از دنیای شگفتانگیز نئاندرتالها چه میدانیم؟
استخوانهای باقیمانده از نه نفر که ظاهراً توسط کفتارها در غاری پنهان شده بودند مثال دیگری از یافتههای اخیر است که جزئیات بیشتری دربارهی زندگی نئاندرتالها آشکار میکند.
فرادید | تا حدود ۴۰ هزار سال پیش، زمین زیستگاه مشترکِ هومو سَپییِنسها و نزدیکترین خویشاوندان شناختهشدهی ما یعنی نئاندرتالها بود. این انسانهای اولیه، کوتاهتر و پهنتر از انسانهای امروزی بودند و سکونتگاهشان از اروپای غربی تا آسیای مرکزی گسترش داشت.
به گزارش فرادید؛ یافتههای اخیر باستانشناسی حقایق جالبتوجهی را دربارۀ این نوع متفاوت از انسان آشکار کرده است. این یافتهها نشان داده است که نئاندرتالها فوقالعاده خوشقریحه بودند: آنها ابزار سنگی میساختند، حیوانات بزرگی را شکار میکردند، از آتش استفاده میکردند، لباس میپوشیدند، رفتارهای نمادین داشتند و احتمالاً مردگانشان را دفن میکردند.
(بازتولید نئاندرتالی بنام مرد آلتامورا در اندازهی طبیعی از جنس سیلیکون که در موزه باستانشناسی آلتامورا در ایتالیا به نمایش گذاشته شده است. این اثر بر اساس تحلیلهای اسکلت یکی از قدیمیترین فسیلهای نئاندرتال در غار لامالونگا بازتولید شده است.)
نئاندرتالها به رغم این تواناییها، پس از مهاجرتِ بزرگ هومو سَپییِنسها به اروپا به سرعت منقرض شدند. دانشمندان هنوز بر سر اینکه دلیل اصلی انقراض آنها رقابت با گونههای ما بوده یا تغییر محیط بحث دارند، اما نشانههای بدستآمده از سایتهای نئاندرتالها میتواند در یافتن پاسخ این پرسش و پرسشهای بیشتر دربارهی خویشاوندان باستانیمان مفید واقع شود.
(جورجیو مانزیِ انسانشناس در حال بررسی جمجمههای «ساکوپَستور ۱» و «۲» در موزهی انسانشناسی جِی. سِرگِی دِلا ساپییِنزا در روم. علاوه بر این اسکلت، ابزار سنگی و استخوانهای فیل، اسب آبی و کرگدن هم کشف شدند که گواهِ قدمت فسیلهای انسانی هستند.)
برای نمونه، در ایتالیا، جزئیات بیشتری از زندگی نئاندرتالها در غارها، پناهگاهها و اردوگاههای موقتی که آنها استفاده میکردند، کشف شده است. اخیراً در غار گوآتاری، نزدیک شهر ساحلی سان فلیچه چیرچئو در جنوب روم، بقایای نئاندرتالها که احتمالاً روزگاری توسط کفتارهای خالدار محلی جمعآوری شدند کشف شده است. کفتارها به ذخیره کردن استخوان در لانههایشان معروفند. این مجموعهی باستانی شامل هفت مرد نئاندرتال، یک زن و یک پسر جوان میشود و محققان را به این نتیجه رسانده است که احتمالاً کل یک جامعهی نئاندرتال زمانی در این ناحیه زندگی میکردند.
(دماغهی مونته چیرچئو پر از غارهای ساحلی است، مثلاً فُسِلوُنه که دهانهی آن در تصویر دیده میشود، برویل و گوآتاری؛ جایی که حفاریها منجر به یافتههای اخیر دربارهی نئاندرتالها شده است. بین ۵۰۰۰۰ و ۱۰۰۰۰۰ سال پیش، چیرچئو را دشتهایی احاطه کرده بود که آخرین نئاندرتالها در آنها سکونت داشتند.)
این منطقه از ایتالیا که کوهستانی و غنی از غارهای سنگ آهک است، برای جمعیتهای اجدادی انسان پناهگاه خوبی بوده است. شاید صحرانشینانِ سالپای که بسته به تغییر فصول شکار را تعقیب میکردند در این غارها به عنوان پناهگاه سکنی گزیده باشند. در گذشته، محققان به استخوانهای نئاندرتالها و قطعات ابزار یا سلاحها متکی بودند تا دربارهی این خویشاوندان باستانی ما تحقیق کنند. اما امروزه کارشناسان برای تحقیق دربارهی سکونتگاههای نئاندرتالها و کسب اطلاعات وسیع دربارهی زندگی آنها، ابزار پیچیدهتری در اختیار دارند.
(بین ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، حفاریها در غار گوآتاری در چیرچئو منجر به کشف بقایای نه نفر شد که قدمتشان بین ۵۷ هزار تا ۱۰۰ هزار سال پیش است. این حفاریها در مناطقی از فروسینون و لاتینا انجام شده است)
(جمجمه و استخوانهای فسیلی مرد آلتامورا هنوز همانجا هستند که تقریباً ۳۰ سال پیش پیدا شدند؛ پوشیده در صخره و لایهای از کلسیت در غار لامالونگا نزدیک شهر آلتامورا در جنوب ایتالیا. این بقایا که قدمت ۱۳۰ هزار ساله یا بیشتر دارند، در رسوبات کلسیت پنهان شده بودند. این رسوبات گرههایی موسوم به پاپکورن غار بوجود آوردهاند. این فسیل در اصل توسط محققان غارشناس کشف شد.)
با وجود پیشرفتهای فناوری، مطالعهی غارهای سکونتگاهِ نئاندرتالها شبیه ورود به یک خانهی متروکۀ پر از ردپاهای گذشته است. برخی از عالیترین کشفیات سالهای اخیر برآمده از جزئیاتی از بقایای نئاندرتالها است که زمانی نادیده گرفته شدند، مثلاً خاکستر اجاق نشان میدهد آتش چه کاربردی داشته، استخوانهای دورریختهی حیوانات نشان میدهد تکنیکهای سلاخی آنها چه بوده و اَشکال ذرات سنگی، نشاندهندهی پیچیدگی تولید ابزار آنها است. حتی تاریخیابی شیمیایی رنگدانهها نشان داده است که نئاندرتالها درون دیوارههای غار نقاشی میکردند.
هنوز رازهای زیادی دربارهی نئاندرتالها وجود دارد، مثلاً اینکه آنها تا چه اندازه رفتارهای نمادین داشتند و دقیقاٌ چه چیزی سبب انقراض آنها شده است. اما با اکتشافات تازهای که جزئیات خارقالعادهای از زندگی آنها را در اختیار دانشمندان قرار داده است، اطلاعات ما دربارهی این خویشاوندان نزدیکمان بیش از گذشته شده است.
(حفاریهای انجام شده در کالا دی سانتی در ساحل غربی ایتالیا توسط ایوان مارتینی و وینسنزو اسپاگنولو از دانشگاه سییِنا. این سایت بین ۴۰ هزار تا ۵۰ هزار سال پیش سکونتگاه نئاندرتالها بوده است)
(طلوع آفتاب بیرون از غار کالا دی سانتی در دماغهی آرجنتاریویِ ایتالیا در دریای مدیترانه. حدود ۵۰ هزار سال پیش، در دورهی پلیستوسن پسین، آبها فروکش کرده بودند و دشتهایی که نئاندرتالها احتمالآً در آنها شکار میکردند قابلرویت بودند)
منبع: nationalgeographic
مترجم: زهرا ذوالقدر