قتل عمد یا شبه‌عمد

سومین و آخرین جلسه رسیدگی به پرونده قتل میترا استاد، همسر محمدعلی نجفی در حالی به پایان رسید که وقتی نجفی برای بیان آخرین دفاعیاتش در جایگاه قرار گرفت، برای خانواده استاد طلب صبر و از خداوند برای خودش طلب بخشش کرد.

روز گذشته سومین و آخرین جلسه رسیدگی به این پرونده در سالن اجتماعات امام خمینی (ره) دادگاه کیفری استان تهران برگزار شد. در جلسه اول رسیدگی به این پرونده کیفرخواست علیه متهم خوانده شده و وکلای اولیای‌دم درخواست قصاص را از سوی موکلانشان مطرح کرده بودند و سپس شاهدان پرونده از جمله دختر، داماد و راننده نجفی و خبرنگار یک سایت خبری درباره آنچه اتفاق افتاده بود، صحبت کردند. در جلسه دوم فرزند میترا استاد و پدرش در جایگاه قرار گرفتند.

مهیار از آنچه روز قتل اتفاق افتاده بود گفت و پدرش هم به‌عنوان قیم او درخواست قصاص را مطرح کرد. سپس کارشناس اسلحه و بعد از او محمدعلی نجفی پشت تریبون قرار گرفتند و هر دو بر این نکته تأکید کردند که شلیک‌ها در حالت بی‌تعادلی انجام شده و شلیک غیر‌مستقیم اتفاق افتاده است.

وقتی حمیدرضا گودرزی، وکیل‌مدافع نجفی در جایگاه قرار گرفت، مسائلی را مطرح کرد و خواستار رسیدگی به آن‌ها شد. بخشی از دفاعیاتش مربوط به شخصیت نجفی بود. او سپس به مسئله رد هفت گلوله روی دیوار و سقف و دو جای گلوله روی بدن مقتول اشاره کرد و خواستار روشن‌شدن ماجرا شد.

او همچنین گفت: دکمه‌های لباس مردانه‌ای در خانه پیدا شده و باید مشخص شود این دکمه‌ها متعلق به چه کسی است. ایراداتی که گودرزی وارد کرد باعث تصمیم دادگاه در اعلام تنفس شد و قاضی محمدی‌کشکولی اعلام کرد برای رفع ابهامات جلسه دیگری برگزار می‌شود که این جلسه روز گذشته برگزار شد.

در ابتدای جلسه روز گذشته قاضی کشکولی اعلام کرد: مصاحبه‌هایی از سوی طرفین پرونده انجام شده است و از آنجایی که خارج از دادگاه بوده برای دادگاه متقن نیست و آنچه دادگاه به آن استناد می‌کند اسنادی است که طرفین پرونده در دادگاه ارائه می‌دهند.

ایراداتی به پرونده از سوی وکیل دکتر نجفی وارد شد که بسیاری از آن‌ها مرتفع شده است و در این جلسه به ایرادتی که جلسه قبل بیان کرد با حضور کارشناسان توضیح داده خواهد شد؛ چراکه رسانه‌ها در جلسات حضور داشتند و برای افکار عمومی باید روشن شود که ایرادات چیست و کارشناسان چه پاسخی دارند.

وی سپس از گودرزی، وکیل محمدعلی نجفی خواست تا در جایگاه قرار گیرد و دفاعیات خودش را ادامه دهد. گودرزی گفت: موکلم اقرار به قتل شبه‌عمد دارد در حالی که نماینده دادستان بر اساس ماده ۱۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری معتقد به قتل عمد از سوی موکلم است، این در حالی است که شاهدی وجود ندارد و حرف‌های آقای آقازاده به‌عنوان راننده نیز نمی‌تواند دلیلی بر اثبات نظریه دادستان باشد.

وی افزود: در این کیفرخواست موضوع ماده ۱۶۹ به‌درستی روشن نشده است، دادسرا در متن کیفرخواست در اثبات بزهکاری متهم، وقوع بزه را از جانب نجفی محرز دانسته است. اقرار باید طبق موادی از قانون مجازات اسلامی روشن باشد و در غیر این صورت فاقد اعتبار قانونی است.

