اختلال سایکوتیک چیست؟ بشناسید و درمان کنید!
اختلال‌های سایکوتیک، حضور حداقل یک یا چند مورد از علایم هذیان، توهم، افکار و گفتار آشفتهه، رفتارهای حرکتی نابهنجار یا شدیدا آشفته، کاهش ابراز هیجان یا بی ارادگی است.
اختلال‌های سایکوتیک، حضور حداقل یک یا چند مورد از علایم هذیان، توهم، افکار و گفتار آشتفه، رفتارهای حرکتی نابهنجار یا شدیدا آشفته، کاهش ابراز هیجان یا بی ارادگی است.
اختلال هذیانی
ویژگی اصلی این اختلال که اکثرا در افراد مسن دیده می شود، وجود یک یا چند هذیان برای مدت حداقل یک ماه است.
هذیان باورهای تثبیت شده ای می باشد، که با وجود شواهد علیه آن ها قابل اصلاح و تغییر نیستند. محتوی هذیان ها شامل موضوعات متنوعی از قبیل گزند و آسیب، انتساب، جسمی، مذهبی، خود بزرگ بینی می باشد. صرف نظر از هذیان ها و پیامد های آن سایر جنبه های کارکرد فرد مختل نیست و رفتار غیر عادی، و عجیب و غریبی ندارد.
موضوع هذیان ها می تواند شامل موارد ذیل باشند:
- شهوانی: فرد باور دارد شخص دیگری عاشق اوست.
- خود بزرگ بینی: اعتقاد به داشتن استعداد عظیم نهفته، توانایی یا اکتشاف بزرگ.
- حسادت: هسته مرکزی هذیان فرد، خیانت کار بودن همسر یا معشوقه اش می باشد.
- گزند و آسیب: توطئه ای علیه فرد در جریان است، تحت تعقیب بوده، مسموم شده یا به او دارو خورانده اند و...
- جسمی: مایه اصلی هذیان در مورد حواس و کارکرد بدنی فرد است.
هذیان ها، ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده و یا یک بیماری طبی دیگر نیست.
اختلال روان پریشی گذرا
ویژگی اصلی این اختلال، که میانگین سن بروز آن اواسط دهه چهارم عمر است، شروع ناگهانی با حضور حداقل یک مورد از علایم هذیان، گفتار آشفته، رفتار آشفته و توهم می باشد.
گفتار آشفته می توان به صورت بی ربط گویی مکرر و خارج شدن از خط خود را نشان دهد.
رفتار آشفته به صورت کاتاتونیک (کاهش بارز واکنش به محیط که از یک مقاومت ساده در برابر دستورات تا باقی ماندن در وضعیت های عجیب و غریب، سخت و نامناسب بدنی و یا گنگی و بهت را شامل می شود) ممکن است نمایان شود.
توهم، به معنای تجارب ادراک گونه ای است که در غیاب هر گونه محرک خارجی رخ داده، شفاف و روشن بوده، همان قدرت و تاثیر ادراکات طبیعی را داشته و تحت کنترل ارادی فرد قرار ندارند.
شروع ناگهانی این اختلال به منزله تغییر سریع رفتار عادی به حالت آشکار روان پریشانه، در عرض دو هفته و معمولا بودن علایم مقدماتی می باشد. این اختلال ممکن است در نوجوانی و اوایل بزرگسالی بروز کند ولی در تمام طول عمر می تواند دیده شود. دوره بیماری حداقل یک روز ولی کمتر از یک ماه طول می کشد. این اختلال ناشی از یک بیماری روانی، طبی یا تاثیر اثرات فیزیولوزیک یک ماده نمی باشد.
بیشتر بخوانید: خمیازه نکشیدن نشانه روانپریشی است
در دو ماه اول علایم روان پریشی به تنهایی و در سه ماه بعدی افسردگی و روان پریشی و نهایتا در ماه آخر مجددا علایم روان پریشی به تنهایی مشاهده می شود.
اسکیزوفرنی فرم
ویژگی اصلی این اختلال که در اواخر دوران جوانی و اواسط دهه سوم عمر پیدار می شوند، وجود حضور حداقل دو مورد از علایم هذیان، توهم، گفتار آشفته، رفتار آشفته بارز و علایم منفی (کاهش ابراز هیجانات یا بی ارادگی) می باشد.
