کولد اسپل، عصر یخبندان یا هوای عادی؛ منتظر کدام باشیم؟

فرید عطارزاده | «در دی ماه جاری شاهد نخستین وقوع پدیده «کولد اسپل» (cold spell) یا همان ماندگاری هوای سرد به مدت حداقل ۱۰ روز بعد از ریزش برف زمستانی در کشورمان خواهیم بود».

این خبری است که بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته و کاربران با نگرانی آن را برای یکدیگر می‌فرستند.

خیلی‌ها هم آب و تاب بیشتری به ماجرا دادند و از آن به عنوان «عصر یخبندان» نام برده اند. اصل ماجرا، اما چیست و بالاخره اوضاع هوا از هفته آینده چگونه خواهد بود؟

ماجرا چیست؟

خبر ابتدایی را خبرگزاری «تسنیم» منتشر کرد و نوشت:

١. استاد حسین اردکانی درباره میزان بارش‌ها در دی ماه جاری و احتمال «پدیده یخبندان» در نخستین ماه از زمستان امسال گفت: در دی ماه جاری شاهد نخستین وقوع پدیده «کولد اسپل» (cold spell) یا همان ماندگاری هوای سرد به مدت حداقل ۱۰ روز بعد از ریزش برف زمستانی در کشورمان خواهیم بود.

۲. علت این پدیده، «هجوم هوای بسیار سرد» از روی دریای یخ زده «پرنس» در حاشیه اقیانوس منجمد شمالی و در شمال کشور‌های اسکاندیناوی به طرف کشور‌های اروپای شمالی و مسیری به طرف اروپای مرکزی و دریای سیاه و نهایتا شرق دریای مدیترانه است.

٣. همچنین با شکل گیری یک فشار زیاد از نوع سرد به روی کشور‌های اسکاندیناوی و با توسعه مرکز فشار کم و فعال همراه با جبهه‌های گرم و سرد به روی مدیترانه شرقی و جفت شدن آن با ناوه باران دریای احمر، انتظار می‌رود از پنجم ژانویه ۲۰۱۹ مطابق با ۱۵ تا ۲۵ دی سال ۱۳۹۷ کشورمان تحت تاثیر این حادثه زمستانی قرار گیرد.

۴. پیامد‌های این پدیده در تمام نواحی غربی، شمال غربی، سواحل دریای خزر، استان‌های شمالی و جنوبی البرز و همچنین منطقه زاگرس، نواحی جنوبی، استان‌های شرقی و شمالی کشور به استثنای جنوب شرق کشور، ریزش برف و باران خواهد بود که در برخی نقاط، ریزش برف قابل ملاحظه است و پس از عبور این سامانه بارشی سرد، پیش بینی می‌شود در این مناطق در یک بازه زمانی ۱۰روزه یا «cold spell» با دمای چند درجه زیر صفرو یخبندان متوسط مواجه شویم.

۵. این حادثه یکی از دو حادثه‌ای است که انتظار وقوع آن را داشتیم بنابراین امید است که کشاورزان عزیز و همچنین مسئولان راهداری و رانندگی تمهیدات لازم را انجام دهند.

کولد اسپل یعنی چه؟

قبل از آنکه بدانیم نظر کارشناسان چیست، بهتر است ببینیم تعریف «کولد اسپل» چیست. در اصطلاح‌های هواشناسی می‌گویند اگر کمترین کمینه دمای هوای یک شهر که در طول یک دهه ثبت شده، به مدت ۱۰ روز در آن شهر پایدار شود به این پدیده کولد اسپل می‌گویند.

در زمستان ۹۶ بود که کشور با سرمای گسترده‌ای روبه رو شد و دمای هوای به منفی ۱۰ درجه نیز رسید. پس طبق پیش بینی آن استاد هواشناسی، دمای هوای تهران باید به مدت ۱۰ روز روی منفی ۱۰ درجه ثابت بماند. این اتفاق چقدر شدنی است؟

کارشناسان چه می‌گویند؟

برای آنکه بدانیم اوضاع از چه قرار است و ماجرا چیست، با چند کارشناس هواشناسی گفتگو کردیم که در ادامه آن‌ها را می‌خوانید.

۱. مدیر پیش بینی و هشدار سازمان هواشناسی مخالف چنین نظری است و می‌گوید: «تا به حال پاییز و زمستان خوبی از نظر بارش داشتیم. البته هوا از نظر دما از میزان نرمال زمستان‌های معمول کمی گرم‌تر بوده (حدود یک درجه).

از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت اصولا زمستان با سرما همراه است و سرد شدن هوا و رسیدن دما به زیر صفر چیز عجیبی نیست.

