زندگی و زمانه آیت‌الله هاشمی شاهرودی

دوران تحصیل‌
آیت‌الله هاشمی شاهرودی در مدرسه علوی نجف درس خواند و تحصیلات ابتدایی خود را به پایان رساند. سپس وارد حوزه علمیه شد تا تحصیلات حوزوی خود را آغاز کند. در مدتی کوتاه دروس دوره سطح را تمام کرد.

سپس شاگرد آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر شد و چندین سال در کلاس شهید صدر مبانی اجتهاد در اصول و فقه را خواند. آیت‌الله شاهرودی در کلاس‌های درس امام خمینی(ره) و آیت‌الله خویی(ره) نیز شرکت داشت.

استادان
اصلی‌ترین استاد آیت‌الله محمود هاشمى شاهرودى در درس خارج شهید سیدمحمد باقر صدر بود. شهید صدر گامی مهم برای تعالی اسلام و تشییع برداشت و شاگردانش نیز اندیشه‌های او را پی گرفتند.

از دیگر استادان آیت‌الله هاشمی شاهرودی امام خمینی(ره) و آیت‌الله خویی(ره) هستند.

فعالیت‌هاى علمى و فرهنگى‌
آیت‌الله هاشمی شاهرودی فعالیت‌هایی را در زمینه‌های علمی و فرهنگی انجام داده است. در یکى از دیدارهاى اعضای مجلس اعلاى عراق، امام خمینی از آیت‌الله شاهرودی می‌خواهد که تدریس در حوزه علمیه قم را بر هر کارى ترجیح دهد و طلاب مستعد را در زمینه‌هاى علمى و اخلاقى تربیت کند.

آیت‌الله شاهرودی از فروردین ۱۳۵۸ که به ایران آمد، تدریس درس خارج فقه و اصول را شروع کرد.

از راست: آیت‌الله ری‌شهری، مرحوم راستی کاشانی، آیت‌الله محفوظی، مرحوم هاشمی شاهرودی

آیت‌الله هاشمى شاهرودى ریاست دو کنگره را بر عهده داشت. نخست کنگره نقش زمان و مکان در اندیشه امام خمینی(ره) و دوم، نخستین کنگره دایرة المعارف فقه اسلامى.

همچین عهده‌دار ریاست مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامى با حکم مقام معظم رهبرى بودند. مقام معظم رهبرى در حکم خود، خطاب به ایشان نوشت: «جناب عالى را که چهره درخشانى در علم و عمل بوده و بحمدالله از مقام والایى در فقه و علوم مرتبط با آن برخوردارید، براى انجام این اقدام بزرگ، شایسته دانسته و مسؤولیت ایجاد و اداره مؤسسه اى براى تهیه این دایرة المعارف را به جناب عالى محول می‌کنم».

مرحوم شهید حکیم و آیت‌الله هاشمی شاهرودی در کنفرانس "جنایات صدام" در دهه شصت

فعالیت‌هاى سیاسى‌
آیت‌الله شاهرودی در سال ۱۹۷۴ میلادی که نیروهای رژیم صدام به علما حمله کردند، به زندان افتاد و تحت شکنجه‌های شدید روحی و روانی قرار گرفت. همچنین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که مردم عراق برای گرامیداشت این پیروزی تظاهرات کردند، تحت پیگرد رژیم بعث بود.

سپس به سفارش شهید صدر به ایران بازگشت تا وکالت عام شهید صدر و نمایندگى او را نزد امام خمینى(ره) بر عهده گیرد.

آیت‌الله هاشمی شاهرودی با ورود به ایران به خدمت امام خمینى(ره) رسید و رابط امام(ره) و شهید صدر(ره) شد و پیام‌هاى علمى نجف را به امام خمینی مى‌رساند.

آیت‌الله هاشمی شاهرودی در کنار شهید مصطفی چمران

آیت‌الله شاهرودی با دستور مقام معظم رهبری که در آن زمان با حکم امام، مسؤولیت نهضت‌هاى اسلامى را بر عهده داشت، تشکیلاتِ جامعه روحانیت مبارز و مجلس اعلى عراق را به راه انداخت و آن را مدیریت و سازماندهى کرد.

آیت‌الله هاشمى شاهرودى سال‌ها از اعضاى فقهاى شوراى نگهبان بود تا اینکه با حکم مقام معظم رهبرى به ریاست قوه قضائیه منصوب شد. پس از مسئولیت در قوه قضایه آیت‌الله هاشمی شاهرودی درس‌های فقه و اصول خود در شهر قم بار دیگر شروع کرد و در کنار آن فعالیت‌های سیاسی را ادامه داد و به مقام مرجعیت دینی رسید.

رئیس شورای حل اختلاف قوا

عضو مجلس خبرنگان رهبری

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام

مقالات
از آیت‌الله هاشمى شاهرودى مقالاتی در فصلنامه فقه اهل بیت (علیهم السلام) به چاپ رسیده است. همچنین وى در زمینه‌هاى گوناگون کتاب‌هایى منتشر کرده است که برخى از آن‌ها به شرح زیر است‌:

۱ ـ. بحوث فى علم الاصول (تقریرات درسهاى اصول شهید صدر در ۷ جلد)
۲ ـ. کتاب الخمس (۲ جلد)
۳ ـ. مقالات فقهیه‌
۴ ـ. قاعده فراغ و تجاوز
۵ ـ. حکومت اسلامی‌
۶ ـ. جهان بینى اسلامی‌
۷ ـ. تفسیر موضوعى بخشى از نهج البلاغه‌
۸ ـ. تفسیر آیه «مودت ذى القربی»
۹ ـ. بحوث فى الفقه الزراعی
۱۰ ـ. محاضرات فى الثورة الحسینیة‌
۱۱ ـ. الصوم، تربیة و هدایة‌
۱۲ ـ. کتاب الاجارة (۲ جلد)
۱۳ ـ. کتاب الزکاة (۴ جلد)
۱۴- کتاب المضاربة
۱۵- قراءات فقهیه معاصره (۲ جلد)
۱۶- بحث‌هایی پیرامون اصول فقه
۱۷- درسنامه اصول فقه
۱۸- رساله توضیح المسائل
۱۹- مناسک حج فارسی وعربی
۲۰ - الصوم مسائل وردود
۲۱- پرسش‌ها وپاسخ‌هایی پیرامون روزه
۲۲- الصراط (اجوبه الاستفتاءات)
۲۳- کتاب الحج
۲۴- اضواء و آراء (۳ جلد)
۲۵- منشور قضاء
۲۶- صحیفه عدالت (۸ جلد)

و...