چگونه با سرماخوردگى كنار بياييم؟

فرادید | سرماخوردگى يك عفونت دستگاه تنفسى فوقانى است، بيمارى شايع و نسبتاً بى ضرر، اما مطمئناً وقتى به آن مبتلا مى شويد چنين احساسى نداريد. ممكن است آبريزش بينى، گلو درد و سرفه داشته باشيد يا اينكه آبريزش از چشم، عطسه كردن و احتقان بينى آزاردهنده شما را كلافه كند. ممكن است هم همه اين علائم با هم شما را آزار دهد. در واقع به علت آنكه بيش از ۲۰۰ ويروس مختلف ممكن است سرماخودرگى ايجاد كنند، علائم سرماخوردگى بسيار متفاوت است.


> بیشتر بخوانید: راهنمای گام به گام درمان سریع "سرماخوردگی"

متاسفانه هر فرد بزرگسالى احتمال دارد ۲ تا ۴ بار در سال به سرماخوردگى مبتلا شود. كودكان به خصوص در سنين پيش از مدرسه بين ۵ تا ۹ بار سالانه سرما مى خورند. سرماخوردگى به خصوص در كودكانى كه به مهدكودك مى روند شايع است. اما خبر خوب اين است كه معمولاً سرماخوردگى در طول يك هفته بهبود پيدا مى كند، گرچه بعضى از سرماخوردگى ها تا دو هفته هم به طول مى انجامند. اگر سرماخوردگى بيش از اين مدت طول بكشد به پزشكتان مراجعه كنيد تا مطمئن شويد كه عفونت ثانويه باكتريايى در ريه ها، حنجره، ناى، سينوس ها يا گوش هايتان وجود ندارد.

علائم و نشانه ها
شروع علائم سرماخوردگى يك تا سه روز پس از قرار گرفتن در معرض ويروس سرماخوردگى است. اولين علامت عمده آبريزش از بينى است. همچنين ممكن است در ابتداى دوره عفونت دچار خارش يا درد گلو، احتقان و گرفتگى بينى، كمى بدن درد يا سردرد خفيف شويد، در ادامه سير بيمارى ترشحات بينى تان غليظ تر و زرد رنگ تر مى شود.

ساير علائم سرماخوردگى اينها هستند:
*عطسه كردن
*آبريزش از چشم
*سرفه
*تب ملايم
*خستگى خفيف


علل سرماخوردگى
گرچه بيش از ۲۰۰ ويروس باعث سرماخوردگى مى شوند، رينو ويروس ها شايع ترين علت شناخته شده سرماخوردگى هستند. ويروس سرماخوردگى از راه دهان يا بينى وارد بدن مى شود، اما ممكن است خود شما هم در اين انتقال «دست» داشته باشيد. گرچه سرماخوردگى از طريق عطسه و سرفه مى تواند منتقل شود، اغلب تماس دست با دست با شخصى كه سرماخورده است يا استفاده از وسايل مشترك مثلاً حوله، تلفن و... باعث انتقال بيمارى مى شود. بعد از اين تماس هنگامى كه دست آلوده شده تان را به چشم ها يا بينى تان مى زنيد ويروس وارد بدن مى شود.

عوامل خطرساز
كودكان به طور خاص به سرماخوردگى مستعد هستند زيرا نسبت به اغلب ويروس هاى عامل سرماخوردگى هنوز مقاومت كسب نكرده اند. اما يك دستگاه ايمنى نابالغ تنها علت اين آسيب پذيرى كودكان به سرماخوردگى نيست. كودكان اغلب اوقات زيادى را با كودكان ديگر مى گذرانند و خيلى اوقات در شستن دستهايشان دقت نمى كنند. لذا به راحتى ويروس سرماخوردگى وارد بدن آنها مى شود. چه بزرگسالان و چه كودكان در پاييز و زمستان كه كودكان در مدارس هستند و اغلب افراد مدت زيادى را داخل خانه مى گذرانند به سرماخوردگى حساسترند.

با افزايش سن و ايجاد ايمنى در بدن نسبت به بسيارى از ويروس هاى عامل سرماخوردگى احتمال سرماخوردگى نسبت به دوران كودكى كمتر مى شود، اما در مواردى احتمال خطر افزايش مى يابد:

*گذراندن بيشتر اوقات در فضاهاى دربسته و در تماس نزديك با افراد ديگر در طول پاييز و زمستان
*دچار شدن به استرس هاى روانى
*داشتن آلرژى كه مجارى بينى را گرفتار كند.

درستى هيچكدام از باورهاى عامه در مورد عوامل زمينه ساز سرماخوردگى؛ مثلاً بيرون رفتن از خانه با موهاى خيس يا باد سرد خوردن و... تا به حال ثابت نشده است.


