مقایسه تانک‌های M1A2 Abrams و T-14 Armata؛ تانک آمریکایی بهتر است یا روسی؟

تانک روسی Armata و تانک آمریکایی Abrams از جمله پیشرفته‌ترین و مرگبارترین تانک‌های اصلی جهان هستند. در شرایطی که ایالات متحده بزودی تانک‌های آبرامز خود را در اختیار اوکراین قرار خواهد داد، باید دید که آیا تانک Armata نیز وارد میدان نبرد اوکراین شده یا روسیه همچنان از تانک‌های قدیمی‌تر خود استفاده می‌کند و مهم‌تر اینکه نبرد بین تانک آمریکایی و رقبای روسی خود در اوکراین چه سرانجامی خواهید داشت. بدین بهانه می‌خواهیم مقایسه‌ای بین دو تانک پیشرفته ایالات متحده و روسیه داشته باشیم.

تانک آبرامز

تاریخچه

جدیدترین نسخه از تانک آمریکایی به نام M۱A۲ Abrams در واقع نسخه بسیار روزآمدشده از تانکی است که در دوران جنگ سرد طراحی شد. نسخه اورجینال این تانک با نام M۱ Abrams در سال ۱۹۸۰ وارد سرویس نیروی زمینی ارتش ایالات متحده شد. این تانک به افتخار ژنرال آبرامز، فرمانده نیرو‌های آمریکایی در طول جنگ ویتنام نامگذاری شده است.

این تانک ثابت کرد که طراحی کارآمدی داشته و در نهایت وارد تولید انبوه شد. در طول سال ها، این تانک دائماً روزآمد شده است چه در زمینه توپ و چه در زمینه زره و سیستم‌ها و سنسور‌های پیشرفته. M۱A۲ SEP v۳ تازه‌ترین نسخه تانک آبرامز است که ستون فقرات نیرو‌های زرهی ارتش ایالات متحده را تشکیل می‌دهد.

تعدادی از تانک‌های آبرامز قدیمی‌تر نیز به این استاندارد روزآمدسازی شده اند. بر اساس برنامه ریزی ها، تانک‌های روزآمد شده سری M۱A۲ تا بعد از سال ۲۰۵۰ نیز در سرویس ارتش ایالات متحده باقی خواهند ماند.

تانک آرماتا

در مقابل تانک روسی T-۱۴ Armata یک طراحی مدرن‌تر است. در جریان درگیری‌های اخیرشان، روس‌ها با این واقعیت مواجه شدند که تانک‌های T-۹۰ دیگر نمی‌توانند نسبت به نمونه‌های غربی و آسیایی برتری داشته باشند و نیاز به جایگزین کردن این تانک با یک نمونه مدرن‌تر وجود دارد. توسعه تانک جدید در سال ۲۰۱۱ و به شکل بسیار سری آغاز شد.

اولین دسته از نمونه‌های اولیه این تانک در سال ۲۰۱۵ تحویل داده شده و در همان سال بود که به طور رسمی از تانک Armata رونمایی شد. بر اساس برنامه ریزی ها، تولید انبوه این تانک قرار بود در سال ۲۰۲۰ یا ۲۰۲۱ آغاز شود. بعد از ورود به سرویس، Armata رفته رفته جایگزین ناوگان قدیمی تانک‌های T-۷۲, T-۸۰ و T-۹۰ خواهد شد که دیگر بسیار قدیمی و منسوخ شده اند.

مفاهیم پشت هر دو تانک

در طول یک قرن گذشته، همیشه تفاوت‌های عمده‌ای بین تانک‌های روسی و غربی، ظاهرشان و سبک کار سیستم هایشان وجود داشته است. تانک Abrams خط تانک‌های اصلی غربی دوران جنگ سرد را دنبال می‌کند. این تانک از زره کامپوزیتی استفاده می‌کند که شبیه زره بریتانیایی Chobham است.

زره جلوی تانک نیز با زره شبکه‌ای اورانیوم ضعیف شده تقویت شده تا سطح بیشتری از محافظت را داشته باشد. همچنین تانک آبرامز می‌تواند به زره واکنشی اضافی انفجاری نیز مجهز شود. آبرامز تانک نسبتاً غول پیکر و حجیمی است، اما به خوبی در مقابل سلاح‌های ضد تانک محافظت شده است.

