتراضات به دیالوگی در یکی از قسمت‌های سریال مربوط می‌شد که شخصیت اردکانی (با بازی امیر آقایی) در یک صحنه به خواهر ناتنی‌اش (بیتا فرهی) می‌گوید: «به کدوم اصل و نسب افتخار می‌کنین؟ به سرپا گرفتن سگ‌های انگلیسی و کاسه‌لیسی کنسول انگلیس؟» این دیالوگ که اشاره‌ای به خاندان بختیاری داشت، به شدت توهین‌آمیز تلقی شد و اعتراضات زیادی را از سوی مردم منطقه بختیاری و مسئولان برانگیخت. آن‌ها معتقد بودند که این سریال هویت بختیاری‌ها را تخریب کرده است.
اعتراضات به حدی رسید که نمایندگان مجلس و مسئولانی همچون محسن رضایی خواستار توقف فوری پخش سریال شدند. حتی نامه‌ای از کمال تبریزی منتشر شد که در آن توضیح داده بود اسامی و فامیلی‌های شخصیت‌ها به‌طور تصادفی انتخاب شده است و هیچ قصد توهینی در کار نبوده است. اما این توضیحات نتوانست خشم معترضان را فرو بنشاند. در نتیجه، سازمان صداوسیما پخش سریال را متوقف کرد و تا مدت‌ها، باوجود هیئت‌های مختلفی که برای گفت‌وگو با معترضان و مسئولان محلی به منطقه سفر کردند، این سریال در بایگانی باقی ماند تا ده سال بعد که بالاخره آزاد شد.
3. کلاه پهلوی
- سال پخش: 1391، شبکه یک
- کارگردان: سید ضیاء‌الدین دری
- بازیگران: امین حیایی، محمدرضا شریفی‌نیا، داریوش فرهنگ، مریلا زارعی، شقایق فراهانی، سارا خوئینی‌ها، قطب‌الدین صادقی، امیرعلی دانایی، بهاره کیان‌افشار، رضا کیانیان، داوود رشیدی، ثریا قاسمی، گوهر خیراندیش، سیروس گرجستانی، امیرحسین آرمان
- ژانر: تاریخی
- خلاصه داستان: فرخ باستانی جوانی ایرانی از طبقه فقیر جامعه است. او پس از تحصیل در مدرسه دارالفنون تهران، برای ادامه تحصیل به پاریس می‌رود. پاریس در روزهای پس از جنگ جهانی اول شرایط سختی دارد. این وضعیت فشار زیادی به فرخ می‌آورد. او طی حوادثی با دختری ایرانی فرانسوی به نام بلانش آشنا می‌شود، با او ازدواج می‌کند و سمت منشیگری حسن تقی‌زاده، سفیر وقت ایران در پاریس را در فاصله سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۳۴ به دست آورد و…
در سال‌های اخیر، سریال‌های ایرانی بومی در شمال کشور و گیلان ساخته شده که طبعاً بازیگران باید به لهجه محلی صحبت می‌کردند. بعد از موفقیت سریال «پس از باران»، مجموعه‌هایی مثل «گذر از رنج‌ها» و «از یادرفته» هم با لهجه گیلکی پخش شدند؛ بدون اینکه اعتراضی به دنبال داشته باشند. اما پس از پخش سریال تاریخی «کلاه پهلوی»، نماینده مردم رشت در مجلس اعتراض کرد و گفت که تمسخر لهجه گیلکی در تلویزیون تبدیل به امری عادی شده و نامه‌ای به مسئولان سیما نوشت.