طبق پیش بینی‌های ما قرار است از روز چهارشنبه (امروز) یک سامانه بارشی وارد کشور شود که پنجشنبه و جمعه اثرات خود را بر تمام کشور می‌گذارد و از روز شنبه با خروج این سامانه بارشی از کشور، دمای هوا کاهش پیدا کند.

این افت دما، اما چند درجه بیشتر نیست و نکته مهم‌تر این است که قرار نیست به مدت ۱۰ روز در کشور باشد. مثلا دوشنبه شب همین هفته، کمینه هوای تهران منفی یک درجه بوده و اگر کمینه دمای هوای تهران در روز شنبه و یکشنبه هفته آینده به منفی سه یا منفی چهار برسد نیز طبیعی است.

برای تاریخ ۲۴ دی ماه نیز پیش بینی ورود یک جبهه هوای سرد و بارشی به کشور داریم که آن هم غیر طبیعی نخواهد بود و مانند همین سامانه بارشی آخرهفته است.

البته از الان نمی‌توان به صورت دقیق آن زمان را پیش بینی کرد، اما طبق اطلات فعلی ما پدیده‌ای به نام کولد اسپل رخ نخواهد داد. در حال حاضر تنها تا آخر هفته را می‌توان با قطعیت در مورد وضعیت هواشناسی نظر داد.

طبق اطلاعیه سازمان هواشناسی از پنجشنبه سیستمی به کشور وارد می‌شود که در شمال غرب و ارتفاعات غرب و زاگرس شاهد بارش برف خواهیم بود البته امکان بارش برف در نواحی شمال شرق نیز دور از انتظار نیست. به مردم اطمینان می‌دهیم که هیچ گونه شرایط حاد اقلیمی رخ نخواهد داد و جای نگرانی نیست.»

2. مردم استان مازندران و گیلان جزو افرادی بودند که با توجه به تجربه‌های قبلی بارش برف و باران بیشتر از همه نگران شدند و خصوصا کشاورزان در پی این موضوع بودند که آن پیش بینی چقدر صحیح است.

در همین رابطه رئیس گروه پیش بینی هواشناسی مازندران می‌گوید: «بارندگی و سرما از تاریخ ۱۷ تا ۲۴ دی ماه حد معمول و حتی ضعیف‌تر از معمول فصل بوده و سرمای شدیدی نخواهیم داشت. در این بازه زمانی که ورود سه سامانه بارشی و جبهه هوای سرد خواهیم داشت. اولین آن یکشنبه تا دوشنبه هفته آینده است.

سامانه بعدی از پنجشنبه تا جمعه هفته آینده به مازندران خواهد آمد و سامانه س. وم نیز از تاریخ ۲۳ تا ۲۵ دی در استان مازندران پایدار خواهد بود. هر سه سامانه در حد معمول و حتی ضعیف‌تر از معمول فصل زمستان است و سرمای شدید به همراه نخواهد داشت.»

3. رئیس اسبق پژوهشکده هواشناسی امانظر دیگری دارد. «محمد تقی زمانیان» که هم از نظر سن و سال و هم از نظر سابقه با «حسین اردکانی» هم دوره است می‌گوید: «ایشان استاد هواشناسی هستند و من نیز این پیش بینی را از زبان ایشان شنیده ام. پیش بینی‌های ایشان معمولا درست است و من در حدی نیستم که در مورد کار ایشان نظر بدهم و به مراتب بهتر از سازمان هواشناسی، وضعیت جوی را پیش بینی می‌کنند.»

او در پاسخ به این سوال که چرا سازمان هواشناسی از چنین پدیده‌ای اطلاع ندارد، گفت: سازمان هواشناسی معمولا از داده‌های پایگاه GFS استفاده می‌کند که پیش بینی‌های درازمدت نمیدهند و یک هفته‌ای است.

زمانیان با بیان اینکه پیش بینی را نمی‌شود گفت: ۱۰۰ درصد اتفاق می‌افتد، ادامه داد:، اما اینکه استاد اردکانی فرموده اند، به احتمال زیاد اتفاق می‌افتد و تا زمانی که اتفاق نیفتد نمی‌توان مطمئن شد.

او در پاسخ به این سوال که مگر دکتر اردکانی به اطلاعات ماهواره پایگاه‌های داده دیگری دسترسی دارند که پیش بینی آن‌ها دقیق‌تر است، توضیح داد: خیر اینگونه نیست.