M۱A۲ با یک توپ بدون خان ۱۲۰ میلیمتری مجهز شده که به صورت دستی تغذیه می‌شود. این تانک دارای یک سیستم کنترل مدرن با امکان برخورد بالا و دقیق اولین گلوله است. Abrams دارای چهار خدمه بوده که فرمانده، توپچی، گلوله گذار و راننده را شامل می‌شود. از ویژگی‌های منحصربفرد تانک Abrams می‌توان به موتور توربینی بنزینی آن اشاره کرد.

همچنین این تانک دارای موتور چند سوختی است که می‌تواند با استفاده از هر نوع گازوییل، بنزین، سوخت هواپیما یا کروسن کار کند. موتور آن دارای قدرت و عملکرد قابل توجهی بوده و بسیار بی صداست. اما تعمیر و نگهداری تانک آمریکایی دشوار بوده و در مقایسه با موتور‌های دیزلی معمول، مصرف سوخت بسیار بالایی دارد. از این رو این تانک آمریکایی از لحاظ تکنولوژی بسیار پیشرفته، اما بسیار غول پیکر و به شدت چابک است.

از طرف دیگر، Armata یک تانک نسل جدید است. این تانک طراحی صفحه‌ای بسیار صیقلی داشته و قابلیت‌های پیشرفته متعددی دارد. این تانک شباهت‌های اندکی با تانک اصلی T-۹۰ و دیگر تانک‌های دوران اتحاد جماهیر شوروی دارد. در واقع، این تانک اولین تانک جدید روسی است که این کشور پس از T-۷۲ تولید کرده است، تانکی که در سال ۱۹۷۳ وارد سرویس شد. طراحی Armata روی زره سنگین‌تر و بقای خدمه متمرکز بوده و ویژگی‌های فنی آن هنوز سری باقی مانده اند. این تانک دارای برجکی بدون سرنشین است و سه خدمه دارد.

این تانک بر اساس مفهوم تانک سازی روسیه نوین ساخته شده که بر اساس آن تانک باید خدمه کمتری داشته باشد تا ابعاد و وزن آن کمتر بوده و حفاظت بیشتری داشته باشد. اما این تانک دارای ظاهر و بدنه جدیدی است که در نمونه‌های قبلی وجود نداشت. تمام خدمه در قسمت جلوی بدنه در داخل یک کپسول محافظت شده توسط زره می‌نشینند. توپ آن به شکل اتوماتیک بارگذاری شده و محل نگهداری مهمات از خدمه جداست. طراحی تانک Armata روی زره سنگین و بقای خدمه متمرکز بوده است.

حفاظت زرهی

تانک Abrams یکی از حفاظت شده‌ترین تانک‌های جهان است که از زره کامپوزیتی، تقویت شده با شبکه زره اورانیوم ضعیف شده استفاده می‌کند. همچنین امکان اضافه کردن زره‌های انفجاری نیز به این زره وجود دارد. ارتش ایالات متحده قصد دارد که تکنولوژی‌های دفاعی بسیار پیشرفته به نام سیستم حفاظت فعال را روی تانک‌های آبرامز خود نصب کند.

این سیستم برای نابودی راکت‌های ضد تانک و موشک‌های هدایت شونده ضد تانک نزدیک شونده به تانک طراحی شده است. این تکنولوژی، بقای کلی تانک را افزایش می‌دهد. تاکنون تانک‌های آبرامز با چنین سیستم محافظتی پیشرفته‌ای در میدان نبرد حضور نیافته اند. همچنین تانک آبرامز به یک سیستم واکنشی ضدحمله‌ای مجهز است که سیستم هدایت لیزری و مادون قرمز موشک‌های ضد تانک دشمن را مختل می‌کند.

تانک روسی Armata از زره پایه جدیداً توسعه یافته‌ای استفاده می‌کند که از فولاد، سرامیک و مواد کامپوزیتی ساخته شده است. همچنین آرماتا دارای یک زره واکنشی انفجاری اضافی به نام Malakhit است که ادعا شده از نسل جدیدی است. سطح حفاظت این تانک هنوز سری باقی مانده، اما انتظار می‌رود که Armata یکی از بهترین سیستم‌های حفاظت را در میان تانک‌های جهان داشته باشد.

گفته شده است که تانک روسی Armata به یک سیستم حفاظت فعال جدید Afganit نیز مجهز خواهد شد، اما مهندسان روسی نتوانسته اند این سیستم را به شکل دلخواهشان توسعه دهند. همچنین این تانک دارای یک سیستم ضدحمله‌ای جدید است که شانس هدف قرار گرفتن توسط موشک‌های هدایت شونده ضد تانک را کاهش می‌دهد.

