تخریب زبان فارسی از «سیما»

ندا سیجانی | پخش آثار سخیف موسیقایی و ترانه‌هایی که اشعارشان-عمدتاً- معنا و مفهوم چندانی ندارند، یکی از عمده نقد‌های کارشناسان و ناظران فرهنگی به عملکرد صدا و سیما در این بخش است؛ صدا و سیمایی که به‌عنوان رسانه ملی، می‌بایست بیانگر فکر، اندیشه، فرهنگ و هنر متعالی جامعه ایرانی باشد.

نابسامانی در تهیه ترانه و سرود در صدا و سیما تا آنجا پیش رفت که حتی انتقاد رهبر معظم انقلاب را نیز دراین باره در پی داشته است. اینکه «ترانه‌های تولید شده در صدا وسیما از چه خصوصیاتی باید برخوردار باشند و چه موانعی پیش روی تولیدات فاخر در این زمینه وجود دارد؟» موضوع گزارش پیش روست که با برخی شاعران و ترانه سرایان در میان گذاشته‌ایم.

انتقادات رهبری کاملا بجا و درست است
محمد علی بهمنی شاعر و غزلسرای مطرح در این باره گفت: «بی‌تردید صداوسیما علاقه‌مند به پخش این نوع ترانه‌ها نیست بلکه شرایط کار به گونه‌ای شده است که متأسفانه اکثر تهیه‌کننده‌ها حاکم بلامنازع کار‌های تولیدی هستند و عملاً می‌بینیم که این نوع کار‌ها هم پخش می‌شود.

ناگفته نماند اغلب این موسیقی‌ها و ترانه‌ها تولیدات صداوسیما نیست، چرا که مدت‌هاست رسانه ملی بودجه‌ای برای پرداختن به این بخش‌ها و موضوعات ندارد. البته این به معنای سلب مسئولیت رسانه ملی نیست، اما درهرحال شرایط مالی در صدا و سیما سبب کاهش تولید آثار فاخر و ترانه‌های با محتوا شده است.»

به گفته بهمنی اغلب کار‌هایی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأیید و تصویب می‌شود در شورای نظارت و ارزشیابی صدا و سیما هم بازبینی می‌شود و حتی شاید بعضی از آن‌ها قابل پخش در صداوسیما نباشد، اما در نهایت آنچه پخش می‌شود و به گوش مردم می‌رسد، کار‌های رد شده است.

او می‌گوید، امیدوارم با تغییراتی که در مدیریت جدید دفتر موسیقی و سرود سازمان صداوسیما انجام گرفته شاهد اتفاقات خوبی در این زمینه باشیم. این غزلسرا در ادامه بیان کرد: «متأسفانه واژه‌هایی خلق و در ترانه‌ها به‌کار گرفته می‌شود که حتی شنیدن آن واژه‌ها در کنار خانواده هم صحیح نیست.»

بهمنی تأکید می‌کند: صداوسیما تولید محتوا ندارد و اگر هم باشد تنها به موضوعات خاصی می‌پردازد که آن‌ها هم برای مردم اندک شمار است. مردم هم علاقه‌مند هستند مانند گذشته به موسیقی‌هایی گوش بدهند که نشاط‌آور باشد. صحبت‌ها و انتقادات رهبری کاملاً بجا بوده است.

کار روحوضی برای جذب مخاطب
عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرا نیز دراین باره گفت: «به نظرمن صداوسیما افت مخاطب پیدا کرده و برای آنکه بتواند از ریزش مداوم مخاطب خود جلوگیری کند، دست به هر کاری می‌زند، جزکار‌های اساسی و اصولی. کار درست این است که فرهنگ و هنر اصیل مردم را ترویج و تبلیغ کند، اما متأسفانه به ترانه‌های کافه‌ای، لاله‌زاری و روحوضی روی آورده است؛ آن هم در حدی که صرفاً توان جذب عوام را دارد. البته این فقط سیاست صداوسیما نیست و متأسفانه سیاست فرهنگی ما نیز این گونه شده است.»