4. چارخونه
- سال پخش: 1386، شبکه 3
- کارگردان: سروش صحت
- بازیگران: حمید لولایی، مریم امیرجلالی، سیدجواد رضویان، اردلان شجاع‌کاوه، محمد شیری، فلامک جنیدی، سحر ولدبیگی، بهنوش بختیاری، رضا شفیعی‌جم
- ژانر: کمدی
- خلاصه داستان: زوج میانسالی به نام منصور جمالی و شکوه با دو دختر و دامادشان در مجتمعی آپارتمانی زندگی می‌کنند. با ورود شنبه، کارگر مظلوم افغان و ماندگار شدن او در چهارخانه داستان روند جذاب‌تری را به خود می‌گیرد و مشخص می‌شود که حامد، داماد بزرگ خانواده هم هم‌ولایتی شنبه بوده و نام واقعی او چهارشنبه است. او خانواده جمالی را فریب داده و با دختر بزرگ‌تر آن‌ها ازدواج کند تا صاحب یکی از چهار واحد آپارتمانی شود که داستان در آن روایت می‌شود.
- امتیاز IMDb به فیلم: 4.5 از 10
اعتراضات به لهجه‌ها در سریال‌های تلویزیونی فراتر از مرزهای داخلی رفت و افغان‌ها هم نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. پس از پخش سریال طنز «چارخونه»، رایزن فرهنگی افغانستان در ایران و وزیر فرهنگ افغانستان به دلیل استفاده از لهجه افغانی برای کاراکتری که با حیله و ترفند پول به دست می‌آورد، اعتراض کردند. افغان‌ها معتقد بودند که این سریال با نشان دادن نام‌ها، گویش‌ها و رفتارهای خاص، مهاجران افغان مقیم ایران را تحقیر می‌کند.
5. دارا و ندار
- سال پخش: 1389، شبکه تهران
- کارگردان: مسعود ده‌نمکی
- بازیگران: فتحعلی اویسی، علیرضا خمسه، رامین راستاد، بهنوش بختیاری، شهاب عباسی، سام درخشانی، رضا رویگری، نگار فروزنده، مرجانه گلچین، مازیار لرستانی، سحر ولدبیگی، مریم کاویانی، یوسف صیادی، نفیسه روشن، سید جواد هاشمی، رضا توکلی، نیما فلاح
- ژانر: کمدی
- خلاصه داستان: سریال «دارا و ندار» داستان دو خانواده با طبقات اجتماعی متفاوت را روایت می‌کند. یکی از خانواده‌ها ثروتمند و مرفه است و دیگری با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کند. این دو خانواده درگیر ماجرای مشترکی می‌شوند که تقاطع مسیر زندگی‌شان را رقم می‌زند. سریال با نگاهی طنزآمیز به تضادهای طبقاتی، روابط انسانی و تفاوت دیدگاه‌ها در جامعه پرداخته و سعی دارد مفهوم واقعی ثروت و اخلاق را در زندگی امروز نشان دهد.
- امتیاز IMDb به فیلم: 3.1 از 10
اسم مسعود ده‌نمکی برای اینکه کاری جنجالی و حاشیه‌ساز شود، کافی است. سریال «دارا و ندار» اولین تجربه او در تلویزیون بعد از موفقیتش با «اخراجی‌ها» بود که با انتقادات و اعتراضات زیادی مواجه شد؛ از جمله اعتراض‌های قومیتی که البته ارتباطی با لهجه کرمانشاهی تیپ‌هایی که شهره لرستانی و رامین راستاد در این سریال بازی کرده بودند، نداشت. مخاطبان با این وجه سریال مشکلی نداشتند. اما خشایار الوند، طراح اولیه قصه این سریال به خاطر اهانت‌هایی که به قومیت‌های مختلف در این سریال شده بود، از همه اقوام عذرخواهی کرد. الوند البته صراحتاً اعلام کرد به خاطر همین مسئله این سریال از نظر ممیزی در تلویزیون بی‌نظیر بوده است.