افعال صادره از متهم فاقد عمد بوده است و گواهی هم وجود ندارد، در نتیجه کیفرخواست ناقص است و برخلاف موازین قانونی صادر شده که استدعای عنایت دارم. شلیک به میترا استاد از سه جنبه می‌توانسته انجام شود؛ یکی اصابت گلوله به قفسه سینه، دیگری اصابت گلوله به دست و دیگری هم اصابت گلوله به جسم سخت و کمانه‌کردن. دادسرا این‌ها را لحاظ نکرده است. لازم بود دادسرا این‌ها را تحلیل و سپس کیفرخواست صادر می‌کرد.

وی به مصاحبه‌هایی که در روز اول بازداشت و فردای آن از نجفی ضبط شده بود اشاره کرد و گفت: چطور کیفرخواست به مصاحبه‌های رسانه‌ها استناد کرده است در حالی که بازپرس و معاون محترم دادستان می‌دانند او در شرایط نامناسب روحی قرار داشته و باید به دلایل پرونده استناد کرد نه مصاحبه‌های متهم. آقای نجفی هیچ‌گاه در اعترافات خود نگفته است که اسلحه را گرفتم و مستقیم به سمت میترا شلیک کردم.

آقای نجفی انگیزه خود را اختلاف خانوادگی مطرح کرده است و باید بگویم که موکلم هیچ‌گاه به قتل عمد اعتراف نکرده و تمام صحبت‌هایش از روز اول یکی بوده است. نجفی بار‌ها گفته است که میترا شانه من را گرفته بود و چند بار گفتم ول کن که این کار را نکرد و کنترلی روی اسلحه نداشتم.

گفته دادستانی که اعلام شده نجفی به قتل عمد اعتراف کرده، با مندرجات پرونده مطابقت ندارد و از ایرادات پرونده است. دکتر نجفی هیچ کجا نگفته به سمت میترا استاد شلیک کرده است و چنین چیزی در پرونده نیست. تمام جملات دکتر نجفی یکسان است او در مراحل مختلف تحقیقات حتی یک مورد تناقض‌گویی ندارد و این نشان از صداقت او دارد.

گودرزی به نظر کارشناس اسلحه درباره نحوه شلیک به میترا استاد استناد کرد و گفت: دادسرا باید روشن کند که شلیک گلوله به سمت مقتول مستقیم بوده یا غیرمستقیم تا مجهولات رفع شود. اگر شلیک گلوله مستقیم باشد نشان می‌دهد که قتل، عمدی است و اگر شلیک غیرمستقیم باشد، نشان می‌دهد که متهم نمی‌دانسته گلوله به کجا اصابت می‌کند.

ما می‌گوییم نجفی در زمان شلیک کنترلی روی خود نداشت. این امر را کارشناس اسلحه در جلسه قبلی در همین دادگاه تأیید کرد. حالا دو فرضیه مطرح است: اول اینکه شلیک مستقیم به قفسه سینه برخورد کرده که این فرضیه با توجه به اینکه گلوله کج به قفسه سینه اصابت کرده کاملا رد است.

فرضیه دوم این است که گلوله به دست و سپس به قفسه سینه خورده باشد و با توجه به اینکه گلوله به صورت کج به قفسه سینه اصابت کرده و سپس به قلب آسیب رسانده، باز هم نشان می‌دهد که این فرضیه مردود است. اما یک فرضیه دیگر هم مطرح است و آن اینکه این امکان وجود دارد که گلوله به سقف یا کاشی‌ها شلیک شده و سپس به صورت غیرارادی و غیرقابل پیش‌بینی و از سمت بالا به ناحیه قفسه اصابت کرده باشد.

وی خطاب به رئیس دادگاه گفت: علت اینکه از ابتدا اصرار داشتم وضع و شمایل گلوله مورد بررسی قرار گیرد به همین خاطر بود.

گودرزی با اشاره به گزارش اولیه پزشکی قانونی گفت: در گزارش اولیه گفته شده که گلوله به صورت مدور به بدن مقتول اصابت کرده، اما در تحقیقات بعدی که در پزشکی قانونی روی جسد صورت می‌گیرد، پزشکی قانونی با صراحت اعلام می‌کند که شلیک بیضوی بوده است. نجفی به صورت مستقیم به مرحوم شلیک نکرده و این قطعی است.

گودرزی ادامه داد: ابعاد گلوله یک و دو دهم است و تشخیص این مورد برای کارشناسان اسلحه شبیه چهار عمل اصلی است که کاملا واضح و روشن است. آقای نجفی به صورت مستقیم به مرحومه شلیک نکرده و تمام دلایل در پرونده و شواهد نشان می‌دهد که قتل غیرعمدی است.

