مصاحبه عجیب لیلا حاتمی؛ چه کسی ضربه اول را زد؟!

مواجهه تازه لیلا حاتمی با اهالی رسانه در پشت صحنه فیلم «رگ خواب» اثر تازه حمید نعمت الله در روزهای اخیر با موجی از واکنش‌ها مواجه شده و حتی سخن از تحریم رسانه‌ای حاتمی در محافل رسانه‌ای به میان آمده اما در این ماجرای پرحاشیه، تقصیر متوجه کیست و آیا باید به این حواشی دامن زد؟

به گزارش تابناک، تصویربرداری فیلم «رگ خواب» تازه‌ترین اثر حمید نعمت الله در حالی به پایان رسید که در واپسین روزهای تصویربرداری، گروهی از اهالی رسانه به پشت صحنه این فیلم رفتند تا گزارشی از روند تولید این سریال تهیه کنند و در این میان زمینه گفت و گوی جمعی اهالی رسانه با لیلا حاتمی بازیگر توانمند سینمای کشورمان فراهم و حاشیه‌ها آغاز می‌شود.

حاتمی در مواجهه با پرسش‌های مرسوم از همان ابتدای برقراری دیالوگ میان خبرنگاران و او، لحنی تهاجمی در پیش می‌گیرد و در نهایت نیز این گفت و گو با پاسخ‌هایی که عمدتاً طعم طعنه و کشمکش و به چالش کشیدن خبرنگاران را داشت، به پایان می‌رسد و ساعتی بعد متن این گفت‌و‌گو منتشر می‌شود و واکنش‌هایی در فضای افکار عمومی و همچنین در محافل خصوصی رسانه‌های سینمایی در پی داشت.

در این میان، مانی حقیقی، نویسنده، بازیگر و کارگردان سینما، به شیوه‌ای عجیب از لیلا حاتمی حمایت کرد و در حساب کاربری‌اش نوشت: «چه لذت عمیقی می‌برم از پاسخ‌های شفاف لیلا حاتمی به سؤال‌های احمقانه خبرنگارهای دوزاری» و بدین ترتیب به ماجرای مورد اشاره دامن زده شد و البته به این جریان، مانی حقیقی نیز افزوده شد.

لیلا حاتمی در نمایی از رگ خواب

درباره آنچه رخ داده باید چند نکته را متذکر شد که می‌تواند در حواشی مشابه نه تنها در قبال سینماگران بلکه در قبال سایر چهره‌های سرشناس ـ که رسانه‌ها علاقه مند به گفت و گو با ایشان هستند ـ مورد توجه قرار گیرد و طبیعتاً اکنون با توجه به آنکه رخ داده، عمدتاً متمرکز بر لیلا حاتمی است؛

1- پرسش‌های مطرح از سوی خبرنگاران که مبنای ایجاد چالش تعیین شده و مانی حقیقی نیز آنها را «احمقانه» تلقی کرده، مشابه پرسش‌هایی است که در بسیاری از گفت‌و‌گوها با سینماگران جهان در نشریات انگلیسی‌زبانِ مطرح شده است. در فضایی که خبرنگاران نه بخش‌هایی از فیلم «رگ خواب» را دیده‌اند و نه از داستان این اثر و جزئیات نقش حاتمی اطلاعات کاملی دارند، این پرسش‌ها منطقی‌ترین گزینه‌های خبرنگاران در یک گفت و گوی سرپایی است.

2- در همه جای دنیا برای گفت و گو با سینماگران مطرح، راه‌های ساده‌ای وجود ندارد و بسیاری از بازیگران به سختی گفت و گو می‌کنند و گاهی نیز ادبیات مشابه و حتی پرخاشگری‌های عجیبی از خود نشان داده‌اند که البته همه اینها مؤید درست بودن اینچنین رفتارهایی با نمایندگان افکار عمومی نیست؛ رسانه‌هایی که قصد دارند از این فضا عبور کنند، با هماهنگی مدیر برنامه سینماگران، گفت و گوهای اختصاصی‌شان را با پرداخت مبلغ مشخصی انجام می‌دهد که اساساً در این چنین تعاریف استانداردی وجودی ندارد.

3- پرسش اساسی این است که آیا برای گفت و گو با لیلا حاتمی هماهنگی صورت پذیرفته یا اساسا او در تنگنا گفت و گو کرده است. بخشی از این گفت و گو نشان می‌دهد حاتمی شرایط مساعدی برای گفت و گو نداشته است: «...می‌خواهید سؤال کنید سؤال‌تان را بکنید برایتان مهم است که من حوصله دارم یا حوصله ندارم؟ حوصله که معلوم است ندارم، چون از اول گفتم دوست ندارم مصاحبه کنم». اگر چنین فضایی بوده و از سوی رسانه‌ها یا روابط عمومی فیلم به حاتمی برای این گفت و گو اصرار شده و او تحت فشار مقابل ضبط‌های خبرنگاری سخن گفته، حرفه‌ای بود که گفت و گو صورت نمی‌پذیرفت.