6. فاصله‌ها
- سال پخش: 1389، شبکه 3
- کارگردان: حسین سهیلی‌زاده
- بازیگران: دانیال حکیمی، شاهرخ استخری، نیما شاهرخ شاهی، بهاره افشاری، فاطمه گودرزی، سوگل طهماسبی، رضا توکلی، مریم کاویانی، حسن جوهرچی
- ژانر: درام اجتماعی
- خلاصه داستان: محسن کریمی که فردی مذهبی است، متوجه اختلافات و فاصله میان نگاه خود با پسرش سعید می‌شود. مدتی بعد، سعید در تصادفی به همراه دختری ناشناس و دوستش ساسان حضور دارد. این موضوع اختلافات میان پدر و پسر را بیشتر می‌کند. در ضمن پدر سعید با لیلا مشیر که سابقاً نامزدش بوده برخورد می‌کند و تلاش می‌کند مشکلات زندگی‌اش را حل کند.
- امتیاز IMDb به فیلم: 4.3 از 10
«فاصله‌ها» یکی دیگر از سریال‌های ایرانی بومی بود که با حواشی زیادی روبه‌رو شده بود اما آنچه با اعتراض قومیتی مواجه شد، مربوط به یکی از شخصیت‌های سریال بود که به لهجه لری حرف می‌زد. شخصیت یاور با بازی محمد حمزه‌ای که در رستوران فاطمه گودرزی مشغول کار بود و نقشی در قصه اصلی سریال نداشت. اما مردم لرستان به سازندگان سریال معترض شوند که چرا همیشه افرادساده‌لوح و پائین‌دست جامعه باید به زبان این خطه حرف بزنند. در ادامه این سریال، حاشیه‌ها آن‌قدر زیاد شد تا کارگردان مجبور به کمرنگ کردن نقش یاور در قسمت‌های بعدی شود. این در حالی است که خود بازیگر نقش یاور به این اعتراض‌ها انتقاد کرده بود.
7. ما فرشته نیستیم
- سال پخش: 1393، شبکه 5
- کارگردان: فلورا سام
- بازیگران: برزو ارجمند، نرگس محمدی، فاطمه گودرزی، غلامحسین لطفی، محمدرضا شریفی‌نی، گوهر خیراندیش، مازیار لرستانی، داریوش موفق
- ژانر: درام
- خلاصه داستان: در روزهای قبل از عید زندانیان برای گرفتن مرخصی تلاش زیادی می‌کنند و به بعضی‌هایشان مرخصی داده می‌شود اما در این بین، چهار نفر از آن‌ها که بیشترین استحقاق برای دریافت مرخصی داشتند با مرخصی‌شان موافقت نمی‌شود و بدین‌ترتیب اتفاقات تازه‌ای رخ می‌دهد.
اعتراض به سریال «ما فرشته نیستیم» به‌دلیل استفاده از لهجه‌های محلی، بیشتر در ادامه موج اعتراض‌ها به سریال «سرزمین کهن» شکل گرفت. چراکه فضای رسانه‌ای نسبت به استفاده از لهجه‌ها حساس‌تر از قبل شده بود. بزرگ‌ترین نقطه بحث درباره این سریال، استفاده از لهجه لری برای سه بازیگر اصلی بود. پس از پخش چند قسمت ابتدایی، تعدادی از مخاطبان و فعالان فرهنگی از مناطق لرنشین کشور به نحوه بازنمایی این لهجه معترض شدند و آن را دور از واقعیت، اغراق‌شده و همراه با بار طنز تحقیرآمیز دانستند. در واکنشی کم‌سابقه، فلورا سام، کارگردان سریال، تصمیم گرفت لهجه سه شخصیت مورد نظر را با صدای دوبلور جایگزین کند تا از ادامه حاشیه‌ها جلوگیری شود. این تصمیم باعث شد صدای بازیگران اصلی با لهجه فارسی معیار دوبله شود؛ اقدامی که هم در تلویزیون ایران نادر بود و هم با انتقاد بعضی بازیگران مواجه شد، چون معتقد بودند دوبله باعث تضعیف اجرای آن‌ها و تحریف نقش‌ها شده است.
