انقلاب دیجیتالی در بخش سلامت

حجم بازار جهانی سلامت الکترونیک در سال ۲۰۱۶ برابر با ۵۲/ ۳۱ میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی می‌شود این مقدار با رشد مرکب سالانه ۶۸/ ۱۲ درصدی به ۳۰/ ۱۶۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ برسد. از جراحی روباتیک گرفته تا بیمارستان‌های هوشمند (smart hospital) فناوری‌های دیجیتال در حال دگرگون‌سازی بخش سلامت هستند.

یک صنعت سلامت دیجیتال با تغییر تمرکز بر مراحل پیشگیری و مدیریت، تشخیص و درمان پزشکی را دگرگون خواهد ساخت. شاید چشمگیرترین اثری که تحول دیجیتال بر زندگی شهروندان بگذارد کاهش شدید مراجعات آن‌ها به پزشکان و بیمارستان‌ها باشد. به مدد فناوری‌های پوشیدنی (wearable) و اینترنت اشیا به شهروندان این امکان داده می‌شود تا در مدیریت سلامت و مراقبت از خودشان توانایی بیشتری داشته باشند.

زیرساخت‌های دیجیتالی مبتنی بر فناوری ابری موبایل به پزشکان این امکان را می‌دهند تا از طریق رصد علائم حیاتی افراد، وضعیت سلامت آن‌ها را لحظه به لحظه چک کنند. پزشک و بیمار در صورت لزوم می‌توانند مشاوره‌های مجازی از راه‌دوری ترتیب دهند و بدون آنکه فرد نیازی به ترک منزل داشته باشد تجویزات پزشکی را دریافت کند.

این نکته روشن است که وضعیت سلامت انسان‌ها در خلال قرن گذشته به نحوی چشمگیر بهبود یافته است. به‌طوری که در کمتر از ۲۵ سال، متوسط امید به زندگی جهانی (در بدو تولد) از ۶۴ سال در ۱۹۹۰ به ۷۱ سال در ۲۰۱۳ افزایش یافته است. با وجود این، سیستم‌سلامت با چالش‌هایی دست به گریبان است که عمده‌ترین آن‌ها به شرح زیر است.

بار هزینه اقتصادی
بسیاری از پیشرفت‌های حاصله در بخش سلامت به نحوی عمده از طریق هزینه‌های دولتی، سازمان‌های سلامت و شهروندان تامین شده‌اند. از ۱۹۹۵ تا کنون هزینه جهانی سلامت به‌طور متوسط سالانه ۶ درصد رشد داشته است (با نرخی حتی سریع‌تر از GDP جهانی). در شکل زیر هزینه بهداشت و درمان بر اساس مناطق جغرافیایی بر اساس درصدی GDP تا سال ۲۰۱۵ نشان داده شده است.

جمعیت سالخورده به خدمات درمانی و مراقبتی بیشتری نیازمند است. به دلیل کاهش نرخ تولد و افزایش امید به زندگی جمعیت سالخورده در حال افزایش است. سالیان متوالی این نرخ در کشور‌های ثروتمندتر بیشتر دیده می‌شد، ولی اکنون در کشور‌های در حال توسعه نیز مشاهده می‌شود. در سال ۲۰۱۲، فقط ۱۲ درصد از جمعیت چین ۶۰ سال یا بالاتر سن داشت. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰، ۲۸ درصد از جمعیت چین به این مرز سنی برسند.

افزایش بیماری‌های مزمن
رژیم‌های غذایی ناسالم و سبک زندگی کم‌تحرک از جمله عوامل مهمی هستند که منجر به افزایش بیماری‌های مزمن شده‌اند. تا سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۳۵۲ میلیون نفر مبتلا به دیابت و ۶۰۰ میلیون نفر دچار چاقی بودند. پیشرفت‌های عرصه پزشکی برخی از بیمار‌های کشنده قبلی را تبدیل به شرایطی کرده که نیازمند مدیریت بلندمدت باشند. به‌طور کلی ۶۸ درصد کل هزینه سلامت آمریکا مربوط به بیماری‌های مزمن بوده است و این بیماری‌ها در حال ایجاد فشار عظیمی به سیستم سلامت سایر کشور‌های جهان هستند. در آمریکا فقط ۵ درصد از بیماران محرک حدودا ۴۹ درصد از هزینه‌های پزشکی هستند.

سلامت دیجیتال راهکاری برای تحول سلامت
وجود فناوری‌های دیجیتال نظیر تجهیزات پوشیدنی، بستر‌های ابری و موبایل، هوش مصنوعی و کلان داده بی‌تردید شکل بخش سلامت را دگرگون خواهند کرد. به‌طوری که بنابر پیش‌بینی‌های صورت گرفته طی سال ۲۰۱۸، حدود ۶۵ درصد از ارتباطات با مراکز درمانی از طریق دستگاه‌های موبایل صورت خواهد گرفت.

افزون بر این، امکان دسترسی به سوابق پزشکی بیماران و این نکته که تقریبا ۸۰ درصد از پزشکان از گوشی‌های همراه استفاده می‌کنند و ۷۲ درصد از آن‌ها به نحوی منظم به اطلاعات دارویی دسترسی دارند، این بستر را فراهم ساخته تا پزشکان بتوانند بدون آنکه بیماران نیازی به مراجعه حضوری به پزشک داشته باشند، بیماری آن‌ها را تشخیص دهند و نسخه مناسبی برای آن‌ها تجویز کنند.

به‌هرحال، برای بهبود در بخش سلامت چاره‌ای جز استفاده از فناوری‌های دیجیتال وجود ندارد. توان بالقوه بخش بهداشت و درمان در بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال بسیار خیره‌کننده است. با وجود این چالش‌های پیش روی نوآوران این حوزه را نباید نادیده گرفت. موانع مقرراتی، مشقت‌ها و سختی‌های دیجیتالیزه‌سازی اطلاعات بیماران از جمله چالش‌های جدی هستند که نوآوران عرصه سلامت با آن‌ها مواجه خواهند شد.

بدون تردید با رفع این موانع و نهادینه‌سازی تحولات دیجیتال در بخش سلامت، سیستم بهداشت و درمان آینده بسیار متفاوت‌تر از الان خواهد بود. سیستمی که بیشتر بر پایه بهداشت و درمان مشتری‌گراست (customer-centric healthcare) و به شهروندان این امکان را می‌دهد تا مسوولیت بیشتری برای مدیریت سلامت خود و خانواده‌شان داشته باشند.