چه هنگام بايد به پزشك مراجعه كرد؟
سرماخوردگى معمولاً در كمتر از يك هفته بهتر مى شود گر چه ممكن است با آن سرعتى كه شما انتظار داريد علائم بيمارى ناپديد نشود. در صورتى كه تب بالاى ۳۹ درجه داشتيد يا احساس كرديد علائمتان دارد بدتر مى شود به پزشك مراجعه كنيد. تب بالا به همراه درد بدن و ضعف شديد ممكن است نشان دهنده ابتلا به آنفولانزا و نه سرماخوردگى باشد. براى آنفولانزا داروهاى ضد ويروسى وجود دارد و ممكن است تا حدى مفيد باشد اما براى تاثير بخش بودن بايد آنها در طول ۴۸ ساعت پس از شروع اولين علائم تجويز كرد. اگر تب شديد، تعريق و لرز و سرفه اى داريد كه خلط داريد كه خلط رنگى توليد مى كند ممكن است ذات الريه گرفته باشيد. در اين حالت بهتر است مستقيماً به نزد دكتر برويد.همچنين اگر علائم بيمارى تان پس از ۷ تا ۱۰ روز تخفيف نيافت يا اگر يك عارضه مزمن تنفسى داريد كه سرماخوردگى آن را تشديد كرده است به نزد پزشك برويد.به طور كلى سرماخوردگى در كودكان باعث بدحالى بيشتر مى شود و اغلب ممكن است دچار عوارض بعدى آن مانند عفونت چركى گوش شوند.

در صورتى كه كودكتان علائم زير را نشان داد فوراً او را پيش پزشك ببريد:

*تب ۳۹ درجه يا بالاتر، لرز يا تعريق
*تبى كه بيش از ۷۲ ساعت طول مى كشد
*تهوع يا درد شكم
*خواب آلودگى غيرمعمول
*سردرد شديد
*اشكال در تنفس
*گريه مداوم
*درد گوش

عوارض
عفونت حاد گوش، كه ناشى از نفوذ باكترى ها به فضاى گوش ميانى است شايع ترين عارضه سرماخوردگى در كودكان است.علائم و نشانه هاى شاخص اين عارضه شامل گوش درد در كودكان كم سن است كه نمى توانند حرف بزنند ناراحتى شان را صرفاً با گريه كردن يا كشيدن گوش مبتلا نشان مى دهند و در بعضى موارد ترشح سبز يا زرد رنگ از بينى يا بازگشت تب شديد پس از بهبودى از سرماخوردگى است.

خارج شدن ترشحات چركى از گوش به معناى پاره شدن پرده صماخ است. در اين حالت فشار و درد گوش كودك را تخفيف مى دهد، اما به هر حال بايد فوراً كودك را نزد پزشك ببريد.عفونت چركى گوش برخلاف سرماخوردگى نياز به درمان آنتى بيوتيكى دارد. كودكان كم سن و كودكان دچار بيمارى هاى مزمن بيش از ديگران ممكن است نياز به درمان آنتى بيوتيكى به خاطر عفونت گوش داشته باشند.

سرماخوردگى كه بهبود نمى يابد ممكن است به سينوزيت چركى بدل شده باشد. ساير عفونت هاى ثانوى كه ممكن است به دنبال سرماخوردگى رخ دهد شامل گلودرد چركى (آنژين استرپتوكوكى)، برونشيت مزمن و ذات الريه است. اينها عفونت هاى وخيمى هستند و بايد با سرعت توسط پزشك درمان شوند.مصرف قطره هاى ضداحتقان براى دفع گرفتگى بينى پس از مدتى ممكن است باعث احتقان واكنشى شود به اين معنا كه شما براى اينكه راه هاى بينى خود را باز نگهداريد مجبوريد مقدار بيشتر و بيشترى از اين قطره را به كار بريد. مصرف طولانى مدت اين قطره ها باعث التهاب مزمن غشاهاى مخاطى مى شود. اگر مجبوريد از قطره هاى ضداحتقان بينى استفاده كنيد، استفاده از آنها را به چند روز محدود كنيد.


درمان
سرماخوردگى يكى از شايع ترين علل مراجعه بيماران به مطب پزشكان است. «اما سرماخوردگى علاج ندارد.» آنتى بيوتيك ها هيچ اثرى بر ويروس ها ندارند و قرص هاى ضدسرماخوردگى كه در داروخانه ها موجودند گرچه ممكن است باعث راحت تر شدن شما شوند اما سرماخوردگى را معالجه يا دوره آن را كوتاه تر نمى كنند.قرص هاى ضدسرماخوردگى كه بدون نسخه پزشك از داروخانه ها قابل تهيه اند و از مخلوطى داروهاى آنتى هيستامين و ضداحتقان تشكيل مى شوند علائم سرماخوردگى را در كودكان كم سن تخفيف نمى دهند و ممكن است باعث عوارض جانبى شوند. براى رفع درد و تب استفاده از استامينوفن بر آسپرين مرجح است. مصرف آسپرين براى رفع تب ممكن است در كودكان كمتر از ۱۶ سال باعث يك عارضه مغزى نادر ولى كشنده به نام «نشانگان راى» شود.

