ما تنها دفاع کردیم!

درباره جنگ ایران و عراق سوال‌هایی در ذهن مردم به‌ویژه جوانان وجود دارد و هرازگاهی به ذهن‌ها خطور می‌کند، به‌راستی ماهیت این جنگ چه بود؟ چرا رخ داد و چرا هشت سال طول کشید؟ آیا از توان دیپلماسی و قوانین و مقررات جهانی برای اتمام آن به‌درستی بهره بردیم؟

چرا این‌همه تلفات دادیم؟ برای جلوگیری از تکرار چنین رویداد تلخی چه باید کرد؟ و سوال‌هایی ازاین‌دست که بی‌تردید در نسل‌های آینده نیز بیشتر خواهد شد. علی (مهدی قربانی) در فیلم تنگه ابوقریب به کارگردانی بهرام توکلی نماینده جوانانی است که این سوال‌ها را کم‌وبیش در ذهن می‌پروراند.

او که پدرش در جنگ قطع نخاع شده با رزمندگان گردان عمار همراه می‌شود تا از نزدیک جنگ را بشناسد. علی در ابتدا رزمندگانی را می‌بیند که پس از ماه‌ها حضور در خطوط نبرد به پشت جبهه بازگشته‌اند تا به مرخصی بروند و دیداری با خانواده‌های‌شان تازه کنند. فرمانده برای این جمع صحبت می‌کند و وضعیت بحرانی منطقه تنگه ابوقریب و خطر تصرف دو شهر اندیمشک و دزفول به دست ارتش عراق را شرح می‌دهد.

رزمندگان مرخصی رفتن را فراموش می‌کنند و آماده رفتن به تنگه ابوقریب می‌شوند. علی در بین راه خانواده‌هایی را می‌بیند که براثر هجوم دشمن خانه و کاشانه‌شان را ازدست‌داده‌اند و با وضعیتی اسفناک آواره بیابان‌ها شده‌اند، با کودکانی مواجه می‌شود که پدر و مادرشان براثر بمباران کشته‌شده‌اند و سرپرستی ندارند با مجروحینی روبه‌رو می‌شود که براثر حمله شیمیایی دشمن، بدن‌شان پر از تاول و خون شده و بینایی خود را ازدست‌داده‌اند، در چنین شرایط دردناکی ناگهان هواپیما‌های جنگی دشمن به این خانواده‌ها حمله می‌کنند و وضعیت آنان را بغرنج‌تر می‌سازند.

علی که بخشی از چهره خشن و ویرانگر جنگ را دیده و قدرت و توان بالای دشمن را احساس کرده با مجید (جواد عزتی) امدادگر و رزمنده باتجربه گردان درباره جنگ صحبت می‌کند. مجید به او می‌گوید جنگ برنده ندارد و کسانی که سلاح می‌فروشند برنده جنگ هستند، ما در حال دفاع از سرزمین‌مان هستیم و دشمن تنگه ابوقریب را تصرف می‌کند، اما باید ابتدا از روی جنازه ما رد شود! علی برای شناخت بیشتر جنگ با هر سختی و مشقتی که هست خودش را به خط مقدم نبرد با دشمن می‌رساند و صحنه‌هایی را می‌بیند که حیران می‌ماند.

آتش سنگین و غرش توپخانه و خمپاره دشمن تمام منطقه تنگه ابوقریب را فراگرفته و از زمین و آسمان گلوله و آتش می‌بارد، تانک‌ها و نفربر‌های زرهی دشمن در حال پیشروی هستند و به هر جنبنده‌ای شلیک می‌کنند، رزمندگان با کمترین سلاح و تجهیزات زیر باران سهمگین گلوله‌ها در مقابل آنان ایستاده‌اند، هر رزمنده‌ای که غرق در خون می‌شود رزمنده دیگری جای او را می‌گیرد، در چنین شرایطی رفاقت و نگرانی از سلامتی هم‌رزم و شوخ‌طبعی و مزاح فراموش نمی‌شود.

علی که تاکنون نظاره‌گر رویداد‌ها بوده این‌بار با تمام وجود هجوم دشمن و وظیفه دفاع از سرزمین مادری را باور می‌کند و سلاح رزمندگانی که به خاک افتاده‌اند را به دست می‌گیرد و با تمام وجود بی‌محابا در مقابل متجاوزان می‌ایستد و اجازه نمی‌دهد دشمن از تنگه ابوقریب عبور کند. فیلم تنگه ابوقریب با کسب شش سیمرغ از جشنواره فیلم فجر یکی از بهترین آثاری است که تاکنون درباره جنگ تحمیلی ساخته‌شده است.

شاید برخی سکانس‌های آن تداعی‌کننده فیلم‌های امریکایی و اروپایی باشد، اما این فیلم بسیار شبیه صحنه‌های واقعی است که در مستند‌های جنگ مانند روایت فتح شاهد بوده‌ایم. نمایش فیلم تنگه ابوقریب به تهیه‌کنندگی سعید ملکان در جشنواره جهانی فیلم فجر بخشی از توان سینماگران ایرانی را به رخ جهانیان کشید و اتفاق زیبایی بود.