احتمال یک کشف تاریخ‌ساز؛ آیا مقبرۀ کلئوپاترا پیدا شده است؟
در روزی که آگوستوس و نیرو‌های رومی او به مصر حمله کردند و اسکندریه را گرفتند، آنتونی خودش را روی شمشیرش انداخت و در میان بازوانِ کلئوپاترا جان باخت و سپس در آرامگاه دفن شد.
فرادید | زمان‌بندی بهتر از این نمی‌توانست باشد. درحالیکه مصرشناسان مشغول جشن صدمینِ سالگرد اکتشافِ مقبره توت‌عنخ‌آمون هستند، گزارش‌ها از افزایش امیدواری برای یک اکتشافِ باستان‌شناسی مهم دیگر در مصر خبر می‌دهند.
به گزارش فرادید، کاوشگران تونلی را در زیر مقبره تاپوسیریس مگنا، در غرب شهر اسکندریه کشف کرده‌اند که می‌گویند می‌تواند آن‌ها را به مقبره «ملکه کلئوپاترا» هدایت کند. هنوز به مدارک بیش‌تری نیاز است تا مشخص شود که واقعاً چنین چیزی صحت دارد یا نه. با این‌حال، این می‌تواند کشفی بزرگ با قابلیت بازنویسی آنچه که ما تاکنون درباره مشهورترین ملکه مصر می‌دانستیم، باشد.
برطبقِ نوشتۀ پلوتارک، نویسنده یونان باستان که هم زندگی‌نامه مارک آنتونی ژنرالِ رومی و همسر کلئوپاترا را به نگارش درآورده و هم مسئولِ یکی از طولانی‌ترین و باجزئیات‌ترین نوشته‌ها دربارۀ روز‌های آخر حکومتِ کلئوپاتراست، جسد مارک آنتونی نیز در داخلِ آرامگاهِ کلئوپاترا دفن شده است.
تونلی که ممکن است باستانشناسان را به مقبرۀ کلئوپاترا برساند
برطبقِ گفتۀ پلوتارک، در روزی که آگوستوس و نیرو‌های رومی او به مصر حمله و اسکندریه را گرفتند، آنتونی خودش را روی شمشیرش انداخت و در بازوانِ کلئوپاترا جان باخت و سپس در آرامگاه دفن شد. دو هفته بعد، کلئوپاترا برای ادای نذر و شستشوی قبر به آنجا رفت و به طریقی که هنوز نمی‌دانیم (یک اشتباه رایج می‌گوید که کلئوپاترا خودش را با نیشِ کبرای مصری کشته است) زندگی‌اش را گرفت. او هم در همان مقبره دفن شد.
در روز‌های بعدی پسرِ آنتونی، مارکوس آنتونیوس آنتیلوس، و پسرِ کلئوپاترا، سزارِ پانزدهم، بطلمیوس (که با نام سزار کوچک نیز شناخته می‌شد) توسط نیرو‌های رومی به قتل رسیدند و اجساد آن‌ها نیز در همان مقبره به خاک سپرده شد.
اگر مقبره کلئوپاترا، در کنارِ سایر قسمت‌های شهرِ هلنیستیِ اسکندریه، به واسطه موج‌های مدیرانه ویران نشده باشد، و روزی پیدا شود، می‌تواند به یکی از بی‌سابقه‌ترین اکتشافاتِ باستان‌شناسی تبدیل شود.
اکتشافی که تاریخ را بازنویسی می‌کند
درحالیکه بنای مقبره بسیاری از حاکمانِ معروفِ تاریخ هم‌چنان پابرجاست ـ یکی از این مثال‌ها مقبره آگوستوس دشمنِ آنتونی و کلئوپاترا در رم است ـ محتوا‌های مقبره‌های آن‌ها قرن‌ها قبل غارت و ناپدید شده است.
