بازگشت بورس به فاز صعودی

معاملات بورس تهران در حالی مجددا به فاز صعودی بازگشته که تحرکات محسوسی از سوی خریداران را شاهد هستیم. سبزپوشی سهام فاصله شاخص‌کل با ابرکانال ۵/ ۱میلیون واحد را به حداقل رسانده و برخی شواهد از عبور بازار از مرحله رکودی دوسال اخیر حکایت می‌کند.

طی دست کم ۲ سال گذشته، پارامتر‌های شوک آوری شامل بی‌تدبیری‌های قانونی، دستورالعمل‌های بی‌پشتوانه و ۲۴ ساعته، کلاف پیچیده مذاکرات هسته‌ای، چندصدایی سیاست‌های اقتصادی و تغییرات پی‌درپی مدیریتی در سازمان بورس، آنهم درست در مقطعی که دولت دوازدهم قول داده بود رونق تولید را از مسیر بازارسرمایه رقم بزند، شوک‌های مداوم به این بازار به‌عنوان اهرم بازدارنده، فعالان بورسی را به چالشی عجیب کشید؛ به‌طوری که منابع وارد شده به بازار به شکلی خطرناک راهی بیراهه سرمایه گذاری و بازار‌های سرگردان رقیب شدند.

سنجش سودسازی بورس ۱۴۰۱

بازیگران بورسی از دوسال اخیر تحت‌عنوان تراژدی باورنکردنی یاد می‌کنند. عمق زیان سهامداران به درجه‌ای از افول رسیده که کماکان آن دسته از زیان‌دیدگانی که دست خالی از بازار خارج شدند همچنان جرات ورود دوباره را پیدا نکرده‌اند.

نزول قیمت‌ها و سرخ‌پوشی مداوم در تالار شیشه‌ای که ماه‌های زیادی را به خود اختصاص داده در ۱۴۰۱سمت و سویی متفاوت به خود گرفته است. همزمان با آغاز موج جدید جهش قیمت‌ها در بازارسهام برخی تحلیلگران با بررسی وضعیت بازار در مقطع کنونی معتقدند شاخص ممکن است در روز‌های آتی با روند متفاوتی روبه‌رو شود و نتواند در سمت کاهش عرضه پایدار بماند.

حرکت در مسیر صعودی به هر طریقی امکان‌پذیر نخواهد بود و وضعیت خوشایندی که این روز‌ها بازار و سهامداران در گیرآن هستند ممکن است به مویی بند باشد. با این اوصاف سربلندی بازارسرمایه درمیان سایر بازار‌های دیگر در حالی می‌تواند تداوم یابد که سایه برخی تحرکات اثرگذار براین وضعیت باقی بماند.

ورود شاخص پرحاشیه بورس به ارتفاعات بالاتر و جبران احتمالی زیان دوسال گذشته سهامداران با، اما و اگر‌های بسیاری مواجه است که درهمین راستا کارشناسان بازارسرمایه تحلیل‌های متفاوتی دارند.

عبور نسبی از رخوت گذشته

معاملات روز‌های گذشته بورس تهران حاکی از واکنش جالب توجه سرمایه گذاران به تغییر برخی از متغیر‌های مهم اقتصادی از جمله قیمت دلار و کامودیتی‌ها بود. با کاهش ریسک‌های انتظاری که در ماه‌های گذشته تاثیر قابل توجه و منفی بر معاملات سهام به‌رغم پیچیدگی‌های توافق احتمالی بر سر احیای برجام داشت، برخی از ناامیدی‌ها نسبت به روند نزولی داد و ستد‌های بورسی رنگ باخت.

این موضوع سبب شد تا در دوئل عرضه و تقاضا در چندروز گذشته شاهد جهش قیمت در برخی از نماد‌ها باشیم، اما این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند دوام آورد؟ درهمین رابطه مهدی رضایتی، کارشناس بازارسرمایه با بیان اینکه دماسنج بازارسرمایه با رشد نجومی که در سال‌۹۹ تجربه کرد فاصله بسیاری دارد، به بررسی وضعیت فعلی بازار پرداخت و گفت: در ۱۴۰۱ همزمان با رشد قیمت‌های جهانی و نزدیک شدن به فصل مجامع معاملات تالار‌های شیشه‌ای رنگ و بوی دیگری گرفته به‌طوری که از رخوت ماه‌های گذشته تا حدود زیادی فاصله گرفته است.

این موضوع درکنار کاهش ریسک‌های تهدیدکننده ازجمله رفع برخی از ابهامات موارد اقتصادی بودجه و اثرات آن بر وضعیت دادوستد‌ها به جذابیت‌های جدیدی انجامیده است. مجموع این عوامل ورود منابع جدیدی از سوی حقیقی‌ها را سبب شده است.