وی افزود: جدال و کش‌وقوس بین متهم و مرحومه به شکلی بوده که اسلحه کاملا به دست خانم استاد چسبیده بود و بر اثر شلیک‌های غیرارادی و کمانه‌کردن گلوله و طی طریقی به قفسه سینه مرحومه اصابت کرده است. اگر گلوله به صورت مستقیم به بدن مرحومه اصابت می‌کرد حتما باید از بدن او خارج می‌شد. بررسی‌های انجام‌شده روی گلوله و بررسی‌های سرگرد عزتی و همچنین دفرمه‌شدن گلوله نشان می‌دهد که گلوله مستقیم به بدن او اصابت نکرده است.

شکل ارتباط گلوله در این میان مهم است. زمانی که گلوله مستقیم ورود می‌کند، دایره‌شکل و وقتی غیرمستقیم است شکل بیضوی دارد. پزشکی قانونی و امور جنایی اعلام کرده ورود گلوله به سینه بیضوی‌شکل بوده، یعنی غیرمستقیم وارد شده است.

همچنین ابعاد ورود گلوله نشان می‌دهد که اگر گلوله مستقیم وارد می‌شد، به‌اندازه ابعاد گلوله یعنی ۹ تا ۱۰ میلی‌متر فضا ایجاد می‌کرد در حالی که این‌گونه نبود و ۵. ۱ تا ۲ میلی‌متر را نشان می‌دهد.

در محل اصابت گلوله خالکوبی و احتراق دیده نمی‌شود چراکه اگر مستقیم وارد می‌شد این اثرات در بدن مرحومه قابل رؤیت بود. همچنین اگر مستقیم گلوله وارد می‌شد، باید از بدن نیز به همان شکل خارج می‌شد در حالی که می‌بینیم گلوله در پهلوی راست متوقف شده است.

گودرزی گفت: قدرت کاری گلوله در اسلحه کالیبر ۹ میلی‌متری در این حادثه وجود ندارد و با اصابت به در، دیوار و کاشی حکایت از اصابت غیرمستقیم دارد. این اسلحه مسلسل نیست، بلکه نیمه‌اتومات است و برای شلیک‌های بعدی پشت سر هم شلیک می‌کند. کارشناس اسلحه‌شناسی گفته این اسلحه استاندارد بوده و دست‌کاری نشده است.

او به وجود گاز باروت روی دست مقتول اشاره کرد و گفت: ابتدا کارشناس تصور کرده است که این آزمایش از دست دکتر نجفی گرفته شده است، اما بعد که فهمید از دست مقتول گرفته شده مشخص شد که فاصله مقتول و دکتر نجفی بسیار نزدیک بوده است.

نکته دیگر این است که کارشناسان اسلحه درباره اینکه گلوله از چه فاصله‌ای شلیک شده است اظهار نظر دقیقی ندارند؛ یک‌بار گفته‌اند ۵ متری یک‌بار گفته‌اند ۳۰ سانتی و یک‌بار گفته‌اند ۸ تا ۱۰ سانتی، این مسئله باید مشخص شود که بالاخره گلوله از چه فاصله‌ای شلیک شده است.

او گفت: من به شما می‌گویم گلوله‌ای که به میترا استاد برخورد کرده و باعث مرگش شده گلوله‌ای بوده است که به وان حمام خورده و کمانه کرده و به سینه و دست خانم استاد برخورد کرده است.

این اتفاق ضرب گلوله را گرفته و باعث شده گلوله‌ای با آن سرعت و شدت از بدن خارج نشود والا از کارشناسی که من استعلام کردم، با توجه به قدرت اسلحه گفته است که امکان ندارد چنین گلوله‌ای مستقیم وارد شود و از بدن خارج نشود مگر اینکه کمانه کرده باشد و ضرب آن گرفته شده باشد.

سپس قاضی از محمدعلی نجفی خواست دوباره در جایگاه قرار بگیرد و به سؤالات پاسخ دهد. او در پاسخ به پرسش قاضی درباره اینکه شب قبل از قتل چه کسانی در خانه بودند و زمان قتل چه افرادی حضور داشتند و اسلحه را چه کسی تحویل داده است گفت: شب قبل از قتل برادر مرحوم در خانه ما بود و بعد که رفت، همان‌طور که توضیح دادم مشاجراتی بین ما بود. صبح هم من آقا مهیار را بیدار کردم که صبحانه بخورد و به مدرسه برود و سپس مشاجرات ما دوباره شروع شد.

