رمز گشایی از مرگ سیاسی اوپک

سیدمحمدعلی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک می گوید: اعضای اوپک برای منفعت اقتصادی دور هم جمع شده‌اند و اگر روزی این منفعت وجود نداشته باشد دیگر کاری به ساز و کار این سازمان ندارند.

به گفته خطیبی سیاست‌های اشتباه، اوپک را به اینجا رسانده است. آن کم‌کردن تولید نفت در دو سال پیش به کشورها این توان را می‌داد که بعد از مدتي تولید را افزایش دهند. مدیریت بازار نفت در سه، چهار دهه گذشته همیشه در اختیار اوپک بوده و همه از اوپک انتظار مدیریت داشته‌اند؛ اما اوپک در چند سال اخیر دست خود را خالی کرد؛ از یک طرف تولیدش را به حداکثر رساند و از دیگر سو بيشتر سرمایه‌گذاری‌ها را نیز متوقف کرد.

نماینده سابق ایران در اوپک تصریح کرد: بودجه کشورهای تولیدکننده نفت به درآمدهای نفتی اتکا دارد. گرچه با کاهش تولید، قیمت نفت می‌تواند بالا برود و کاهش درآمدهای ناشی از کاهش تولید را جبران کند؛ اما از آنجا که شیرازه سازمان به هم ریخته و اعضا همکاری نمی‌کنند هیچ‌کدام حاضر نیستند تولید را کم کنند، زيرا می‌دانند بدون پایبندی دیگران، قیمت نفت افزایش پیدا نمی‌کند، بلکه فقط سهم بازار خود را از دست می‌دهند.سیاستی که عربستان و هم‌پیمانانش در دو سال اخیر اوپک را به سمت آن بردند، اشتباه و به زیان هر دو طرف مصرف‌کننده و تولیدکننده بوده است.

وی افزود: حالا اگر قرار باشد تولید نفت در یک کشور کاهش پیدا کند چه کسی قرار است آن را جبران کند؟ حالا همه، اوپک و غیراوپک، دست‌شان خالی است. اوپک سوپاپ اطمینان بازار نفت بود؛ اما اكنون بازار سوپاپ اطمینان ندارد و هر لحظه قیمت‌ها می‌تواند به‌صورت ‌کنترل‌نشدني حرکت کند.

‌او در پاسخ به این سئوال که چطور کار اوپک به اینجا رسید؟ عنوان کرد:من فکر می‌کنم در دو سال گذشته، روال کار اوپک با روال گذشته فرق داشت. در گذشته اعضا با وجود اختلاف‌هايي که داشتند دور میز می‌نشستند و برای منافع اقتصادی مشترک خود تصمیم می‌گرفتند و اجرا می‌کردند. ما هشت سال با عراق در جنگ بودیم و برخی از کشورهای نفتی هم حامی صدام بودند؛ اما با وجود این باز هم اجلاس اوپک تصمیم‌هاي اقتصادی کارایی می‌گرفت.

خطیبی خاطرنشان کرد:در دو، سه سال اخیر متأسفانه مسائل سیاسی به‌قدری حاد شد که عده‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی خود آمدند و پیچ و مهره‌های سازمان را شل کردند. در این فرایند از منظر اقتصادی، هم به خود و هم به دیگر کشورها ضربه زدند تا به اهداف سیاسی خود برسند. اوپک را سیاسی کردند، اوپک سیاسی نفع اقتصادی ندارد و به‌درد کسی نمی‌خورد؛ ممکن است برای افرادی خاص منفعت سیاسی داشته باشد؛ اما اعضای اوپک برای منفعت اقتصادی دور هم جمع شده‌اند و اگر روزی این منفعت وجود نداشته باشد، دیگر کاری به آن ندارند.

او گفت: سیاستی که عربستان و هم‌پیمانانش در دو، سه سال اخیر اجرا کردند و اجازه ندادند اوپک در بازار مؤثر باشد، سیاست غلطی بود که اوپک را به اینجا رسانده است. کاری که اینها کردند نه‌تنها اهداف سیاسی آنها را برآورده نکرد، بلکه از منظر اقتصادی هم به زیانشان تمام شد و اكنون اوراق قرضه چاپ می‌کنند و سهام آرامکو را می‌فروشند.

به گفته وی اوپک سیاسی، اوپک اقتصادی را در حاشیه قرار داده و اجازه نمی‌دهد بازار را مدیریت کند. درآمد سالانه اوپک هزار میلیارد دلار بود، حالا این درآمد به زیر ٥٠٠ میلیارد دلار رسیده است. در تمام این جدال سیاسی ناکام، خود این کشورها هم از قدرت‌ها بازی خوردند و نیمی از درآمد اوپکی‌ها رابراي مصرف‌کنندگان بزرگ فرستادند. اگر غیر‌اوپکی‌ها را هم حساب کنیم این رقم به نزدیک هزار میلیارد دلار می‌رسد که هر سال به‌راحتی به جیب مصرف‌کنندگان بزرگ سرازیر شده است. اگر قیمت گاز را هم در نظر بگیریم ماجرا ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند و زیان تولیدکنندگان رقم بسیار بالایی می‌شود.