کاکایی افزود: وقتی از نخبگان ناامید می‌شویم، رو به عوام می‌آوریم و برای جذب آنان مجبور می‌شویم خوش رقصی کنیم و هرکاری انجام بدهیم تا دست کم عامه مردم همراه ما باشند. اما وقتی نخبگان خانه نشین و گوشه‌گیر شدند و از مراکز فرهنگی فاصله گرفتند ناگزیریم با حجم جمعیت عامه برنامه‌های خود را پر کنیم و اقتدار خود را نشان بدهیم.

این اقتدار در خیابان‌ها به یک شکل خود را نشان می‌دهد و در تلویزیون به شکلی دیگر. در واقع جمعیت‌ها جایگزین حرف حق و اصالت‌ها می‌شوند. به گفته کاکایی، ایرادی نیست ربنای آقای شجریان پخش نشود یا موسیقی اصیل ایرانی به گوش مردم نرسد یا هنرمندان اصیل موسیقی ایرانی در صدا و سیما حضور نداشته باشند همین که چندین اپلیکیشن راه‌اندازی کنند و مردم تماس بگیرند و اسم بدهند برایشان کفایت می‌کند و این رونق کار صدا و سیما است.

این شاعر در ادامه افزود: «متأسفانه شرایط امروز ما مانند دهه ۵۰ شده یعنی جذب مخاطب، سرگرم کردن مردم و انتشار آثار تصنعی و سرگرمی به بهانه اینکه مردم می‌خواهند شاد باشند. این وضعیت شامل سیاست‌های فرهنگی کلان ما هم می‌شود که بخشی از آن در صدا و سیما نمود پیدا کرده است؛ حالا، چون صدا و سیما رسانه‌ای تحت مراقبت است به آن هشدار داده می‌شود، اما بحث این است که غالباً نظام فرهنگی ما با موضوع فرهنگ و هنر بدرستی برخورد نمی‌کند و در فکر توسعه هنرعوامانه هستند.

البته ناگفته نماند هنر جدی می‌تواند مسائل اجتماعی را به چالش بکشد، اما اجازه بروز و ظهور ندارد. وقتی مانع از ظهور هنر خوب شوند زمینه رشد فیلمفارسی‌های دهه پنجاه فراهم می‌شود. امروز بسیاری از ترانه‌سرایان ما این ترانه‌های سخیف را می‌گویند و با آن ارتزاق می‌کنند چرا که مارکت آن ایجاد شده است و باید دید چرا به این سمت گرایش پیدا کرده‌اند.»
رهبر معظم انقلاب: حقیقتاً نگران زبان فارسی هستم
در شب ولادت باسعادت کریم اهل‌بیت حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام جمعی از استادان زبان و ادب پارسی و شاعران جوان و پیشکسوت با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند. ایشان در بخشی از سخنان خود درخصوص زبان فارسی ابراز نگرانی کردند و گفتند: «من راجع به زبان فارسی حقیقتاً نگرانم، زیرا در جریان عمومی، زبان فارسی در حال فرسایش است.»

رهبر انقلاب اسلامی افزودند: من از صداوسیما گله‌مندم، به‌دلیل اینکه به‌جای ترویج زبان صحیح و معیار و زبان صیقل‌خورده و درست، گاهی زبان بی‌هویت و تعابیر غلط و بدتر از همه تعابیر خارجی را ترویج می‌کند. انتشار فلان لغت فرنگی یک مترجم یا نویسنده از تلویزیون، موجب عمومی شدن آن لغت و آلوده شدن زبان به زوائد مضر می‌شود. ایشان با تقبیح استفاده فراوان از لغات بیگانه در رسانه‌ها، خطاب به مسئولان تأکید کردند: «نگذارید زبان فارسی دچار فرسودگی و ویرانی شود.»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین از ولنگاری زبانی و ساخت لفظی بسیار نازل برخی ترانه‌ها و پخش آن‌ها از صداوسیما در سریال‌ها نیز انتقاد کردند و گفتند: «زبان فارسی قرن‌های متمادی است که عمدتاً به‌وسیله شاعران بزرگ حفظ شده و اینگونه سالم و فصیح به دست ما رسیده است، بنابراین ما باید حرمت زبان را حفظ کنیم و اجازه نداریم با بی‌مبالاتی آن را به دست فلان ترانه‌سرای بی‌هنر بدهیم که الفاظ را خراب کند و بعد نیز با پول بیت‌المال در صداوسیما و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی پخش شود.»

منبع: روزنامه ایران