ماجرای درگیری را هم در جلسه قبل توضیح دادم. اسلحه را هم خودم تحویل پلیس دادم و همان سلاحی است که با خود به قم بردم و بعد آوردم.

نجفی در پاسخ به این سؤال که چرا قبلا گفته بود سلاح را مسلح کرده و بعد گفته سلاح مسلح بود، گفت: من نزد بازپرس گفتم که اسلحه مسلح بود و اطلاع نداشتم باید آن را از حالت مسلح‌بودن خارج کنم. من فقط یک‌بار در اداره آگاهی چنین حرفی زدم که درست نیست، چون آن زمان در حالت عادی نبودم و خیلی پریشان بودم. هرچه فکر می‌کنم، من سلاح را مسلح نکردم و مسلح بود.

سپس بخشی از فیلم بازسازی صحنه پخش شد و قاضی از سرهنگ عزتی، کارشناس اسلحه، خواست تا درباره ایراد‌های مطرح‌شده دوباره توضیح دهد. او گفت: وکیل دکتر نجفی ایراد گرفته‌اند که چرا فقط من اظهارنظر کرده‌ام دلیلش این است که تنها کارشناس اسلحه در تهران من هستم و می‌توانند کارشناسان دیگری را از جا‌های دیگر بخواهند تا آن‌ها اظهارنظر کنند.

او به تشریح گلوله‌ها و سلاح پرداخت و از وکیل خواست تا نزدیک بیاید و آن‌ها را ببیند و گفت: روی گلوله‌ها گچ وجود دارد و نشان می‌دهد گلوله کمانه کرده و به سقف برخورد کرده است. گلوله‌ای که از بدن مقتول خارج شده هم کمی تخریب شده و دچار خمودگی است که نشان می‌دهد با جسم سخت برخورد کرده و بعد وارد بدنش شده است.

همان‌طور که گفتم من معتقدم اگر حرکت دست آقای نجفی را در نظر بگیریم و حالت بی‌تعادلی او را هم در نظر بگیریم، گلوله با فاصله نزدیک به ۸۰ سانتی شلیک شده، به دست برخورد کرده و وارد سینه شده است. با توجه به اینکه استخوان دست بیرون زده و کاملا تخریب شده است و آثار باروت و سوختگی روی دست هست، بنابراین گلوله ابتدا به دست برخورد کرده، ضربش گرفته شده و سپس به بدن اصابت کرده و استخوان دنده را شکسته و، چون مقتول بدنی قوی داشته، متوقف شده است.

وقتی قاضی از کارشناس پرسید شما معتقدید که گلوله‌ای که به سینه برخورد کرده قطعا همان است که دست را زخمی کرده است، کارشناس کمی مکث کرد و گفت: من این‌طور فکر می‌کنم، اما کارشناسان دیگر و پزشکی قانونی هم بهتر است نظر بدهند.

در این هنگام نجفی گفت: من گفته‌های سرهنگ عزتی را قبول دارم، اما دو نکته درباره آن دارم. فاصله من و مرحوم ۸۰ سانتی‌متر یا به اندازه دستم نبود، ما اصلا فاصله‌ای نداشتیم و تقریبا به هم چسبیده بودیم. ضمن اینکه همسر من در حالت خمودگی نبود.

او دقیقا هم‌تراز با من ایستاده بود و سعی می‌کرد دستم را بگیرد. ضمن اینکه من گزارش تشخیص هویت را در دادگاه شنیدم و با توجه به اریب‌بودن ورود گلوله به نظر من این درست است که تیر از بالا برخورد کرده است، چون اگر تیری که به دست خورده مستقیم به دست شلیک شده بود، همسرم باید زمین می‌افتاد، اما او به داخل وان افتاد؛ بنابراین تیر از بالا خورده و او را به داخل وان پرت کرده است.

قاضی از نجفی خواست تا اعلام کند قد خودش و همسرش چقدر است که نجفی گفت: من ۱۶۷ سانتی‌متر و همسرم ۱۵۷ سانتی‌متر بود. سپس پزشک قانونی که جسد را معاینه کرده بود، در جایگاه حاضر شد. او درباره تناقض اولیه که یک‌بار محل ورود گلوله را بیضی‌شکل و یک‌بار دایره‌ای اعلام کرده بودند، گفت: ما در صحنه جرم به دلیل اینکه صحنه دست‌کاری شده و همه‌چیز به‌هم ریخته بود، گزارش دادیم.