بدین ترتیب در زمینه حفاظت زرهی، هیچ یک از این دو تانک برتری محسوسی نسبت به دیگری ندارد.

بقای خدمه

خدمه تانک Abrams به خوبی محافظت شده و حتی در صورت عبور موشک از زره نیز امکان زنده ماندن خدمه وجود دارد. بخش زیادی از مهمات در برجک نگهداری می‌شود که از بخش مبارزه تانک جداست. اگر این بخش بیرون زده از برجک هدف قرار گیرد، مهمات منفجر می‌شوند بدون اینکه آسیبی به خدمه برسد. برخی گلول‌ها نیز در داخل بدنه و در محفظه‌هایی حفاظت شده نگهداری می‌شوند. فضای داخلی تانک آبرامز دارای لایه‌هایی از زره کولار در برابر خرد شدن است.

تانک روسی Armata نیز با در نظر داشتن بقای خدمه طراحی شده است. تمامی خدمه در داخل یک سلول زره دار بسیار حفاظت شده قرار دارند. این اولین تانک جهان است که برجک تماماً اتوماتیک و بدون سرنشین دارد و همچنین ساختار نشستن خدمه نیز بسیار متفاوت از تانک‌های دیگر است. خدمه به تمامی از بارگذار اتوماتیک و مهمات جدا هستند. تانک Armata در مقابل صدمات بقای بسیار بیشتری نسبت به دیگر تانک‌های روسی داشته و حتی در صورت نفوذ موشک به بدنه اش نیز از کار نخواهد افتاد، تا جایی که محل قرارگیری خدمه نفوذناپذیر بماند.

در زمینه بقای خدمه، تانک Armata کمی بهتر و کارآمدتر از تانک آمریکایی عمل می‌کند که از سلول مجزای محافظت شده خدمه و مهمات کاملاً ایزوله آن نشأت می‌گیرد.

توپ

تانک آبرامز به یک توپ بدون خان ۱۲۰ میلیمتری L۴۴ مجهز است که اگر چه پیشرفته‌ترین توپ به کار رفته در تانک‌های مدرن امروزی نیست، اما ضربه بسیار سهمگینی تولید می‌کند. این توپ دقیق بوده و برد موثر آن بیش از ۴ کیلومتر است. این توپ به شکل دستی توسط توپچی پر می‌شود. تانک M۱A۲ Abram یکی از اولین تانک‌هایی بود که از توانایی درگیری موسوم به شکارچی-قاتل برخوردار بود.

فرمانده تانک از یک دوربین پانورامیک برای جستجوی اهداف استفاده می‌کند و بعد از شناسایی هدف، توپ به صورت خودکار روی هدف قفل شده و توپچی عملیات هدفگیری و شکیک را تکمیل می‌کند. در این مدت فرمانده به جستجوی هدف بعدی می‌پردازد. چنین روش درگیری این امکان را ایجاد می‌کند که سریع‌تر اهداف شناسایی و با آن‌ها درگیر شد.

تانک روسی Armata به یک توپ بدون خان جدید ۱۲۵ میلیمتری مجهز است که برد بیشتر و دقت بالاتری نسبت به توپ‌های تانک‌های قبلی روسیه دارد. توپ جدید این تانک از توپ تانک T-۹۰ بهتر بوده و انرژی گلوله در هنگام خروج از دهانه لوله بیشتر از تانک آبرامز است. اما از دیرباز، تانک‌های روسی در مسافت‌های طولانی‌تر نتوانسته اند دقت شلیک‌های تانک‌های غربی را داشته باشند.

با هدف رفع این نقطه ضعف، تانک آرماتا می‌تواند موشک‌های دوربرد ضد تانک را به شکل پرتابه‌های متعارف شلیک کند. این موشک دارای برد تا ۵ کیلومتر بوده و توانایی هدف قرار دادن هلیکوپتر‌هایی که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند را نیز داراست. این توپ به صورت خودکار بارگذاری می‌شود؛ که امکان کاهش خدمه به سه نفر را فراهم کرده است. همچنین تانک آرماتا دارای یک سیستم کنترل آتش کاملاً جدید است.

تحرک

تانک آمریکایی Abrams یک موتور توربینی بنزینی دارد که ۱،۵۰۰ اسب بخار نیرو تولید می‌کند. اصولاً این نوع موتور یک موتور تغییر یافته هلیکوپتری است که برای استفاده در تانک سازگار شده است. علیرغم نیروی بالایی که تولید می‌کند، موتور تانک Abrams جثه کوچکی دارد و به همین خاطر، علیرغم سنگین‌تر و حجیم‌تر بودن این تانک، به خاطر قدرت موتورش بسیار چابک است.

