نوروز باستانی در آستان مطهر رضوی، تبلور فرهنگ ایرانی – اسلامی

نوروز باستانی از سنت های کهن ایرانیان است و سالهاست که میلیونها ایرانی این آیین دیرین را در جوار مضجع شریف حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع) پاس داشته و سال نو شمسی خود را با بانگ نقاره های حرم آغاز می کنند.

نوروز در حرم مطهر رضوی حال و هوای دیگری دارد، میلیون ها زائر از گوشه و کنار کشور به پابوس ثامن الحجج (ع) می آیند تا در خانه ولی نعمتشان، پایان سال کهنه را جشن گرفته و برای سال نو از پیشگاه حضرت رضا (ع) طلب بهروزی و برکت کنند.

حضور زائران برای برپایی جشن نوروز در حرم رضوی به واقع پاسداشت ارزشهاست، ارزشهایی که تلفیقی از فرهنگ و سنن ایرانی با فرهنگ اسلامی است و در هنگامه سال نو، برپایی جشن نوروز در حرم رضوی تبلوری از فرهنگ ایرانی - اسلامی است.

قدمت جشن های نوروزی در حرم مطهر رضوی به قرنها قبل بازمی گردد و به گفته مدیر امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، قدیم ‌ترین سند مربوط به برگزاری جشن نوروز در حرم رضوی مربوط به سال 1037 قمری و دوره صفویه است.

ابوالفضل حسن آبادی اظهار کرد: در این اسناد از نوروز به عنوان 'عید سلطانی' یاد می شده که این عنوان تا دوره قاجار ادامه داشته است اما براساس اسناد، برگزاری جشن های نخستین روز بهار در دوره های مختلف به صورت یکسان انجام نمی شده است.

وی بیان کرد: برپایی جشن و توزیع غذا، شربت و شیرینی در بین زائران، نواخته شدن نقاره ها در زمان تحویل سال، دادن لباس به دانش آموزان مکتب خانه آستان قدس از جمله مواردی است که در اسناد مربوط به آیین های نوروزی در حرم مطهر رضوی ذکر شده است.

هنوز هم آیین های نوروزی به همان سبک و سیاق در حرم مطهر پابرجاست، با این تفاوت که جمعیت زائران که لحظه تحویل سال در حرم حضور می یابند چندین برابر شده به طوری که یک میلیون مترمربع مساحت صحن ها و رواق ها جوابگوی جمعیت نبوده و برخی از زائران و مجاوران در اطراف و خیابانهای منتهی به حرم حضور می یابند تا سال را با شنیدن آهنگ نقاره ها نو کرده و سر تعظیم در مقابل امام رئوف فرود آورند.

زمان تحویل سال که می رسد، جمعیت زائران بارگاه منور رضوی به بیش از یک میلیون نفر می رسد که جمعیت کل شهر مشهد را به 4.5 میلیون نفر می رساند. این جمعیت عظیم بیانگر عشق و علاقه مردم این دیار به حضرت رضا (ع) است که ریشه در دین، فرهنگ و تمدن این مردم دارد.

آستان قدس رضوی نیز برای پذیرایی از زائران مشهدالرضا (ع) اقدامات گسترده ای انجام داده و خود را برای حضور بیش از هشت میلیون زائر که پیش بینی متولیان استان برای نوروز 97 است، آماده کرده است.

معاون اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی در این باره گفت: حرم مطهر رضوی برای استقبال از زائران نوروزی با 200 هزار بوته و شاخه گل طبیعی تزیین شده است، همچنین تنظیف گنبد، صحن ها و رواق های حرم مطهر از چند هفته قبل توسط خادمان بارگاه منور رضوی انجام گرفته است.

سیدخلیل منبتی افزود: این گلها در مکان های مختلف حرم مطهر شامل دوربرگردان ها، مبادی ورودی، صحن‌ ها، بست‌ ها، آبنماها، سقاخانه و رواق ها قرار گرفته و نمایی زیباتر به این مکان ها بخشیده است.

معاون اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی گفت: همچنین در این ایام زائران با غذای متبرک مهمانسرای حضرت رضا (ع) نیز پذیرایی می شوند.

وی ادامه داد: در دوره تولیت جدید ظرفیت پخت غذای متبرک با ساخت مهمانسرای جدید در حرم مطهر رضوی افزایش یافت به طوری که به یکباره از پنج هزار وعده غذا در هر روز به 30 هزار وعده در روز رسیده که این میزان تا 50 هزار وعده در روز قابل افزایش است.

معاون اماکن متبرکه و امور زائران آستان قدس رضوی گفت: برای نوروز امسال از 25 اسفندماه در پنج محور منتهی به شهر مشهد، روزانه 40 هزار وعده صبحانه، 10 هزار وعده ناهار و 6 هزار وعده شام در میان زائران و مسافران نوروزی در حال توزیع است که این روال تا پایان روز 13 فروردین ماه ادامه دارد.

منبتی افزود: خادمان بارگاه منور رضوی در محورهای فریمان، سرخس، کلات، تربت حیدریه و نیشابور حضور دارند و به مسافرانی که قصد ورود به مشهد مقدس را دارند، قبض غذا می دهند. معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: برای ایام نوروز امسال 15 هزار ویژه برنامه برای اقشار مختلف زائران و مجاوران پیش بینی شده است که از روز 29اسفندماه در حرم مطهر به اجرا درمی آید.

