ادغام شرکت‌ها؛ بایدها و نبایدها
در بازارهای رقابتی و غیرانحصاری، با رشد و توسعه صنایع و افزایش تعداد شرکت‌های فعال در آنها، سهم بازار (Market Share) بین تعداد زیادی از شرکت‌ها تقسیم شده و در نتیجه حجم فروش و سودآوری این شرکت‌ها که خدمات با‌کیفیت و قیمت‌های مشابهی را ارائه می‌کنند، کاهش می‌یابد.
کد خبر :
۴۵۳۴۵
بازدید :
۲۸۳۲
در بازارهای رقابتی و غیرانحصاری، با رشد و توسعه صنایع و افزایش تعداد شرکت‌های فعال در آنها، سهم بازار (Market Share) بین تعداد زیادی از شرکت‌ها تقسیم شده و در نتیجه حجم فروش و سودآوری این شرکت‌ها که خدمات با‌کیفیت و قیمت‌های مشابهی را ارائه می‌کنند، کاهش می‌یابد.
یکی از راهبردهای طبیعی و متداول برای مقابله با این وضعیت، تجمیع بازار (Market Consolidation) است که در آن تعداد محدودی شرکت بزرگ از طریق ادغام (Merger) یا خرید (Acquisition) شرکت‌های کوچک‌تر (M&A)، تشکیل شده و بخش عمده‌ای از سهم بازار یا کل آن را در اختیار می‌گیرند.
تجمیع بازار غالبا با اهدافی از قبیل هم‌افزایی، افزایش سهم بازار، نفوذ به بازارهای جدید و کاهش تعرفه‌ها انجام می‌شود و در شکل مطلوب آن می‌تواند موجب افزایش توان رقابت با شرکت‌های خارجی یا همکاری با آنها و نفوذ به بازارهای بین‌المللی شود.
با توجه به اهمیت این موضوع و فراگیر بودن آن در جوامع پیشرفته صنعتی، مراجع و سایت‌های متعددی در جهان اخبار مربوط به ادغام و خرید شرکت‌ها و سایر اخبار مرتبط با آن در این صنایع را مرتبا رصد کرده و اطلاع‌رسانی می‌کنند. به‌عنوان مثال سایت TMTFinace آخرین اخبار و اطلاعات مربوط به عرضه اولیه در بورس (IPO)، ادغام و خرید (M&A)، مقررات (Regulation)، سرمایه‌گذاری (Finance) و معاملات(Deals) شرکت‌های مخابراتی (Telecom)، رسانه‌ای (Media) و تکنولوژی (Technology) که اصطلاحا TMT خوانده می‌شوند را در اختیار فعالان و علاقه‌مندان قرار می‌دهد.
به‌رغم مزایای زیاد ادغام شرکت‌ها و مثال‌های متعددی که برای آن مانند ادغام موفق شرکت‌های دیسنی و پیکسار و ... وجود دارد، عدم اجرای صحیح این فرآیند می‌تواند مشکلات و مخاطرات جدی برای شرکت‌ها ایجاد کند که نمونه‌ای از آن ادغام ناموفق شرکت‌های کرایسلر و بنز است که در آن عدم توجه به عوامل فرهنگی منجر به شکست این ادغام شد.
برای افزایش احتمال موفقیت شرکت‌ها در فرآیند ادغام که به ناچار تعداد آن در کشور ما نیز به‌زودی اضافه خواهد شد، ابتدا باید اهداف مورد‌نظر از ادغام توسط شرکت‌های درگیر به دقت تعریف و تبیین شده و جهت کاهش ریسک برخورد میان کارکنان و مدیران شرکت‌های ادغام شده که سال‌ها به‌عنوان رقیب یکدیگر فعالیت کرده‌اند، هرگونه برنامه‌ریزی برای ادغام با در نظر گرفتن ملاحظات فرهنگی انجام شود. همچنین لازم است انجام مذاکره و بستن قرارداد در این قبیل معاملات استراتژیک مانند سایر کشورها توسط نهادهای تخصصی (Investment Bank) به نیابت از طرف معامله‌کنندگان و با اعلام قبلی انجام شود.
