نظریه‌های توطئه چگونه «جهان‌بینی توطئه» را می‌سازند؟
نظریه‌های توطئه‌ای که پیرامونِ همه‌گیری کووید-۱۹ وجود دارد اغلب با سایر نظریه‌های توطئه مثلِ نظریه‌های مرتبط با ترورِ جان‌اِف‌کندی، بیل‌گیتس و شرکت‌های دارویی مرتبط است.
فرادید | یک مطالعه تازه، که در نشریه Science Advances منتشر شده است، تفاوتِ بین مقالاتِ متعارف و توطئه را تحلیل کرده است. این مطالعه دریافته است که «شواهدِ» نظریه‌پردازانِ توطئه برای اثبات ادعاهای‌شان، سایر نظریه‌های توطئه هستند؛ این افراد از شاخه‌ای به شاخه‌ای دیگر می‌پرند و متون‌شان در مقایسه با متن‌های مرتبط با جریانِ متعارف و رسمی از انسجام کم‌تری برخودار است.
به گزارش فرادید، نظریه‌پردازانِ توطئه به شبکه‌ای از ایده‌هایی که با هم ارتباطِ درونی دارند متوسل می‌شوند و این ایده‌ها را که هر یک حکم یک نقطه را دارند به هم وصل می‌کنند و بین آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند.
برای مثال، نظریه‌های توطئه‌ای که پیرامونِ همه‌گیری کووید-۱۹ وجود دارد اغلب با سایر نظریه‌های توطئه مثلِ نظریه‌های مرتبط با ترورِ جان‌اِف‌کندی، بیل‌گیتس و شرکت‌های دارویی مرتبط است. این را شاید بشود به عنوان یک «جهان‌بینیِ توطئه» تعریف کرد؛ یعنی افرادی که به یک نوعِ خاصی از نظریه توطئه باور دارند، احتمالاً به تعداد بسیار بیش‌تری از این نظریه‌ها معتقدند و از همه این نظریه‌ها به عنوان شواهدی برای استدلال‌های خود بهره می‌گیرند.
علاوه‌برآن، این تحقیق دریافت که با‌اینکه نظریه‌پردازانِ توطئه ظاهراً اغلب طرفدارِ بحثِ آزاد هستند (برای مثال آن‌ها معتقدند که پرنسس دایانا یا اصلاً کشته نشده، آن‌کسی که کشته شده او نبوده است یا توسطِ یکی از خودی‌ها و آشنا‌ها کشته شده است)، هر نوع نظریه مرتبط با جریان متعارف و اصلی را قویاً رد می‌کنند (برای مثال به‌هیچ‌عنوان نمی‌پذیرند که پرنسس دایانا در یک سانحه تصادف کشته شده است.)
این مطالعه به هدایتِ پروفسور توماس هیلز، از گروه روان‌شناسیِ دانشگاه وارویک و الساندرو میانی و پروفسور آدریان بانگرتر از دانشگاه نوشاتل در سوئیس انجام شد.
این تیم هزاران مقاله را که طرفدارانِ نظریه‌های توطئه و جریان اصلی و متعارف در وبسایت‌های‌شان منتشر کرده بودند به کمکِ روشِ پردازشِ بی‌طرفانه زبان، که نوعی تحلیلِ کامپیوتریِ زبان انسان است، تجزیه و تحلیل کردند. آن‌ها زبانِ نظریه‌پردازانِ توطئه و جریان اصلی را در موردِ موضوعاتِ مشابه بررسی کردند.
پروفسور هیلز می‌گوید: «این مطالعه از این نظر که برای نخستین‌بار در یک پایگاه داده بسیار وسیع، شاملِ هزاران مقاله، به بررسی زبانی که نظریه‌پردازانِ توطئه به کار می‌گیرند، پرداخته است، پیشگام محسوب می‌شود.»
این مطالعه کمک می‌کند بفهمیم چه چیزی نظریه توطئه را به بخشی از جهان‌بینیِ توطئه تبدیل می‌کند. «نتایج این یافته‌ها را در موردِ رویداد‌هایی مثلِ همه‌گیریِ کووید-۱۹، موضوعِ واکسن و افزایش اطلاعاتِ غلط می‌بینیم. می‌توانیم پیامد‌های بالقوه خطرناک جهان‌بینیِ توطئه را بر جامعه ببینیم. یکی از این پیامد‌های خطرناک استقبال کم‌تر مردم از واکسن کووید-۱۹ بود. نظریه‌های توطئه از نظرِ شدتِ اشاعه اطلاعات غلط روی یک طیف قرار می‌گیرند و برای آنکه با آن‌ها مبارزه کنیم، اول باید بدانیم که این نظریه‌ها چطور عمل می‌کنند.»
منبع: Physorg
ترجمه: عاطفه رضوان‌نیا
