کرامپوس؛ افسانۀ ترسناک کریسمس

فرادید | بر طبق یک افسانه، کرامپوس یک مخلوق افسانه‌ای است که بچه‌هایی که رفتارشان خوب نیست را با شدت تنبیه می‌کند!

به گزارش فرادید، برطبق فرهنگِ عامه، هر سال در ماه دسامبر، بابانوئل سروکله‌اش پیدا می‌شود و به بچه‌های خوب در سراسر دنیا هدیه می‌دهد. اما برطبق برخی افسانه‌ها، بچه‌هایی که رفتار بدی دارند به جای آنکه با بابانوئل ملاقات کنند با یک مخلوقِ ترسناک‌تر به نامِ «کرامپوس» دیدار می‌کنند.

اما کرامپوس کیست؟ ریشه این افسانه چیست؟ و چرا کرامپوس در نزدیکی کریسمس پیدایش می‌شود؟ کرامپوس یک مخلوق افسانه‌ایست که اغلب با شاخ و صورتی شیطانی به تصویر کشیده می‌شود. برطبقِ افسانه‌ها، که احتمالاً ریشه‌شان به آلمان و اتریشِ امروزی برمی‌گردد، این مخلوق می‌آید تا بچه‌های بد را تنبیه کند.

ماتیوس رِست، مردم‌شناس اجتماعی در موسسه ماکس پلانک در آلمان می‌گوید کرامپوس با نام‌های دیگری نظیرِ کلاباف و تویفی (واژه‌ای که شبیه به شیطان است) هم شناخته می‌شود. او حدس می‌زند که کلمه «کرامپوس» در حوالی قرن نوزدهم در وین ابداع شده، اما مطمئن نیست.

جنیفر کالینز، استاد ارتباطات و کتابدار مرجع در دانشگاه نیویورک، که مطالعاتِ مفصلی درباره کرامپوس داشته است می‌گوید کرامپوس در بعدازظهر روز ۵ دسامبر یا در «کرامپوس‌ناخت» ظاهر می‌شود. کرامپوس‌ناخت درست قبل از جشنِ سنت نیکولاس (بابانوئل) است که در روز ۶ دسامبر برگزار می‌شود. به‌طور خلاصه، داستان بابانوئل و کرامپوس، داستانِ پلیس خوب/پلیس بد است که هر دو برای رسیدن به یک هدف با هم همکاری می‌کنند.

کرامپوس اغلب بچه‌های بدرفتار را هدف قرار می‌داد، آن‌ها را با شاخه درختی به نامِ «سوییچ» می‌زد و حتی گاهی آن‌ها را داخل یک سبد می‌دزدید. کالینز می‌گوید، اگر بچه‌ها خوب بودند، ربوده نمی‌شدند و درعوض روز ششم دسامبر با هدایایی از طرفِ بابانوئل بیدار می‌شدند.

مردم گاهی در روز ۵ دسامبر لباس‌هایی شبیه به کرامپوس می‌پوشند و در مراسمی به نامِ «کرامپوسِ فراری» شرکت می‌کنند. این جشن‌ها، به‌خصوص، در آلمان و اتریش بسیار معروف است.

(یک کارناوال مدرن کرامپوس در اروپا)

به‌طور کامل مشخص نیست که لباس‌های کرامپوس از چه زمانی و چگونه رایج شد. گرترود سیسر، محققِ بخشِ مردم‌شناسیِ فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه وین، می‌گوید: «سنتِ کرامپوس چندین خاستگاه دارد که در بافت‌های جغرافیایی و تاریخیِ متفاوتی قرار دارند. در طول عصرِ روشنگری (۱۶۸۵-۱۸۱۵)، کرامپوس در وین به عنوان ابزاری آموزشی استفاده می‌شد تا به کودکان نظم و اطاعت را آموزش دهد.»

در قرن‌های هفدهم و هیجدهم مراسم کارناوال در باوریا و مناطق کوهستانی اتریش محبوبیت پیدا کرد و کرامپوس هم احتمالاً بخشی از این رژه‌ها بوده است. مسئولان تلاش کردند که این مراسم را ممنوع کنند، زیرا اغلب جوانان در این مراسم زیاده‌روی و یاغی‌گری می‌کردند. کالینز می‌گوید احتمال دارد که داستان کرامپوس بعد از جنگ‌های سی‌ساله مذهبی (۱۶۱۸-۱۶۴۸) در باواریا آغاز شده باشد. او به این نکته اشاره می‌کند که مرگ‌های ناشی از این جنگِ وحشتناک زیاد بود و در برخی مناطق جمعیت به نصف کاهش پیدا کرده بود.

کرامپوس تنها هیولایی نیست که در این وقت از سال ظاهر می‌شود. در روز دوازدهمِ دسامبر «پِرچتا»، که گاهی در قامتِ یک جادوگر ظاهر می‌شود، به سراغ دخترانی که در طی سال از تمامِ پشمی که در اختیار داشتن لباس نبافته‌اند می‌رود و شکمِ آن‌ها را می‌درد. این افسانه متعلق به جنوب آلمان و اتریش است. به‌لحاظِ تاریخی در جنوب آلمان و آلپ در اتریش، بافتنِ لباس برای بقا مهم بود، و این افسانه خلق شده بود تا دختران را وادار کند لباس‌های بافتنی ببافند.»

افزایشِ محبوبیت

محبوبیتِ کرامپوس در طی سال‌ها اوج و حضیض را تجربه کرده است. رِست می‌گوید: «در میانه دهه ۱۸۰۰، این مراسم در چندین منطقه در باواریا، تیرول و سالزبرگ برگزار می‌شد.» در قرن ۲۱، جشن‌های مرتبط با کرامپوس بیش‌تر از قبل محبوبیت یافته و این مراسم در سراسر جهان برگزار می‌شوند.

ایلونا گربمایر، محققی که در موزه مردم‌شناسی فرهنگی و اجتماعی دانشگاه وین مشغول است، می‌گوید: «پیشرفت در تکنولوژی و رسانه‌های اجتماعی یکی از دلایلی است که محبوبیتی سنتِ کرامپوس در سراسر جهان افزایش پیدا کرده است.»

منبع: Live Science
ترجمه: عاطفه رضوان‌نیا