(تصاویر) این خانه مجلل متعلق به قاتل امیرکبیر بود

احتساب‌الملک دارای ۲پسر به نام‌های حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن نویسنده نمایشنامه معروف «جعفر خان از فرنگ آمده» در جوانی فوت کرد، اما برادر کوچک‌تر یعنی محسن پس از پایان تحصیلات در سال۱۳۱۵ هجری شمسی به وطن بازگشت و به همراه همسرش در خانه پدری (محل کنونی خانه موزه مقدم) ساکن شد.

«نصرالله حدادی» که درباره این خاندان اطلاعات خوبی دارد، می‌گوید: ««محسن مقدم» فرزند «محمدتقی احتساب الملک» بود، «محمدتقی احتساب الملک» فرزند «عبدالعلی خان ادیب الملک» بود و «عبدالعلی خان ادیب الملک» هم فرزند «حاج علی خان فراش‌باشی»؛ قاتل «میرزا تقی خان امیرکبیر» بود. این خانواده از آنجا که متعلق به ایل مقدم در مراغه بودند به مقدم مراغه‌ای معروف بودند.

اینجا در اصل خانه نبود و بخشی از باغ و اراضی بیرون از شهر تهران در اختیار حاج علی‌خان فراش‌باشی بود که بعد‌ها به فرزندان و نوادگانش می‌رسد. بعد‌ها محسن مقدم این خانه را می‌سازد و، چون فرزندی نداشت در سال۱۳۵۱ باتوجه به علاقه وافرش به علم، تاریخ و هنر خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد. استاد محسن مقدم در سال۱۳۶۶ دار فانی را وداع گفت و پس از مرگ همسر ایشان در سال۱۳۶۹ تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت و دانشگاه تهران هم آن را احیا و به موزه مقدم تبدیل کرد.»

حدادی در ادامه با بیان اینکه این خانه یکی از زیباترین خانه موزه‌های تهران است و خیلی بزرگ‌تر از این بوده و متأسفانه قسمت بیرونی آن در خیابان‌کشی‌های جدید دوره رضاشاه که از سال۱۳۰۶ شروع شد از بین رفته است، می‌گوید: «از ویژگی‌های جالب این موزه همگون بودن نسبی فضای معماری با آثار تاریخی موجود در آن است، فضایی که با مساحتی برابر با ۲هزار و ۱۱۷متر مربع شامل ۳حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است و هر حیاط از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است.

اتاق پذیرایی یا سالن گاه‌نگاری در ضلع جنوبی بنا محل کار، فعالیت‌های علمی و پذیرایی از مهمانان بوده است، حوض‌خانه در دوره مظفری همزمان با احداث خانه توسط احتساب‌الملک بنا شده و تزئینات دیوار‌های آن توسط دکتر محسن مقدم از کاشی و قطعات ظروف سفالین را به نمایش می‌گذارد. اتاق قاجار با سالن زمستانی با آثار ارزنده‌ای از دوران زندیه و قاجاریه، چون طاقچه گچبری زندیه از اصفهان، شومینه‌ای از قصر فیروزه، کاخ «فیروزه خانم» سوگلی ناصرالدین شاه و... تزئین شده است.

ایوان‌های بسیار زیبایی نیز در ساختمان بنا مشهود است، یکی از آن‌ها با نمای بیرونی به شکل دو سنتوری با گچبری ایرانی و روی ۴ستون با گپبری کرنتی برپا شده است. این ایوان با ۲رشته پلکان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی است و هنوز شکل قدیم خود را حفظ کرده است.»

خانه موزه مقدم که در طراحی و ساختش به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی، شیشه رنگی ایرانی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه شده است، در سال۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع: همشهری آنلاین