8. جاده قدیم
- سال پخش: 1394، شبکه یک
- کارگردان: بهرام بهرامیان
- بازیگران: حمیدرضا آذرنگ، شهرام حقیقت‌دوست، یکتا ناصر، حبیب دهقان‌نسب، چکامه چمن‌ماه، کیهان ملکی، امید زندگانی، حسین ملکی، آنا نعمتی، محرم زینال‌زاده، امید روحانی
- ژانر: کمدی
- خلاصه داستان: زن و شوهری تازه ازدواج‌کرده به نام زینت و نعمت همراه با یک گاو که جهیزیه زینت است و تنها دارایی‌شان است، به تهران می‌آیند. گاوشان در بدو ورود به تهران ناپدید می‌شود و مشکلات این زوج شروع می‌شود.
«جاده قدیم» یکی دیگر از سریال‌های ایرانی بومی بود که به‌دلیل استفاده از لهجه‌ای خاص و نحوه بازنمایی شخصیت‌های روستایی، با حواشی و انتقادات متعددی مواجه شد. این سریال که ابتدا قرار بود از شبکه دو سیما پخش شود، به‌دلیل حساسیت‌های ایجادشده، پس از اصلاحاتی، از شبکه یک به روی آنتن رفت. عده‌ای معتقد بودند که سریال «جاده قدیم» تصویری کلیشه‌ای و تحقیرآمیز از مردم روستایی را به نمایش گذاشته است. از نگاهشان، شخصیت‌های روستایی در این سریال، ساده‌لوح و ناآگاه به مسائل شهری به نمایش گذاشته شده بود. اما حاشیه اصلی این سریال استفاده از لهجه‌ای بود که کاملاً ابداعی و ساخته ذهن نویسنده و کارگردان بود. با این حال، بعضی مخاطبان و نهادهای نظارتی، این لهجه را مشابه لهجه لری دانسته و نسبت به آن اعتراض کردند. در نتیجه، پخش سریال متوقف شد و گروهی برای بررسی و تشخیص لهجه تشکیل شد. پس از بررسی‌های انجام‌شده و تأیید ابداعی بودن لهجه، سریال با تأخیر و از شبکه یک پخش شد.
9. وارش
- سال پخش: 1398، شبکه 3
- کارگردان: احمد کاوری
- بازیگران: علیرضا کمالی، بهنام تشکر، علیرضا جلالی‌تبار، الهام طهموری، هدایت هاشمی، برزو ارجمند، داریوش کاردان، رامین راستاد، شهرام قائدی، رحیم نوروزی
- ژانر: درام تاریخی
- خلاصه داستان: یارمحمد سیستانی برای گریختن از گرسنگی و خشکسالی به همراه همسر باردارش به شمال ایران پیش همشهری و دوست قدیمیش میرولی می‌رود تا حرفه ماهیگیری را پیشه کند. او که نمی‌داند ماهیگیری آن منطقه در سلطه گردنکشی به نام تراب است، به دریا می‌زند و در برابر تراب می‌ایستد. در پی زلزله زن یارمحمد که تازه وضع حمل کرده می‌میرد، وارش، بیوه جوان که او هم تازه زایمان کرده و سال‌ها تراب در خیال ازدواج با او بوده است. یارمحمد و وارش که حالا هر دو نوزادهای بدون پدرومادر دارند با اصرار میرولی و همسرش با هم ازدواج می کنند. تراب که ناراحت شده است نقشه‌ای می‌چیند تا یارمحمد را از سر راه بردارد، اما اتفاقی که هیچ‌کس انتظارش را نمی‌کشد، از راه رسیده و سرنوشت آدم‌ها را به هم پیوند می‌زند.