وی با اشاره به اینکه در روز‌های اخیر سرمایه‌گذاران بیشتری جرات ورود مجدد به بازار سهام را پیداکرده‌اند، عنوان کرد: گرچه این وضعیت نمی‌تواند پایدار تلقی شود، اما بازدهی‌های ایجاد شده در فروردین از لحاظ فاندامنتال حاکی از کاهش محسوس افت قیمت سهام است.

این وضعیت نشان می‌دهد شاخص تا حدودی از شرایط نامطلوب رکودی دور شده و بازگشت به مدار نزولی حداقل تا هفته‌های آتی دور از ذهن است. برهمین اساس نگرانی درخصوص ریزش دوباره و برگشت قیمت‌ها به سطح پایین‌تر فعلا وجود ندارد.

تغییر پرتفو همزمان با تغییرات بنیادی

به گفته این کارشناس، برخی صنایع می‌توانند طی روز‌های آینده بازدهی مطلوبی برای سهامداران به‌دنبال داشته باشند. او در همین رابطه بیان کرد: با توجه به فرارسیدن فصل مجامع برخی صنایع به‌شدت مستعد اجازه افزایش نرخ هستند. این مهم اثرمثبتی بر جهش قمیمت‌ها خواهد داشت و به‌نظر می‌رسد بازار را به مدار تعدلی بازگرداند.

وی ضمن اشاره به قیمت‌های جهانی و اثربخشی روند صعودی قیمت‌ها بر رشد قیمت سهام داخلی، عنوان کرد: اگر ترمز قیمت‌های جهانی کشیده نشود، صنایع بزرگ و شاخص‌ساز به رشد خود ادامه می‌دهند.

رضایتی به وضعیت صنایع مختلف بورسی در کورس صعودی قیمت‌ها پرداخت و تاکید کرد: برخی نماد‌ها در سال‌۹۹ با حباب قیمتی روبه‌رو شدند. رشدی غیرواقعی که با قرارگرفتن بازار در مدار نزولی، این دسته از صنایع نیز در سراشیبی تند سقوط قرارگرفتند که قدر مسلم شرایط آن‌ها نسبت به سایر سهام متفاوت خواهد بود.

واقعیت امر آن است که قیمت سهامی که در سال‌۹۹ با جهش چشمگیر روبه‌رو شد با نرخ واقعی و ارزندگی آن فاصله محسوسی دارد. حباب قیمتی این گروه‌ها به اندازه‌ای زیاد است که با وجود افت بسیار نیز هم‌اکنون با سقف ۹۹ اختلاف فاحشی دارند.

وی افزود: در مورد برخی سهم‌ها که حباب‌وار، وارد ارتفاع قیمتی شدند باید به‌صورت شفاف عنوان کرد که نمی‌توان امید زیادی برای بهبود وضعیت آن‌ها داشت. در همین راستا و با تکیه بر برخی شواهد به‌درستی می‌توان گفت که بازگشت قیمت آن‌ها به سقف‌های قبلی اندکی دور از واقعیت و کمی زمانبر است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد:، اما وضعیت سهام بزرگ شامل پتروشیمی‌ها و فلزات کمی متفاوت از سایرین است. قیمت اکثر سهام بزرگ به سقف‌های قبلی نه‌تن‌ها بازگشتند حتی در برخی موارد از قیمت‌های گذشته نیز عبور کردند. در این میان باید گفت صنایع کوچکتری که پتانسیل رشد قیمتی دارند نیز می‌توانند به سقف‌های گذشته برسند.

وی در پاسخ به اینکه در چه شرایطی زیان دوسال گذشته سهامداران جبران می‌شود، نیز اظهارکرد: برآیند وضعیت فعلی بازار حاکی از آن است که بخشی از زیان سهامداران در سال‌جاری جبران خواهد شد، اما آنچه مسلم است آنکه سهامدارانی که دچار زیان هنگفت شدند بر اساس متغیر‌های بنیادی ضروری است که پرتفو خود را تغییر دهند و سبد خود را بهینه کنند تا امید بیشتری برای جبران زیان واردشده به‌وجود آید، اما جبران زیان در برخی سهام که به‌صورت شارپی رشد داشتند ازجمله «شستا» احتمالا با سه سختی انجام شود.

وضعیت خودروسازان نیز به همین‌گونه است. به‌نظر می‌رسد این گروه نیز به سختی بتوانند زیان گذشته را جبران کنند. برخی از سهام کوچک داخلی نیز از سقف تاریخی خود حتی بیشتر از ۷۰‌درصد افت قیمتی را در کارنامه ثبت کردند که با توجه به شرایط فعلی بعید به‌نظر می‌رسد بتوانند زیان واردشده را جبران کنند.

رضایتی در پایان با بیان اینکه جهش حباب‌گونه قیمت سهام در ۱۴۰۱ کاملا با ذات فعلی این بازار در منافات است، تصریح کرد: اگر نقش رخداد‌های غیرمترقبه و اثرگذاری آن بر بازار را نادیده بگیریم می‌توان گفت تالار‌های شیشه‌ای به واسطه برخی صنایع می‌توانند بازدهی بیشتری ایجاد کنند.