شروع مذاکرات خرید یا ادغام میان این شرکت‌ها باید از چند ماه قبل به نحو مطلوب و از مسیر صحیح به اطلاع ذی‌نفعان اصلی از جمله دولت، کارکنان، مشتریان و بورس (در مورد شرکت‌های سهامی عام) رسانده شود تا:
اولا: دستگاه‌های رگولاتوری و نظارتی فرصت کافی برای بررسی ابعاد مختلف ادغام جهت صدور به‌موقع مجوز با حصول اطمینان از عدم شکل‌گیری انحصار و تداوم رقابت سالم و مقابله با تبانی، دامپینگ، تثبیت قیمت (Price Fixing) و غیره را در بازار داشته باشند.
ثانیا مسوولان بورس از اطلاع‌رسانی شفاف و به موقع و از مسیر صحیح و قانونی (سایت بورس) در مورد ادغام به جای انتشار آن از طریق سایت‌های شخصی و شبکه‌های اجتماعی (که تنها تعداد محدودی از ذی‌نفعان به آنها مراجعه می‌کنند) و عدم ایجاد شوک در بازار، به دلیل نوسانات قیمتی شدید ناشی از پخش ناگهانی اخبار ادغام و یا نقص اطلاعات از قبیل روشن نبودن تاثیرات ادغام بر سودآوری (EPS) شرکت‌های مزبور، مطمئن شوند تا مجبور به بستن نماد این شرکت‌ها که آثار نامطلوبی بر رتبه، شفافیت، ارزش سهام و اعتماد سهامداران به سهام شرکت‌های مزبور آن‌هم در زمان شروع ادغام برجای می‌گذارد، نشوند.
ثالثا: آمادگی لازم در کارکنان شرکت‌های ذی‌نفع که به‌طور طبیعی آینده شغلی خود را بر اثر ادغام مبهم و یا در معرض خطر می‌بینند، ایجاد شود تا شرکت‌ها با موجی از نارضایتی و استعفای کارکنان که معضلات مدیریتی ایجاد می‌کند، مواجه نشوند. و بالاخره از بروز سردرگمی و نگرانی در مشتریان در مورد نحوه تداوم سرویس پس از ادغام از نظر کیفیت، قیمت و سطح خدمات دریافتی جلوگیری شود.
صرف‌نظر از بایدها و نبایدهایی که شرکت‌ها برای افزایش شانس موفقیت خود در زمان ادغام باید رعایت کنند، لازم است دستگاه‌های حاکمیتی ذی‌ربط مانند سازمان تنظیم مقررات، شورای رقابت، سازمان بورس و غیره نیز با توجه به نقش بسیار مهم نظارتی آنها در فرایند ادغام و از آنجا که صدور مجوز خرید و ادغام شرکت‌های دارای پروانه، تغییرات قیمت آنها، بستن نماد شرکت‌ها در صورت مشاهده عدم شفافیت اطلاعاتی و یا تخلف از قوانین و مقررات در این قبیل امور به آنها واگذار شده است؛ نسبت به اصلاح و بهبود فرآیندهای موجود و به‌روز‌آوری آنها بر اساس بهروش‌ها (Best Practices) و آموزش و ارتقای آگاهی و دانش کارکنان خود برای مواجهه صحیح و اصولی با فرآیند ادغام و خرید شرکت‌ها (M&A) اقدام کنند تا اطمینان لازم در جامعه نسبت به نظارت صحیح و مطلوب دولت بر فرآیند ادغام در جهت حفظ حقوق و رعایت منافع تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و سهامداران فراهم شود.
یادداشتی از دکتر فریدون قاسم‌زاده مدیرعامل شرکت افرانت
۰