حجت الاسلام سیدجلال حسینی افزود: مسجد گوهرشاد، رواق دارالحجه، رواق امام خمینی (ره)، صحن جمهوری اسلامی، رواق دارالهدایه و رواق حضرت زهرا (س) مکان هایی است که برنامه های فرهنگی حرم مطهر رضوی در آن برگزار می شود.

وی بیان کرد: ویژه برنامه آغاز سال 97 از ساعت 15 و 30 دقیقه روز 29 اسفندماه با محوریت رواق امام خمینی (ره) حرم مطهر رضوی آغاز می شود که با برنامه هایی از جمله تلاوت قرآن، شعرخوانی، اجرای گروه سرود و همخوانی آوای رضوان، مدیحه سرایی ذاکر اهل بیت (ع)، قرائت دعای توسل، داستان سرایی قصه گو، خوشامدگویی تولیت آستان قدس رضوی، گرامیداشت شهدای مدافع حرم، ارتباط تصویری با حرم امام هادی (ع)، دعای تحویل سال و پخش بیانات نوروزی مقام معظم رهبری از طریق 74 ایستگاه برای پوشش تصویری و پخش زنده مراسم در اماکن متبرکه رضوی تا ساعت 19 و 48 دقیقه ادامه می یابد.

وی اظهار کرد: مهمترین برنامه اول فروردین 97 در حرم مطهر رضوی استماع سخنرانی رهبر معظم انقلاب در ساعت 15 بعد از ظهر در رواق امام خمینی (ره) است که پوشش تصویری و صوتی سخنان معظم له در همه رواق ها و صحن های حرم مطهر رضوی انجام می گیرد.

وی بیان کرد: در طول ایام نوروز، برنامه ها و نشست های تخصصی با موضوع ولایت، گفتمان هایی با موضوعات سیره تمدن ساز اهل بیت (ع)، سیره رضوی، تدبر در قرآن و نهج البلاغه، گفتمان امام و رهبری، اخلاق و عرفان، علما و شهدا، عقاید و احکام، مشاوره و سبک زندگی در مسجد گوهرشاد برگزار می شود.

معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی گفت: منبرهای حرم مطهر با حضور کارشناسان و اساتید برجسته با موضوعات سبک زندگی رضوی، اسوه های دینی در زندگی، مولفه های آرامش در سیره اهل بیت (ع)، تفسیر موضوعی قرآن و آرمانها و ارزشهای دینی در ایام نوروز در رواق دارالحجه برگزار می شود.

حجت الاسلام حسینی افزود: مسجد گوهرشاد در ایام نوروز محل برگزاری سخنرانی های کارشناسان مذهبی حرم مطهر با موضوعات بندگی خداوند از منظر قرآن و روایات، سیره اخلاقی - عبادی ائمه معصومین (ع)، عفو و بخشش و گذشت از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه، بیان معارف الهی و کلمات گهربار رضوی است.

وی بیان کرد: قبل و بعد از اقامه نماز جماعت نیز در ایام نوروز، مبلغان مذهبی حول موضوعات الگوهای زندگی در آیینه قرآن و روایات، اسرار عافیت بخیری، درس هایی از قرآن، باورهای و الگوهای دینی، آرامش و آسایش در سیره معصومین (ع) در رواق امام خمینی (ره) سخنرانی خواهند داشت.

وی اظهار کرد: برای گروه ها و اردوهای زیارتی نیز در ایام نوروز در صحن جمهوری اسلامی و رواق دارالهدایه خدمات فرهنگی در نظر گرفته شده که این خدمات شامل سخنرانی، مداحی، قرائت زیارت، خدمات سمعی و بصری، اهدای محصولات فرهنگی، اجرای برنامه های دانش آموزی و اختصاصی می شود.

معاون تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی گفت: در ایام نوروز، ویژه برنامه ای با عنوان 'ریحانه' ویژه خواهران در رواق حضرت زهرا (س) برگزار می شود که شامل سخنرانی و بیان احکام، کارگاه های آموزشی، حلقه معرفت، کارگاه هنرهای قرآنی، پاسخگویی به سوالات شرعی و اعتقادی و مشاوره اعتقادی می شود.

حجت الاسلام حسینی افزود: ویژه برنامه ای نیز تحت عنوان 'کبوترانه' ویژه کودکان چهار تا هشت سال شامل آموزش مفاهیم دینی در قالب بازی و سرگرمی در صحن جامع رضوی، جوانه های معرفت ویژه کودکان 4 تا 10 سال شامل کارگاه های آداب زیارت، حفظ سوره، نیایش، قصه، کاردستی در رواق حضرت معصومه (س) و رواق دارالحجه برگزار می شود.

وی اظهار کرد: کارگاه های مهدالرضا (ع) نیز برنامه هایی از جمله محافل قرآنی، کارگاه های آموزشی در رواق حضرت زهرا (س)، صحن جمهوری اسلامی و رواق حضرت معصومه (س) در طول ایام نوروز برگزار می شود.

وی اضافه کرد: همچنین نمایش آیینی 'سلسله الذهب' برای چهارمین بار ویژه زائران نوروزی در پایگاه آداب زیارت شهید هاشمی نژاد واقع در صحن جامع رضوی حرم مطهر برگزار می شود که در آن حرکت امام رضا (ع) از مدینه تا مرو و در انتها تشریف فرمایی آن بزرگوار به مشهد مقدس به نمایش گذاشته می شود.