پشت صحنه دستگیری وانژو منگ، دختر هوآوی
با این حال، سناریوی دستگیری «وانژو منگ» به علت «تلاش برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران» هنوز مطرح است. به ویژه اینکه علاوه بر شرکت هوآوی برخی از شرکت‌های دیگر چینی از جمله «زدتیای» در سال‌های اخیر در معرض فشار‌های ناشی از تخطی از تحریم‌ها بوده‌اند.
بازداشت نفر دوم هوآوی به خواست آمریکا، این برند را بر سر دو راهی ماندن یا دل کندن از بازار ایران گذاشت. کانادا، مدیر مالی ارشد شرکت هوآوی را در هنگام عوض کردن پرواز بازداشت کرد؛ آن هم به دلیل درخواست مقام‌های قضایی ایالات متحده کانادا و آمریکا قانون استرداد مجرمین را بین هم به رسمیت می‌شناسند و در صورت تحویل «منگ وانژو» رابطه چین و آمریکا که به نظر می‌آمد پس از شش ماه رویارویی در هفته گذشته به ساحل آرامشی رسیده باشد، احتمالا دوباره ملتهب کند.
«منگ وانژو»، علاوه بر عهده داری مدیریت مالی ارشد هواوی، نیابت رئیس هیات مدیره این شرکت را نیز بر عهده دارد و دختر «رن ژنگفی» بنیانگذار و مدیر شرکت هوآوی است. با اینکه اتهام یا اتهامات خانم منگ، شفاف اعلام نشده است، اما رسانه‌ها اتهاماتی از قبیل: تامین تجهیزات مخابراتی کشور‌های تحت تحریم آمریکا شامل ایران و کره شمالی را به عنوان اتهام اصلی عنوان کرده اند.
برخی رسانه‌ها نیز مدعی شده اند تجهیزات فروخته شده کاربردی دوگانه دارند و می‌توانند برای جاسوسی گسترده دولت‌ها مورد استفاده قرار گیرند. در همین حال، رسانه‌های آمریکایی هم تایید کرده اند که مقامات قضایی این کشور در حال تحقیق درباره هوآوی به خاطر نقض تحریم‌های آمریکا علیه ایران است.
بی بی سی نیز اتهام دیگری را متوجه منگ دانسته و گزارش داد: «قانونگذاران آمریکایی مکررا این شرکت را تهدیدی امنیتی دانسته اند، چون می‌گویند دولت چین می‌تواند از ابزار‌های نصب شده به عنوان وسایل جاسوسی استفاده کند.»
با این حال، هنوز کسی قطعی نمی‌داند که نظام قضایی ایالات متحده چه اتهاماتی را متوجه منگوانژو دانسته است. خانم منگ، شنبه هفته پیش دستگیر شد با این حال خبر بازداشتش بامداد پنجشنبه و آن هم ابتدا در رسانه‌های حوزه فناوری ماننده «ورج» منتشر شد. سفارت چین در کانادا و شرکت هوآوی در دو بیانیه جداگانه ضمن رد هر گونه اتهامی، خواهان آزادی او شدند.
علاوه بر رویارویی اقتصادی آمریکا و چین در ماه‌های اخیر با تحمیل تعرفه‌های سنگین واردات کالا برهمدیگر، برخی رسانه‌ها مانند بلومبرگ به رشد چشمگیر هوآوی در سال‌های اخیر با توجه ویژه به آفریقا، اروپا و آسیا، اشاره داشتند.
به عبارتی این گزارش‌ها گوشه چشمی به لابی‌های پشت پرده در ایالات متحده برای محدود کردن رشد بی شائبه این شرکت داشته اند تا رقبای سنتی آمریکایی حوزه فناوری اطلاعات همچنان رقیب بزرگی برای عرض اندام در پیش روی خود نبینند.
الجزیره نیز در گزارش خود به این مورد اشاره کرد که اکثر انتقادات از نفوذ روزافزون هوآوی بر ارتباطات جهانی در سال‌های آتی است؛ به ویژه در توسعه فناوری برای اینترنت بی سیم نسل پنجم در سراسر جهان.
اما این رویارویی منحصر به آمریکا نیست و جدا از آمریکا، کانادا، انگلیس و بلژیک هم خود را وارد این جدال کرده اند. پنجشنبه گذشته حمید بعیدی نژاد، سفیر ایران در انگلیس در توئیتی نوشت: «ابعاد جدید جنگ تجاری: آمریکا به دلیل نقض تحریم‌های اولیه و نه ثانویه علیه ایران، «هواوی» یک رقیب جدی در تکنولوژی ارتباطات را تحریم کرد تا سقف پروازی آن را در سطح بین المللی محدود کند. انگلیس نیز دیروز تفاهم خود با هوآوی را به علت حضور کشور خارجی در «تاسیسات زیربنایی حساس» خود لغو کرد.»
دیروز خبرگزاری صداوسیما هم به نقل از اسپوتنیک و خبرگزاری بلگا، گزارش داد که «دولت بلژیک درصدد ممنوعیت استفاده از تجهیزات هوآوی در نهاد‌های دولتی این کشور است.»