یکی از استثناها، مقبره فیلیپِ دومِ مقدونی، پدرِ الکساندرِ کبیر است که در اواخر دهه ۱۹۷۰ در وِرجینا کشف شد. مقبره دست‌نخورده بود و ده‌ها سال به تحقیقاتِ علمی درباره محتوای چنین مقبره‌هایی کمک کرد و دانشِ ما را درباره اعضای خانواده‌های سلطنتی مقدونی و دربار آن‌ها افزایش داد. درصورتِ دست‌نخورده پیدا شدنِ مقبره کلئوپاترا، این امر در موردِ او نیز صدق خواهد کرد. میزانِ اطلاعاتی که مصرشناسان، محققان یونان و روم باستان، تاریخ‌نگارانِ باستان و باستانشناسان می‌توانند از محتوا‌های این مقبره به دست آورند می‌تواند عظیم باشد.
بخشِ زیادی از دانشِ ما درباره کلئوپاترا و حکومت او از منابع ادبی روم و یونان باستان به دست آمده که بعد از مرگ او و توسطِ دشمنان این ملکه مصری به نگارش درآمده است. ما شواهد کافی برای افشاسازیِ دیدگاهِ مصریان درباره کلئوپاترا را در اختیار نداریم، اما آنچه که داریم ـ مثلِ تصاویری که روی سنگ‌برجسته‌های مقبره‌هایی که او ساخته نقش بسته و نذوراتی که رعایای او وقف کرده‌اند ـ دیدگاهی متفاوت از او را در اختیار ما می‌گذارد.
اخلاقی بودنِ اکتشافِ مقبره کلئوپاترا و خارج کردنِ بقایای او
تاکنون مقبره هیچ حاکمِ بطلمیوسی دیگر پیدا نشده است. بنا بر گزارش‌ها این مقبره‌ها در محله قصرِ اسکندریه واقع شده بودند و مانند آن بخش‌های شهر همگی به زیر آب رفته‌اند. معماری و محتوای مقبره‌ها کافی است تا تاریخ‌نگاران را ده‌ها سال مشغول نگه دارد و اطلاعاتِ بی‌سابقه‌ای درباره فرقه این حاکمِ بطلمیوسی و تلفیقِ فرهنگِ مصری و مقدونی در اختیارمان بگذارد.
مقبره آگوستوس در رم
اما اگر بقایای جسدِ کلئوپاترا نیز پیدا شود، می‌تواند اطلاعاتِ بسیار بیش‌تری، مثلِ علتِ مرگ او، ظاهرِ او و حتی نژادِ او در اختیارمان قرار دهد.
اما آیا باید به پیدا کردنِ بقایایِ جسدِ کلئوپاترا امیدوار باشیم و اگر پیدا کردیم آن را آزمایش کنیم؟ از زمانِ اکتشافِ توت‌عنخ‌آمون و مومیایی‌های شهروندانِ معمولیِ مصر باستان در طی قرن‌های گذشته، تاریخی طولانی از مدیریتِ نادرست و بدرفتاری با این اکتشافات وجود داشته است.
تابوت جسد مومیایی یک زن مصری که از جنس طلاست
آن روز‌هایی که مومیایی‌ها را در مهمانی‌های شامِ ویکتوریایی سر میز می‌آوردند و به عنوان سرگرمی پوششِ آن‌ها را باز می‌کردند، خوش‌بختانه تمام شده است، بااین‌حال، تعداد افرادی که کارشان رسیدگی به میراث گذشته است و نگرانِ این هستند که با اجدادمان بدرفتاری کنیم، در حالِ افزایش است.
پیدا کردنِ مقبره کلئوپاترا برای مصرشناسان و اندیشمندان کشفی بی‌قیمت خواهد بود، بااین‌حال این پرسش وجود دارد که آیا عادلانه است که فرصتِ آرامش و عزلتی را که ملکه مصر در زندگی از آن برخوردار نبود، بعد از مرگش نیز از او دریغ کنیم؟
منبع: iflscience
ترجمه: عاطفه رضوان‌نیا