وجود حداقل یکی از سه علامت ذیل الزامی است:
- هذیان
- توهم
- گفتار آشفته
هر دوره بیماری حداقل یک ماه ولی کمتر از شش ماه ادامه می یابد. این اختلال ناشی از اثرات فیزیولوژیک سوء مصرف مواد، دارو یا یک بیماری طبی دیگر نیست. علایم اصلی اختلال اسکیزوفرنی فرم، مشابه اسکیزو فرنی است و افتراق این دو با هم فقط بر اساس طول دوره بیماری امکان پذیر است.
اسکیزوفرنی (شیزوفرنی)
ویژگی اصلی این اختلال که در اواخر دوران جوانی و اواسط دهه سوم عمر پدیدار می شوند، وجود حضور حداقل دو مورد از علایم هذیان، توهم، گفتار آشفته، رفتار آشفته بارز و علایم منفی (کاهش ابراز هیجانات و بی ارادگی) می باشد.
علایم اختلال روان پریشی / اسکیزوفرنی
- هذیان
- توهم
- گفتار آشفته
- رفتار آشفته بارز
-علایم منفی / کاهش ابراز هیجانات و بی ارادگی
الگوهای زمانی متنوعی در این اختلال دیده می شود، به طور معمول این اختلال دارای دوره ای شش ماهه است که در دو ماه نخست آن علایم روان پریشی به تنهایی و سپس در سه ماه بعدی افسردگی و روان پریشی توامان و نهایتا در ماه آخر مجددا علایم روان پریشی به تنهایی مشاهده می شود.
این اختلال ناشی از تاثیر دارو، سوء مصرف مواد یا بیماری طبی دیگر نیست. در اکثر موارد کارکرد شغلی با افت مواجه می شود، تماس اجتماعی محدود و مشکلات مراقبت از خود دیده می شود. این اختلال در هر سنی از زمان بلوغ تا اواخر عمر ممکن است دیده شود.
در بخش قابل توجه ای از زمان شروع علایم، سطح کارکرد فرد در یک یا چند زمینه عمده مانند شغل، روابط یبن فردی، یا مراقبت فردی به شکل قابل ملاحظه ای به سطحی پایین تر از قبل تنزل پیدا می کند. نشانه های مداوم اختلال حداقل به مدت شش ماه ادامه پیدا می کند. علایم شاخص این اختلال طیف گسترده ای از کژ کاری های شناختی، رفتاری و هیجانی را در بر می گیرد ولی هیچ علامتی به تنهایی مشخص کننده اسکیزوفرنی محسوب نشده و تشخیص با توجه به مجموعه ای از علائم و نشانه ها، و افت کارکردهای اجتماعی یا شغلی مرتبط به آن ها معلوم می شود.
این اختلال ناشی از یک بیماری روانی، طبی یا تاثیر اثرات فیزیولوزیک یک ماده نمی باشد.
گاهی فرد بسیار غمگین و گاهی بسیار شاد است و رفتار عجیبی دارد
اسکیزوافکتیو (عاطفه گسیختگی)
ویژگی اصلی این اختلال که سن بروز آن اوایل بزرگسالی است، حضور توام علایم اختلال اساسی خلقی و روان پریشی می باشد.
علایم اختلال اساسی خلقی عبارتند از:
- شیدایی
- افسردگی اساس
برخی از این اختلالات از خانواده ناشی می‌شوند و در واقع زمینه‌ای ارثی دارند. عواملی دیگری، چون استرس، مصرف مواد مخدرو تغییرات اصلی در زندگی فرد که ممکن است به تنش کشیده شود.
اگر پزشک هیچ گونه دلیل فیزیکی برای این عوامل پیدا نکند فرد را به یک روانپزشک و یا روانشناس معرفی می‌کند. این متخصصان نیز با استفاده از مصاحبه‌های خاص و ابزار‌های ارزیابی تخصصی، فرد را مورد بررسی قرار می‌دهند تا به این نتیجه برسند که آیا فرد مبتلا به اختلال روانی است یا نه؟
روان درمانی: مشاوره معمولا انواع مختلفی دارد از جمله فردی، گروهی، خانوادگی که می‌تواند به فرد مبتلا کمک بسیاری کند. بسیاری از بیماری‌های سایکوتیک سرپایی معالجه می‌شوند، به این معنی که لازم نیست فرد همیشه تحت نظر پزشک بستری شود. اما گاهی اوقات که علائم شدید‌تر است و فرد ممکن است به خود و یا دیگران صدمه بزند، بهتر است که فرد بستری شود.