تانک آبرامز بسیار سریع‌تر از تانک‌های هم رده بوده و عملکرد بسیار بهتری در جاده‌ها و مناطق ناهموار دارد. علاوه بر این، موتور بنزینی توربینی آن دارای مزیت‌هایی نسبت به موتور‌های دیزلی است. این موتور با چندین نوع سوخت کار کرده و می‌تواند با کروسن، بنزین، گازوییل و سوخت هواپیما نیز کار کند.

این موتور در دما‌های بسیار پایین و یخبندان نیز روشن شده و به خوبی کار می‌کند. همچنین موتور تانک Abrams بسیار بی صداست. به خاطر این قابلیت، به تانک آبرامز لقب «مرگ نجواگر» (Whispering Death) داده شده است.

موتور توربین بنزینی این تانک، نسبت به تانک‌های دارای موتور دیزلی، برای مدت‌های طولانی تری بدون نیاز به تعمیر و سرویس کردن به فعالیت ادامه می‌دهد. اما موتور توربین بنزینی یک سری نقاط ضعف نیز دارد که مهم‌ترین آن‌ها تعمیر و نگهداری دشوار و مصرف سوخت بالایش در مقایسه با موتور‌های دیزلی است.

تانک روسی Armata از یک موتور دیزلی توربوشارژ جدید استفاده کرده که ۱،۲۰۰ اسب بخار نیرو تولید می‌کند و یک موتور نسل جدید به شمار می‌آید که بسیار جثه کوچکی داشته و قدرت بیشتری نسبت به تانک‌های قبلی روسیه دارد. این موتور هنوز کارآیی خود را در تست‌های میدانی نشان نداده و یک سری مشکلات دارد. اما این موتور روسی در زمینه مصرف سوخت و راحت‌تر بودن تعمیر و نگهداری بسیار بهتر از موتور توربینی بنزینی تانک آبرامز آمریکایی است.

تانک آبرامز شتاب سریع‌تر و بیشتری نسبت به تانک آرماتا داشته و عملکرد بهتری در زمین‌های ناهموار دارد. اما در کل، در زمینه قدرت موتور و تحرک، هر دو تانک نقاط قوت و ضعف خاص خودشان را دارند.

تعداد تولید شده

تعداد تانک‌های تولید شده Abrams از هزاران دستگاه گذشته و تعدادی از آن‌ها در اختیار متحدان و کشور‌های دوست ایالات متحده مانند استرالیا، مصر، عراق، کویت و عربستان سعودی نیز قرار گرفته است. تانک آبرامز تانکی است که در میدان نبرد قابلیت‌های خود را اثبات کرده و در نبرد‌های مختلفی در سراسر جهان به کار گرفته شده است. همچنین تاکنون تنها تعداد معدودی از این تانک در نبرد از بین رفته است و بدین ترتیب یکی از بهترین تانک‌های جهان است.

از طرف دیگر، تانک آرماتا یک طراحی کاملاً جدیدی است که هنوز توسعه آن کامل نشده و به تمامی آزمایش نشده است. تنها چند فروند از این تانک تاکنون تولید شده و نبردی واقعی را تجربه نکرده است. این تانک هنوز هم در اوکراین به کار گرفته نشده است علیرغم اینکه یک سال از حمله روسیه به اوکراین می‌گذرد.

مقایسه کلی تانک آبرامز و تانک آرماتا

در کل، تانک جدید روسیه در حد و اندازه‌های تانک آبرامز هست و در برخی موارد حتی کمی برتر است نمونه آمریکایی است، هر چند این برتری چندان زیاد و تعیین کننده نیست. آبرامز در زمینه چابکی و عملکردش در زمین‌های ناهموار، به همتای روسی خود برتری فنی دارد و طراحی ثابت شده‌ای دارد که کارآیی خود را در چندین جنگ نشان داده است.

وزن تانک روسی ۵۵ تن بوده و وزن جدید‌ترین نسخه تانک آمریکایی به حدود ۶۷ تن می‌رسد. در سال ۲۰۲۲ گزارش شد که توسعه تانک Armata به خاطر یک سری مشکلات فنی، معضل تامین برخی از قطعات و هزینه تولید متوقف شده که بخش زیادی از آن به تحریم‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر علیه روسیه باز می‌گردد.

منبع: روزیاتو