3- خبرنگاران حاضر در پشت صحنه فیلم «رگ خواب» با تماس روابط عمومی این فیلم دعوت شده بودند؛ اما در دعوتی که از خبرنگار «تابناک» نیز همچون گروهی دیگر از رسانه‌ها برای حضور و تهیه گزارش از پشت صحنه «رگ خواب» صورت پذیرفت، سخنی از گفت و گو با لیلا حاتمی و دیگر بازیگران این فیلم به میان نیامد و حتی تأکید شد برای این برنامه امکان آفیش دوربین و عکاسی از پشت صحنه نیز وجود ندارد.

لیلا حاتمی در نمایی از رگ خواب

قاعده مرسوم در سایر نقاط دنیا که سینما در آن نقاط حکم صنعت را دارد، این است که عوامل یک فیلم در متن قراردادشان ملزم به تعداد مشخصی گفت و گو، حضور در تعداد مشخصی برنامه و ... می‌شود و طبیعتاً اگر این قاعده در ایران نیز وجود داشت، این گفت و گوها در فضای حرفه‌ای تر انجام می‌شد. با این حال اگر قرار نبود گفت و گویی میان این بازیگر زن و خبرنگاران شکل بگیرد، منطق ایجاب می‌کرد روابط عمومی این فیلم خبرنگاران را مطلع می‌کرد، کما اینکه درباره عدم عکاسی قبلاً اطلاع رسانی شده بود.

4- هرچند گفت و گو با سینماگران به خصوص چهره‌هایی نظیر لیلا حاتمی ـ که با اقبال مخاطبان مواجه می‌شد ـ برای رسانه‌ها برد محسوب می‌شود، حقیقت امر آن است که این یک بازی دو طرفه است و رسانه‌ها نیز در مقاطع حساس نظیر همان ماجرای جشنواره کن و نظایر آن تلاش کردند، این سینماگر را حفظ کنند، کما اینکه در ماجرای نمایش چهره بهنود به جای زیباکلام در نسخه «اژدها وارد می‌شود» مانی حقیقی که در جشنواره برلین به نمایش درآمد، به این ماجرا دامن نزدند. در چنین فضایی نه رسانه‌های جدی در پی تحریم چنین سینماگری می‌روند و نه سینماگران برای همه رسانه‌ها شمشیر می‌کشند.

برخی ناظران که پیش از این گفت و گوهایی با لیلا حاتمی داشته‌اند به خبرنگار «تابناک» گفتند که بخشی از آنچه رخ داده به واسطه لحن سؤالات بوده و بخشی از حواشی نیز به واسطه غیرمنتظره بودن و عدم تمایل این بازیگر توانمند سینمای کشورمان برای این گفت و گو بوده و احتمالاً پاسخ‌هایی داده شده، ثمره کنار هم قرار گرفتن این اتفاقات است؛ بنابراین، بهتر است در پی رفع سوءتفاهم‌ها برآمد و از این حاشیه عبور کرد.

در ادامه متن کامل مصاحبه جنجال برانگیز مورد اشاره به نقل از مهر برای قضاوت بهتر می‌آید:


- این فیلم تجربه دوم شما بعد از فیلم سینمایی «بی پولی» با حمید نعمت‌الله است. به نظر می‌رسد «رگ خواب» شخصیت‌محور و قصه یک زن است. در مورد تفاوت این دو کار توضیح دهید و کمی هم در مورد فضای فیلم‌نامه کار جدیدتان که با عنوان «رگ خواب» است بگویید؛ فیلمی که قبلا «مینا» نام داشت.

حاتمی: من در مورد این واقعا چه بگویم؟ این سوال است به نظر شما؟ من گزارشگرم؟ مگر داستان فیلم را ننوشتند؟ داستان آن فیلم هم هست تفاوتش را هم خودتان نمی‌توانید پیدا کنید؟ من باید بگویم؟ خلاصه هر دو داستان را دارید اختلافش را هم خیلی راحت خودتان می‌توانید پیدا کنید. نه؟

- به عنوان پاسخ شما همین را منتشر کنیم؟

حاتمی: بله. پاسخ من همین است که از دهانم درمی‌آید.

- در وهله اول که این فیلمنامه به شما پیشنهاد شد، به عنوان بازیگر چه جذابیتی داشت و فکر می‌کردید چه ویژگی‌هایی دارد که پذیرفتید در این فیلم بازی کنید؟

حاتمی: من به کار آقای نعمت‌الله خیلی علاقه مندم و همیشه مشتاق همکاری هستم با ایشان. در مورد این فیلمنامه هم نقش بسیار قشنگی بود و برایم واضح بود که مایلم با ایشان همکاری کنم.