در این خبر ابعاد دیگری از این موج تحریم‌ها و چندوچون تحمیل آن به دست آمریکا مشخص شده است، به طوری که در ادامه این گزارش آمده است: «مرکز امنیت سایبری بلژیک در حال بررسی امکان ممنوعیت استفاده از تجهیزات مخابراتی ساخت شرکت هوآوی چین است که آن شرکت از سوی نهاد‌های دولتی مظنون به جاسوسی است. میگوئل دی برویکر، مدیر مرکز امنیت سایبری بلژیک، گفت: «ما اخیرا از طریق کانال‌های ملی و بین المللی تحقیقات عینی را انجام دادیم که نشان میدهد استفاده از فن آوری‌های هوآوی ما را در معرض خطر قرار میدهد. نتایج این تحقیق در حالی منتشر می‌شود که ماه نوامبر، نشریه وال استریت ژورنال گزارش داد آمریکا از متحدان خود خواسته است به دنبال نگرانی‌های امنیتی که روزنامه واشنگتن پست هم به آن اشاره کرده بود، از تجهیزات شرکت هوآوی چین استفاده نکنند. در این باره آمریکا به خصوص، نگرانی‌های خود را درباره امنیت پایگاه‌های نظامی خود در آلمان، ایتالیا و ژاپن و هر کجا که تجهیزات مخابراتی شرکت هوآوی به طور گسترده در آن‌ها استفاده می‌شود، ابراز کرده بود. به دنبال نگرانی‌های آمریکا، مسئولان استرالیایی هم مبادرت به ممنوع کردن این شرکت و شرکت مخابراتی ژونگ ژینگ چین از عرضه تجهیزات و فناوری ۵ G. (نسل پنج) کردند.»
پیش بینی آینده رابطه چین و ایالات متحده کار آسانی نیست، ولی سابقه روابط چین و آمریکا نشان میدهد که این رویارویی‌ها بیشتر در حد باج دهی و باج خواهی باقی می‌ماند و با خویشتن داری چین، قضیه با یک فرآیند میانبر حل و فصل می‌شود. در سالی که گذشت، این دومین رویارویی آمریکا با شرکت‌های پیش روی حوزه فناوری در چین به بهانه همکاری با ایران و کره شمالی است.
دولت آمریکا پیش‌تر شرکت‌های این کشور را از فروش قطعات به شرکت مشهور زد تی‌ای (ZTE) چین به علت نقض تحریم ایران و کره شمالی، منع کرد، اما با رایزنی این ممنوعیت لغو شد و با پرداخت جریمه ۴ میلیارد دلاری جایگزین شد.
همین محکومیت سبب شده بود که پیش از این، بحث احتمال قطع رابطه هوآوی با ایران در ابتدای تابستان امسال مطرح شود، ولی همان زمان، «کن هو» یکی از اعضای هیات مدیره این شرکت درباره عدم نگرانی از اقدامات تنبیهی آمریکا به نشریه فرانسوی «دو میناش» گفته بود: «تصور آن سخت است. ۱۰ سال قبل ما سیستمی را اجرا کردیم تا صادرات خود را کنترل کنیم... سیاست ما اجرای کامل قوانین اروپا، سازمان ملل و آمریکا است.»
او در پاسخ به اینکه آیا کمپانی هوآویی بدون تراشه‌های الکترونیک ساخت آمریکا می‌تواند به حیات خود ادامه دهد، گفته بود: «زنجیره لجستیکی ما بین المللی است. ما باید آزاد باشیم و بتوانیم بهترین فناوری و بهترین محصولات را انتخاب کنیم. ما امسال به خرید تراشه‌های آمریکایی ادامه می‌دهیم.»
خبرگزاری فارس در انتهای آن گزارش (هفدهم تیر امسال) به نقل از رویترز آورده بود: «شرکت هوآوی که بزرگترین تولید کننده تلفن‌های همراه در جهان نیز هست، در صورت هدف قرار گرفتن با تحریم‌های آمریکا به خاطر تجارت با ایران و کره شمالی، از خرید قطعات و تراشه‌های ساخت آمریکا مورد نیاز برای ساخت تجهیزات الکترونیک، محروم خواهد شد. به عبارتی هوآوی در صورت تحمیل تحریم ها، با انتخابی سخت بر سر تامین قطعات از آمریکا و فروش تجهیزات به ایران، قرار خواهد گرفت. هوآوی و سامسونگ از معدود برند‌های فناورانه‌ای هستند که به رغم سیطره جهانی و آگاهی از تحریم‌های آمریکا، هنوز دل از بازار ایران نکنده اند. هوآوی حال با موبایل‌های پرچمدارش هوآوی پی۲۰ و هوآوی میت ۱۰ پرو که به ترتیب دوربین و باتری بهتری از تازهترین نسخه‌های آیفون به عنوان موردتوجه‌ترین و تحسین شده‌ترین گوشی‌های موبایل در بازار‌های جهانی دارند، خودنمایی می‌کند. این برند با طیف قیمتی گوشی‌های خود و البته قیمتی منصفانه در بین گوشی‌های اندرویدی، چشم به سهمی بیشتر از این بازار در ایران داشت.