دسترسی ایشان هم به اطلاعات مانند سازمان هواشناسی است، اما ایشان بیش از ۵۰ سال نقشه‌های هواشناسی و حرکت موج‌ها و توده‌های هوایی را کاملا رصد کرده و قادرند حرکت نظام‌های جوی را پیش بینی کنند.

این در حالی است که این تعبیر و تفسیر از عهده هر کسی بر نمی‌آیند و ایشان براساس تجربه‌ای که دارد می‌تواند این کار را انجام دهد. پشتوانه پیش بینی ایشان تجربه بالایشان است.»

چند پیش بینی دیگر اگر به سابقه صحبت‌ها و پیش بینی‌های «حسین اردکانی» نگاهی بیندازید، متوجه خواهید شداکثر گفتگو‌ها و پیش بینی هایش با خبرگزاری تسنیم و فارس بوده و این دو سایت به او لقب «پدر علم هواشناسی» داده اند.

او حدود ۴۰ سال پیش از سازمان هواشناسی بازنشسته و اکنون ۸۵ سال سن دارد.

خبرگزاری فارس در مورد «حسین اردکانی» نوشته است: «دکتر حسین اردکانی متولد ۱۳۱۲ از شاگردان پروفسور حسابی است که از سال ۱۳۳۹ در سازمان هواشناسی ایران به عنوان یکی از بنیانگذاران این سازمان، فعالیت می‌کند و علاوه بر سابقه ۱۵ سال تدریس در دانشکده ژئوفیزیک دانشگاه تهران و بیش از ۵۰ سال تدریس در دانشکده هواپیمایی کشور در دانشگاه‌های آمریکا نیز مشغول تدریس است.»

او تا به حال چند صحبت پر بازتاب داشته که آن‌ها را مرور می‌کنیم.

۱۲ آذر ۱۳۹۲: بعد از یک وقفه حدود دو هفته‌ای در کاهش بارش‌ها در کشورمان، در حال حاضر به علت تشکیل یک «قطار موج» از سامانه‌های کم فشار (چرخندی) در سطح زمین همراه با سطوح بالایی جواز منتهی الیه شمال غرب اروپا شمال انگلستان تا شرق دریای مدیترانه که حرکتی به سمت شمال غرب به شرق را دارند از روز پنجشنبه ۱۵ آذر بارندگی‌ها بار
دیگر در کشور به صورت متناوب آغاز می‌شود.

این بارندگی‌های تا «شب یلدا» با وقفه‌های ۳ تا ۴ روزه به صورت باران و گاهی به صورت برف در تمام نواحی غرب کشور، شمال غرب، جنوب غرب، نواحی مرکزی، تهران و برخی نقاط دیگر کشور به استثنای جنوب شرق کشور اتفاق خواهد افتاد.

فروردین ۱۳۹۷: تابستان امسال بر اساس بررسی‌های انجام شده تابستان خنک تری نسبت به سال گذشته خواهد بود البته این کاهش دما دو تا سه درجه است و نباید انتظار یک هوای بهاری را داشته باشیم.

حجم قابل توجه برفی در کوه‌های هیمالیا نشسته است. در ادامه این شرایط رشته کوه البرز هم تحت تاثیر قرار گرفته و به همین دلیل پیش بینی می‌کنم تابستان خنک تری داشته باشیم. تا خرداد وضعیت بارش‌های متناوب در کشور ادامه پیدا کند و این بارش‌ها می‌تواند کمبود بارندگی‌های پاییز و زمستان سال گذشته را جبران کند.

اسفند ۱۳۹۶: ورود خاک و آلودگی‌ها در جنوب غرب و غرب کشور از چهار جهت صورت می‌گیرد بنابراین ابتدا برای اجرای طرح بنده و جلوگیری از ورود خاک به کشور باید میان کشورمان و کشور‌های همسایه یک نوع تعامل پدید آید.

طرح بنده این است که برخی هواپیما‌های دارای انبار آب که توانایی حمل تانکر‌ها را دارند، می‌توانند در راستای جلوگیری از برخاستن خاک ثمربخش باشند؛ هواپیما‌های تانکردار می‌توانند بعد از پیش بینی‌های سازمان هواشناسی و در حدود ۴۸ ساعت قبل از ورود توفان گردوغبار و برخاستن خاک، منطقه موردنظر را آب پاشی کنند، اما در هر صورت پرواز‌های مذکور نیاز به تعامل میان کشور‌ها دارد.

باید با کشور‌هایی همانند عراق، سوریه و حتی عربستان در این رابطه تعامل کنیم و بر پرواز برای آب پاشی مناطق برخاستن خاک تاکید داشته باشیم.

منبع: هفت صبح