تیر دایره‌ای وارد شده زیر پوست پهلوی چپ هم گیر کرده بود که با یک شکاف کوچک آن را بیرون آوردیم، اما سالن تشریح که خون‌ها را پاک کردیم متوجه بیضی‌شکل‌بودن آن شدیم. ما ساعت مرگ را پنج تا شش ساعت قبل از حضورمان در صحنه اعلام کرده بودیم که با زمان قتل همخوانی داشت.

در ادامه مهیار، پسر میترا استاد، در جایگاه قرار گرفت تا به سؤالات پاسخ دهد. او در پاسخ به این سؤال که چرا زمان قتل بعد از حضور در خانه گفته بابا، مامانم را کشت، گفت: منظور من پدرخوانده‌ام، آقای نجفی بود؛ چون آن‌ها مشاجرات زیادی با هم داشتند.

وقتی از او پرسیده شد که آیا دکمه‌های کنده‌شده را در خانه دیده است، گفت: من وقتی وارد خانه شدم حالت پریشانی عجیبی به من دست داد و حالم بد شد و حالت تشنج داشتم و لباسم را پاره کردم. او لباس پاره را نشان دادگاه داد و گفت: دکمه‌ها متعلق به لباس من بود.

سپس مسعود، برادر میترا، در جایگاه قرار گرفت تا درباره تنش بین نجفی و خواهرش صحبت کند. او گفت: در جریان تنش بودم و آن‌ها مشاجراتی داشتند که به‌خاطر دختر آقای نجفی بود و پیامک‌های زهرا‌خانم هم در گوشی تلفن همراه خواهرم هست، اما شب قبل از حادثه متوجه تنش بین آن‌ها نشدم؛ شاید ظاهرسازی بود تا من نفهمم.

در ادامه گودرزی در جایگاه قرار گرفت. او یک بار دیگر درخواست کرد که کمیسیونی از کارشناسان تشکیل شود تا تکلیف شلیک مشخص شود و گفت: همان‌طور که کارشناس اسلحه هم گفت: بهتر است کمیسیونی تشکیل شود تا تکلیف اینکه گلوله با کمانه برگشته یا از مچ دست وارد قفسه سینه شده مشخص شود، چون در اینکه شلیک غیرمستقیم بوده است اتفاق نظر داریم.

این کمیسیون می‌تواند تکلیف گلوله‌ای را که به دست خورده هم مشخص کند. سپس نجفی برای بیان آخرین دفاع حاضر شد. او آیه‌ای از قران خواند و گفت: من قصدی برای کشتن همسرم نداشتم؛ اگر قصدی داشتم به قول کسانی که در فضای مجازی گفته بودند چرا کسی را اجیر نکردی؛ این کار را می‌کردم که ردی از من باقی نماند.

من واقعیت را گفتم. شلیک غیرمستقیم بوده و در حالت بی‌تعادلی اتفاق افتاده و ماشه چکانده شده است. من هم درخواست تشکیل کمیسیون برای مشخص‌شدن نحوه اصابت گلوله را دارم، چون فکر می‌کنم کمانه کرده؛ هرچند غیرمستقیم‌بودن آن محرز است.

من از درگاه خداوند طلب بخشش و استغفار کرده‌ام. به خانواده محترم استاد هم تسلیت می‌گویم و برایشان از خداوند متعال صبر درخواست دارم. درباره سلاح غیرمجاز هم باید بگویم که یک اهمال بود. من فکر می‌کردم مانند گواهی‌نامه که ۱۰ ساله است مجوز سلاح هم ۱۰ ساله است وگرنه آن را یا تمدید می‌کردم یا تحویل می‌دادم.

بعد از پایان دادگاه قاضی محمدی‌کشکولی از کارشناسان و رسانه‌ها که برای تنویر افکار عمومی در دادگاه حاضر شدند، تشکر و ختم رسیدگی را اعلام کرد. محمدی‌کشکولی، عباسی و ترابی که هیئت قضائی این پرونده هستند، برای تصمیم‌گیری در این خصوص وارد شور شدند و قاضی کشکولی در پایان جلسه دادگاه اعلام کرد در مهلت قانونی تصمیم‌گیری خواهند کرد.