البته این موضوع باعث نمی‌شود که انتظار بازدهی نامتعارفی را از بازار داشته باشیم. رونق بازارسهام به‌صورت مستقیم با جریان ورود پول رابطه دارد و به‌نظر نمی‌رسد کار به‌جایی برسد که همانند اوایل ۹۹ شاهد ورود حجم وسیعی از منابع مالی به بورس باشیم.

تکرار وقایع مثبت در ابتدای سال‌۹۹ تا حدود زیادی دور از باور است به‌طوری که حتی نمی‌توان مسیر شاخص در حول و حوش محدوده‌های آن سال را نیز متصور بود، اما تغییرات گام به گام در خرید سهام همزمان با تغییرات بنیادی می‌تواند به نفع سهامداران و جبران زیان‌ها باشد.

جابه‌جایی گروه‌های سودآور

برخی دیگر از کارشناسان نیز بر این باورند که تداوم خیز قیمت سهام منوط به چند اتفاق بزرگ است. محمدشکری، کارشناس بازارسرمایه در همین رابطه با تاکید بر اصلاح برخی دستورالعمل‌ها از شرایطی خبر می‌دهد که می‌تواند به‌سرعت خروج از رکود و رسیدن به نقطه تعادلی بینجامد.

وی گفت: به‌طور کلی در بازار مثبت، سیاستگذار بهانه‌ای برای اصلاح برخی مزاحمت‌های معاملاتی شامل دامنه‌نوسان و حجم مبنا ندارد. در شرایط فعلی نیز که بازار سمت و سویی جدید نسبت به ماه‌های گذشته به خود گرفته با اصلاحات ساختاری و برخی قوانین می‌توان بازار پویایی را در پیش داشت. بازاری که بتواند به بازدهی معقول منجر شود و در نهایت زیان برخی سهام را جبران کند.

به گفته این کارشناس، بازارسرمایه تحت‌تاثیر چند عامل رو به بهبود رفته است. ثبات در قیمت‌های جهانی و کاهش ریسک‌های انتظاری در این بخش همراه با کاهش تامین‌مالی دولت از دوبازار پول و بدهی که عموما در ماه‌های آخر سال به آن روی می‌آورد سبب برخی تغییرات در مسیرحرکتی قیمت سهام شده است. در شرایط فعلی گردش نقدینگی با سهولت بیشتری انجام می‌گیرد. این در حالی است که مجددا خوش‌بینی‌هایی نسبت به احیای برجام ایجاد شده است.

وی افزود: مباحث مذکور سطح انتظارات از بازارسرمایه را افزایش داده و برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از جبران بخشی از زیان دوسال گذشته بورس است. روی کاغذ اوضاع به نفع اکثر بازیگران بورسی است، اما باید دید این اوضاع تا چه زمانی پایدار است.

تجربه تلخ مرداد۹۹ نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری که با حمایت و تشویق برخی مسوولان پول خود را وارد بازار بورس کردند و با زیانی دوچندان از بازار خارج شدند؛ از آنجا که بعضا دست خالی راهی صفوف فروش شدند با احتیاط بیشتری معاملات را دنبال می‌کنند. این رویکرد در رفتار اخیر سهامداران کاملا مشهود است.

وی با ابراز خوش‌بینی نسبت به معاملات بازارسهام افزود: در اینکه بازار با نوسانات جزئی همراه شود شکی وجود ندارد، اما این مهم نمی‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده در رشد شاخص محسوب شود. برآیند کلی بازار نشان می‌دهد وضعیت این‌روز‌های بازارسهام تا خرداد‌ماه می‌تواند تداوم یابد.

گرچه این امر دلیلی موجه بر رشد حباب‌گونه قیمت سهام نیست. اگر در عرصه سیاست خارجی کشور و بین‌المللی اتفاق منفی رخ ندهد بازار به‌صورت آهسته به سمت مثبت حرکت خواهد کرد.

شکری ضمن بیان اینکه امکان رشد قیمت سهام به‌طور همزمان در تمام نماد‌ها وجود ندارد، تصریح کرد: آغاز حرکت نرخ سهام در مدار صعود در برخی سهام مسجل‌تر است، با این‌حال به‌نظر می‌رسد رشد‌ها گروه به گروه صورت گیرد، آنطور که از شواهد برمی‌آید به‌نظر می‌رسد گروه‌های مختلف در بازه‌های زمانی متفاوت جای خود را به دیگری بدهند.

این کارشناس معتقد است: قرابت بازار به فصل مجامع، عملکرد مثبتی را تا خرداد رقم خواهد زد. البته برخی تلاش‌ها از سوی سیاستگذار برای کاهش ابهامات و برداشته شدن سایه ابهامات چندوجهی از سر بازار تا حد زیادی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا در فضای شفاف تری فعالیت کنند.