- از ابتدا قرار بود شما در این فیلم باشید؟ ممکن بود که برخی ویژگی‌های نقش را بر اساس شما نوشته باشند؟ چون گاه برخی کارگردانان از ابتدا بازیگر را انتخاب می کنند و ... .

حاتمی: از ابتدا به نظر شما یعنی چه؟ یعنی از ابتدایی که من وجود داشتم؟ به نظر شما از قبل از خودم می‌دانم چه خبر است؟ به نظر شما من نوشتم و نگارش کردم؟ این را نباید از من بپرسید. من از جایی خبر دارم که گفتند الو سلام. ما می‌خواهیم فیلم بسازیم این هم سناریو.

- شما پیش‌فرض هایی از خود آقای نعمت الله به عنوان کارگردان داشتید.

حاتمی: نه من پیش‌فرض نمی‌کنم که چه کسی چه کار کرده است.

- ما امروز هرچه بپرسیم شما عصبانی می‌شوید.

حاتمی: چون سؤالی را که از یکی دیگر باید بپرسید از من می‌پرسید. من از حرکات نابجا عصبانی می‌شوم نه در مورد خودم، در مورد هر کس. ببخشید. آدم باید سؤال جالب و مربوط به طرف بپرسد. الان شما از من می‌پرسید از ابتدا که آقای نعمت‌الله این را می نوشت قرار بود تو باشی؟ من چه می‌دانم.

- گفتیم شاید با شما صحبت کرده باشند و گفته باشند طرحی داریم و ...

حاتمی: اگر شما کمی تحقیق کرده باشید، متوجه می‌شوید آقای نعمت الله اصلا این سناریو را ننوشتند.

- می دانم نویسنده خانم بیات است.

حاتمی: بنابراین فکر می‌کنم جواب سؤالتان را گرفتید.

- نمود بیرونی نقشی را که بازی می‌کنید چقدر در جامعه دیدید؟ ما می‌دانیم یک زنی هست که در رابطه با مردی دچار اضمحلال می‌شود. در جامعه و اطرافیان این زن‌ها را چقدر دیدید و از شخصیت‌شان چقدر الهام گرفتید؟

حاتمی: به نظرم کاملا یک ماجرای آشنایی است.

- از آن اتفاقاتی که در جامعه ما زیاد رخ می‌دهد؟

حاتمی: من به جامعه خودمان و بقیه جوامع فکر نمی‌کنم به نظرم یک مسأله طبیعی و خیلی آشناست مثل غذا خوردن و همه چیزهای عادی است.

- برداشتی که من از خلاصه داستان یک خطی داشتم، این است که یک شخصیت منفی می‌بینیم.

حاتمی: شخصیت منفی درباره چه کسی؟

- ما در خلاصه داستان می‌خوانیم زنی در روابط با دیگران دچار اضمحلال می‌شود.

حاتمی: چه کسی منفی است؟

- زن.

حاتمی: اضمحلال یعنی حالت خراب شود. شما سرما می‌خورید و غش می‌کنید، منفی است؟ به نظر من جمله این معنی را نمی دهد. دچار اضمحلال شدن یعنی ناموفق، شکست‌خورده، یعنی از هم فرو می‌پاشد.

- یا قربانی؟

حاتمی: نه به معنی قربانی نیست. اول فارسی تان را خوب کنید بعد هشت تا بلندگو بگذارید در دهان من.

- اگر حوصله ندارید مزاحم نمی‌شویم.

حاتمی: حوصله دارم. من نمی‌فهمم شما چه می‌گویید. شما چیزهای فرامتن را با متن قاطی می‌کنید. می‌خواهید سوال کنید سوال‌تان را بکنید برایتان مهم است که من حوصله دارم یا حوصله ندارم؟ حوصله که معلوم است ندارم چون از اول گفتم دوست ندارم مصاحبه کنم.

- باشد ممنون.

حاتمی: چرا؟ حالا که آلوده کردید و من را له کردید؟ حالا ممنونیند؟ ادامه دهید.

- ما بیشتر از یک جمله از این فیلم نمی دانیم و در حد سه چهار ساعت از فضای فیلم مطلع شدیم.

حاتمی: الان سؤالتان چیست؟

- می‌خواهیم بدانیم خانم لیلا حاتمی برداشتش از نقشی که ایفا می کند چیست؟

حاتمی: به شما گفتم به نظر من بسیار آدم آشنایی است که همه جا هست. مربوط به جای خاصی هم نمی‌شود و یک چیز طبیعی است و برای من آشناست. جوابم را دادم. درست است؟ شما دوباره سؤال کردید؟ سوالتان چه بود؟

- فضای منفی و بحث اضمحلال و روابط...؟

حاتمی: شما گفتید نقش منفی. نه نقش منفی در این داستان از نظر من وجود ندارد.