«کافه بازار» در گزارش تابستان ۱۳۹۷ خود نوشته است که بیش از ۸۰ درصد از سهم بازار اندرویدی (کاربران ایرانی برای برند‌های سامسونگ و هوآوی است. به عبارت دقیق تر، سامسونگ با سهم ۵۹ درصدی و هوآوی با سهم در حال رشد ۲۲ درصدی با اختلاف با سایر برندها، بازار اندروید کشور را در اختیار دارند. بدین ترتیب، حتی احتمال خداحافظی هواوی از بازار ایران، قطعا بهترین خبر برای سامسونگ است.
«رن ژنگفی» دانش آموخته رشته عمران و معماری، که پس از پایان تحصیلات خود در «ارتش آزادی‌بخش چین» استخدام شده بود، ۴ سال بعد از بازنشستگی و در سال ۱۹۸۷ شرکت «هوآوی» را تاسیس کرد. هوآوی سودای توسعه شبکه سوئیچینگ تلفن‌های همراه در کشور خود را در سر داشت. مدیر این شرکت چینی، رن ژنگفی در این خصوص گفته است: «تکنولوژی سوئیچینگ مهم‌ترین ابزار امنیت ملی است و کشوری که تجهیزات سوئیچینگ منحصر به‌خود را نداشته باشد مانند آن است که فاقد نیروی نظامی باشد.»
اگر چه حوزه فعالیت شرکت ابتدا محدود به لوازم مورد نیاز برای ایجاد شبکه بود، اما به تدریج حوزه فعالیت شرکت گسترده شد؛ به‌طوری که این شرکت امروزه «خدمات تلفن ثابت»، «تولید و فروش محصولات الکترونیک» و «خدمات اینترنتی به بازار‌های جهانی» عرضه می‌کند.
هوآوی که ابتدا با سرمایه اولیه ۳۴۰۰ دلاری در «شنزن» چین تاسیس شده بود و صرفا خدمات محلی ارائه می‌داد امروز با نفوذ در بازار‌های جهانی، نقش پررنگی در بازار تلفن هوشمند بازی می‌کند. امروزه دامنه فعالیت شرکت هوآوی به سه گروه «وسایل مورد نیاز برای ساخت شبکه‌های مخابراتی و طراحی و پیاده‌سازی شبکه ها»، «ایجاد نرم‌افزار‌هایی که برای شرکت‌ها طراحی می‌شوند» و «تولید دستگاه‌های الکترونیکی از جمله موبایل، تبلت و کامپیوتر» تقسیم می‌شوند. به‌طوری که تعداد کارمندان این شرکت که عمدتا در حوزه تحقیق و توسعه مشغول هستند به حدود ۱۸۰ هزار نفر می‌رسد. موسسه تحقیقاتی IDC در سال ۲۰۱۲ شرکت هوآوی را به‌عنوان سومین شرکت تولید‌کننده موبایل معرفی کرد.
اگر چه عمده منابع خبری علت دستگیری منگ را موضوع «دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران» اعلام کرده‌اند، اما برخی سناریوی «سرقت فناوری و مالکیت معنوی» را نیز مطرح کرده‌اند. بررسی‌ها نشان میدهد دامنه اختلاف آمریکا با شرکت هوآوی محدود به تنش روز‌های اخیر نیست و در سال‌های اخیر به داستانی دنباله‌دار تبدیل شده است.
پس از گسترش نفوذ شرکت هوآوی در بازار‌های جهانی به‌ویژه در آمریکا، شایعه جاسوسی شرکت هوآوی در کشور‌های مقصد مطرح شد. به علاوه اینکه برخی ادعا می‌کنند بعد از ورود این شرکت به بازار کشور‌های خارجی، حملات سایبری در این کشور‌ها افزایش یافته است.
با این حال، مدیر اجرایی شرکت هوآوی مهم‌ترین دلیل مطرح شدن مساله جاسوسی از سوی آمریکا را حفظ منافع شرکت‌های رقیب آمریکایی و جلوگیری از نفوذ محصولات هوآوی در بازار داخلی آمریکا مطرح کرد؛ بنابراین بررسی تاریخچه تنش‌های بین این شرکت و مسولان امنیتی آمریکا این سناریو را محتمل کرده که یکی از انگیزه‌های مهم آمریکا به پیگیری قضایی مدیر مالی شرکت هوآوی، مسائل امنیتی و سرقت فناوری است.
شرکت زدتیای رقیب اصلی هوآوی در چین است که از سوی آمریکا متهم شده بود تحریم‌ها علیه ایران و کره شمالی را نقض کرده است. این شرکت برای بازگشت به بازار آمریکا ناچار شد بیش از یک میلیارد دلار جریمه بپردازد. پیش‌تر در سال جاری، دولت آمریکا شرکت‌های آمریکایی را از فروش قطعات به شرکت ارتباطات زدتیای چین منع کرد که به نقض تحریم‌های ایران مربوط بود. آمریکا بعدا این ممنوعیت را لغو و به جای آن جریمه‌ای برای این شرکت بزرگ اعمال کرد.