- امتیاز IMDb به فیلم: 2.6 از 10
«وارش» یکی از سریال‌های ایرانی بومی بود که با وجود استقبال مخاطبان، با حواشی و اعتراض‌هایی از سوی جامعه گیلکی‌ها مواجه شد. منتقدان معتقد بودند که در این سریال، لهجه و فرهنگ مردم این منطقه به شکلی کلیشه‌ای، تحقیرآمیز و نادرست نمایش داده شده است. می‌گفتند لهجه گیلکی در سریال نه تنها دقیق نیست، بلکه گاه به ابزاری برای خنداندن مخاطب یا نمایش عقب‌ماندگی شخصیت‌ها تبدیل شده است. از سویی، در کنار انتقاد به لهجه، بسیاری از شخصیت‌های بومی سریال با ویژگی‌های منفی از جمله خشونت، تعصب بی‌منطق و عقب‌ماندگی ذهنی به تصویر کشیده شده بودند.
این باعث شد عده‌ای از فعالان فرهنگی و اجتماعی گیلان نسبت به کلیشه‌سازی و تصویرسازی نامناسب از مردمان این خطه اعتراض کنند. طی پخش سریال، بیانیه‌هایی از سوی گروه‌های مختلف فرهنگی گیلان منتشر شد. حتی بعضی نمایندگان مجلس هم نسبت به محتوای سریال اعتراض کردند و از صداوسیما خواستند به این موضوع پاسخ دهد. در مقابل اعتراض‌ها، تهیه‌کننده و نویسنده سریال اعلام کردند که هدف‌شان توهین یا تخریب نبوده و داستان سریال اقتباسی آزاد از رمان «مهاجران» نوشته هاوارد فاست بوده است. آن‌ها مدعی شدند که شخصیت‌های مثبت و منفی در هر منطقه‌ای وجود دارد و نباید آن را به کل یک قوم تعمیم داد.
10. غربت
- سال پخش: 1403، نماوا
- کارگردان: امیر پورکیان
- بازیگران: آناهیتا درگاهی، مهدی حسینی‌نیا، بهاره کیان‌افشار، سوسن پرور، حسین مهری، ترلان پروانه
- ژانر: درام جنایی
- خلاصه داستان: گروهی از قاچاقچیان مواد مخدر برای دور زدن صاحب کارشان و مهاجرت نیاز به سرمایه هنگفتی دارند و به همین دلیل دست به سرقتی بزرگ می‌زنند.
سریال «غربت» پس از انتشار سه قسمت، با حواشی متعددی مواجه شد که منجر به توقیف موقت آن شد. پس از پخش قسمت‌های ابتدایی، بعضی مخاطبان به ویژه در استان خوزستان، محتوای سریال را توهین‌آمیز و تحقیرآمیز نسبت به فرهنگ و هویت عرب‌زبانان دانستند. آن‌ها معتقد بودند که سریال تصویری کلیشه‌ای و منفی از مردم عرب‌زبان به نمایش گذاشته است. این اعتراض‌ها به حدی بود که بعضی نمایندگان مجلس از جمله نماینده اهواز، خواستار توقف پخش سریال شدند. در پی اعتراض‌ها، دادستان تهران اعلام کرد که سریال «غربت» فاقد مجوز از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) است و به دلیل ناراحتی و گلایه هم‌وطنان عرب‌زبان، پخش آن متوقف شد.
امیر پورکیان، کارگردان سریال، با انتشار ویدئویی ضمن دلجویی از مخاطبان، تأکید کرد که خود اهل خوزستان و متولد اهواز است و هیچ‌گونه توهینی به قوم عرب‌زبان در سریال نشده است. او گفت که بعضی افراد با سوءاستفاده و فریب‌کاری قصد دارند به وحدت ملی آسیب بزنند. سریال «غربت»، پس از چهل روز توقیف، با حذف و اصلاح بیش از چهار دقیقه از سه قسمت ابتدایی، مجدداً در پلتفرم نماوا منتشر شد. این اصلاحات شامل حذف بعضی دیالوگ‌ها و سکانس‌هایی بود که به نظر می‌رسید موجب سوءتفاهم شده‌اند.
منبع: خبرآنلاین
