انصراف از نامزدی و وعده ازدواج جرم است؟

این روز‌ها اکثر ازدواج‌ها دیگر شکل سنتی ندارد و شکل‌های تازه‌ای از آشنایی پیش از ازدواج و در نهایت، تصمیم گرفتن برای تشکیل خانواده بین ایرانیان به وجود آمده است.

در این بین، یکی از مشکلاتی که قبلا در جوامع سنتی بسیار کمرنگ بود، ولی حالا تبدیل به مسئله‌ای پررنگ و گسترده شده است، موضوع «وعده ازدواج» است. وعده ازدواج در عرف سنتی ایرانیان به «نامزدی» معروف است. در گذشته، نامزدی بین دو نفر، با رفت و آمد خانواده ها، نشست و برخاست و در نهایت، دادن هدایایی در سنت‌هایی مانند چله برون و نظایر آن شکل می‌گرفت و اگر خانواده‌ها موافق بودند، صیغه محرمیت در حد گفتگو بین دو نفر جاری می‌شد تا آن‌ها بتوانند در تدارکات پیش از ازدواج، مشکل شرعی نداشته باشند.

ولی امروزه مسئله «وعده ازدواج» و قول و قرار‌هایی که بین اشخاص گذاشته می‌شود و در نهایت، پس از مدتی، عدم عمل به وعده‌های داده شده و به اصطلاح «زدن زیر همه چیز» باعث بروز مشکلات فراوان برای خانواده‌ها شده و بعضا پرونده‌هایی را با این موضوع در محاکم شاهد هستیم که گشوده می‌شود.

نکته بسیار مهم این است که نمی‌توان گفت دادن وعده ازدواج و دریافت هدایا یا اموال از طرف مقابل در دوره نامزدی، قطعا دلیلی بر «کلاهبرداری» و توسل به روش متقلبانه و فریب دادن طرف مقابل برای بردن اموال اوست. فرض بگیرید دو شخص با یکدیگر نامزد می‌شوند (وعده ازدواج می‌دهند) و یکی از این دو-فرق نمی‌کند زن یا مرد- به هر دلیل و بهانه‌ای از طرف مقابل به عنوان هدیه یا قرض یا حتی سرمایه گذاری در آینده، پولی دریافت کند و پس از آن، اعلام کند حاضر به ازدواج به طرف دیگر نیست.

نمی‌توان قطعا گفت که این فرد کلاهبردار یا سارق یا فریب دهنده است. ممکن است به هزار و یک دلیل منطقی یا حتی غیرمنطقی و بهانه، کسی که نامزد کرده، نخواهند ازدواج کند. در این صورت هیچکس نمی‌تواند او را قانونا و شرعا ملزم به ازدواج کند. ولی نکته اصلی این است که طبیعتا باید برخی از اموال و هدایایی که دریافت کرده است در صورت درخواست طرفی که هدیه داده، به او پس بدهد.

چه زمانی می‌توان گفت طرف مقابل، با برقراری نامزدی و وعده ازدواج، واقعا کلاهبرداری کرده است؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت در صورتی که دادگاه با مطالعه و بررسی همه دلایل و مدارک قانع شود این شخص با هدف و نیت کلاهبرداری و بردن مال دیگری، دست به مانور متقلبانه از قبیل صحنه سازی مثلا دارا بودن اموال یا موقعیت خاص، یا تحصیلات یا حتی هویت، اقدام به فریب آگاهانه طرف مقابل کرده و در نهایت، اموال او را به بهانه هدیه و سرمایه گذاری و قرض و امثال آن به یغما برده است، مرجع قضایی اقدام به پیگرد قانونی این فرد خواهد کرد.

نمونه این قبیل مسایل را در صفحات حوادث رسانه‌ها بسیار می‌خوانیم که مثلا آقایی با صحنه سازی این که دارای اموال و املاکی است و پسر فلان شخصیت است سراغ خانم‌های پولدار می‌رفته و با وجودی که ازدواج سابق خود را مخفی کرده، با برگزاری مراسم نامزدی، وعده ازدواج داده و در نهایت، دست به بردن اموال طرف مقابل زده است. یا برخی مجرمان زن که با وعده ازدواج و نامزدی، اقدام به بردن اموال آقایان می‌کنند و حتی این کار را پیشه خود قرار داده اند.

نکته پایانی هم این است که در صورتی که با مسایلی از این دست برخورد کردید پیش از آنکه اقدام به طرح شکایت یا دعوا در مرجع قضایی کنید، بهترین کار آن است که با یک فرد آگاه مانند وکیل یا مشاور خانواده مشورت کرده و از راهنمایی‌های حقوقی او بهره‌مند شوید.