پيشگيرى
با توجه به انواع بسيارى از ويروس ها كه باعث سرماخوردگى مى شوند واكسن موثرى در حال حاضر براى پيشگيرى از سرماخوردگى وجود ندارد. اما با وجود آنكه ابتلا به سرماخوردگى اجتناب ناپذير مى رسد، مى توان با رعايت برخى از احتياطات زير از گسترش سرماخوردگى جلوگيرى كرد:

*دست هايتان را مرتب بشوييد و به كودكانتان اهميت اين كار را آموزش دهيد.
*سطوح آشپزخانه و حمام را به خصوص هنگامى كه يكى از اعضاى خانواده سرماخورده است تميز نگه داريد.
*در داخل دستمال كاغذى سرفه يا عطسه كنيد. دستمال كاغذى مصرف شده را فوراً دور بيندازيد.
*از ليوان آب مشترك با ساير اعضاى خانواده استفاده نكنيد. وقتى خودتان يا يكى از اعضاى خانواده سرماخورده است از ليوان مخصوص خود و يا فنجان هاى يك بار مصرف استفاده كنيد.
*از تماس نزديك و طولانى مدت با فردى كه سرماخورده است اجتناب كنيد.
*كودكتان را به مهدكودكى بسپاريد كه بهداشت در آن كاملاً رعايت شود و به خصوص كودكان بيمار را به خانه شان بفرستد.
*در صورت امكان مهدكودكى را انتخاب كنيد كه نسبت كودكان موجود در آن به بزرگسالان ۵ به ۱ يا كمتر باشد.
*اسباب بازى هاى كودك سرماخورده را پس از بازى كردن با آنها بشوييد.
گرچه بعضى از مردم معتقدند برخى از گياهان دارويى يا مصرف مقادير زياد ويتامين C باعث پيشگيرى يا درمان سرماخوردگى مى شود اما تحقيقات علمى چنين منافعى را ثابت نكرده است.

مراقبت شخصى
ممكن است نتوان سرماخوردگى را معالجه كرد، اما مى توان كارهايى را انجام داد تا حتى الامكان با راحتى بيشترى دوره بيمارى را گذراند. رعايت نكات زير ممكن است به شما كمك كند.

*مقدار زيادى مايعات بنوشيد: دست كم روزى ۸ ليوان مايعات بنوشيد و به مقدار كافى استراحت كنيد. از الكل، كافئين، سيگار كه مى توانند باعث كم آبى بدن و تشديد علائم شما شوند اجتناب كنيد.

*از محل كارتان مرخصى بگيريد: در صورتى كه تب يا سرفه شديد داريد يا به علت مصرف داروهاى ضدسرماخوردگى (كه حاوى آنتى هيستامين هستند) خواب آلوده هستيد در خانه بمانيد. در صورتى كه با فردى زندگى مى كنيد كه بيمارى مزمن دارد يا دستگاه ايمنى اش مختل است دهان و بينى تان را با ماسك بپوشانيد.

*درجه حرارت و رطوبت اتاقتان را تنظيم كنيد: اتاقتان را گرم نگه داريد اما درجه حرارت را هم خيلى بالا نبريد. اگر هوا خشك است، يك دستگاه مرطوب كننده يا بخور سرد مى تواند به مرطوب كردن هوا و كمك به تسكين احتقان بينى و سرفه كمك كند. دقت كنيد كه دستگاه بخور را تميز نگه داريد تا از رشد باكترى و قارچ در آن جلوگيرى شود.

*گلويتان را تسكين دهيد: غرغره كردن آب نمك گرم چندبار در روز يا نوشيدن آب ليمو به همراه عسل ممكن است به تسكين گلودرد و تخفيف سرفه كمك كند.

*از قطره هاى بينى استفاده كنيد: براى مرطوب كردن احتقان بينى از قطره هاى بينى حاوى آب نمك استفاده كنيد. اين قطره در داروخانه ها بدون نسخه به فروش مى رسند. اين قطره ها، حتى براى كودكان موثر، بى خطر و غير تحريك كننده اند. براى استفاده از آنها چند قطره را در هر سوراخ بينى بچكانيد، سپس فوراً بينى تان را تخليه كنيد.