چه کسی باعث سقوط دیوار برلین شد؟

ریکاردو اهرمان، خبرنگار ایتالیایی در سن ۹۲ سالگی درگذشت. او به دلیل پرسش سرنوشت‌سازش که باعث شد آلمان شرقی کمونیست دیوار برلین را بگشاید در خاطره‌ها خواهد ماند.

اهرمان بود که در سال ۱۹۸۹ سخنگوی دولت آلمان شرقی، گونتر شابفسکی را واداشت تا توضیح دهد سفر شهروندان به خارج از آلمان شرقی مجاز است و هنگامی که اهرمان اصرار کرد تا بداند از چه زمانی مجاز خواهد بود شابفسکی ناگهان اعلام کرد «از الان، از همین حالا»؛ و در فاصلهٔ چند ساعت دیوار برلین فروریخت.

زمانی که شهروندان آلمان شرقی علیه حکومت کمونیستی در حال فروپاشی کشورشان برپاخاستند، ریکاردو اهرمان برای سرویس خبرگزاری ایتالیایی آنسا کار می‌کرد. هفته‌ها بود که معترضان در لایپزیگ برای آزادی بیان و حق سفر و خروج از کشور در خیابان‌ها بودند.

اریش هونکر، رهبر کمونیست آلمان شرقی یک ماه پیش از فروپاشی دیوار برلین از سمت خود استعفا داده بود و چهارم نوامبر در برلین شرقی بیش از نیم میلیون نفر به سوی الکساندر پلاتس، میدان مرکزی شهر راهپیمایی کردند و خواهان تغییر شرایط شدند.

رهبران آلمان شرقی طرح پیش‌نویسی برای کاهش کنترل‌های مرزی ارائه داده بودند. جزئیات آن قرار بود در کنفرانس مطبوعاتی ۹ نوامبر همراه با نتایج دیدارحزب کمونیست حاکم بر آلمان شرقی اعلام شود.

شابوفسکی از این قرار اطلاع نداشت و تا آن زمان هم اشاره‌ای به آن نکرده بود. اهرمان بود که موضوع را در کنفرانس مطبوعاتی مطرح کرد. گونتر شابفسکی در سال ۲۰۱۵ درگذشت.

اهرمان پرسیده بود: «شما به خطا‌هایی اشاره کردید، فکر نمی‌کنید این پیش‌نویس قانون سفر که چند روز پیش اعلام کردید هم اشتباه بزرگی باشد؟»

شابفسکی پس از جستجوی یادداشت‌هایش با لحنی نامطمئن اعلام کرد: «سفر شهروندان به خارج از کشور از همین حالا بدون هیچ شرط و محدودیتی امکان‌پذیر است.» وقتی گفتهٔ او که از همین حالا محدودیتی وجود ندارد، منتشر شد، همه‌ٔ ماجرا یک‌شبه اتفاق افتاد.

اهرمان سال‌ها بعد گفت به خوبی متوجه بود که حرف شابفسکی چه نتیجه‌ای خواهد داشت و پیامی فوری به ادارهٔ مرکزی خبرگزاری آنسا در رم فرستاد: «دیوار فروریخته».

خبر به سرعت همه جا پیچید و هزاران نفر از اهالی آلمان شرقی گروه گروه راهی دیوار برلین شدند و نگهبانان حیرت‌زده هم دروازه‌های کنترل را باز کردند تا مردم بگذرند.

همسر اهرمان به خبرگزاری آنسا گفت او روز سه‌شنبه در مادرید درگذشت، شهری که پیش از بازنشستگی سال‌ها در آنجا کار می‌کرد. خبرگزاری ایتالیایی آنسا این خبر را در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد: «وداع با ریکاردو اهرمان، مردی که باعث سقوط دیوار برلین شد.»

به گفتهٔ این خبرگزاری، اهرمان در میانهٔ دههٔ ۱۹۷۰ در برلین شرقی کار می‌کرد و در سال ۱۹۸۵ از مأموریت خود در هند بازگشت. او که خاستگاهی یهودی - لهستانی داشت در ۴ نوامبر ۱۹۲۹ در فلورانس به دنیا آمد. ۱۳ ساله بود که او را به بازداشتگاه اقامت اجباری یهودیان فرستادند که دیکتاتور بنیتو موسولینی در فرامونتی واقع در جنوب ایتالیا برپا کرده بود.

به گزارش شبکهٔ رادیوتلویزیونی رای ایتالیا او مصاحبه‌های متعددی با رسانه‌های ایتالیایی و آلمانی دربارهٔ نقش سرنوشت‌سازش در تاریخ اروپا داشته است.