دومین خیز شاخص سهام ناکام ماند

فاطمه اسماعیلی | شاخص کل بورس تهران که معاملات روز گذشته خود را با رشد قابل توجه ۷۶۰۷ واحدی آغاز کرده بود، در ادامه با تشدید فشار فروش در غالب نماد‌های معاملاتی، رو به افول گذاشت و در نهایت با عقبگرد حدود ۳۵۰۰ واحدی از قله روزانه خود، به رشد ۳/ ۱ درصدی (معادل ۴۱۳۱ واحد) بسنده کرد.

این در حالی بود که شاخص کل هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نماد‌ها دارد، با افت ۵/ ۰ درصدی مواجه شد. به این ترتیب حجم بالای دادوستد نماد‌های بزرگ بازار در محدوده مثبت قیمت در ساعات اولیه بازار سبب شد تا شاخص کل سبز باقی بماند.

در شرایط فعلی شاهد تکرار معاملات هفته گذشته در زمینی جدید هستیم. زمینی که این‌بار به بزرگان کالایی اختصاص دارد. اما این موج نیز روز گذشته پایدار نماند و خیلی زود با فشار عرضه مواجه شد. در شرایط فعلی هراس از نوسان دوباره قیمت‌ها سبب تشدید فشار فروش شده و معامله‌گران را دست به عصا نگه داشته است.

از این رو به‌نظر می‌رسد بازار سهام برای عبور از محدوده ۳۳۰ هزار واحد نیازمند محرک‌ها و سیگنال‌های قوی‌تری است. در این میان سه الگو برای ادامه مسیر شاخص سهام قابل‌تصور است. در یک الگو نبود تحلیل مشخص برای معامله سبب حرکت سریع سهامداران بین صف‌های خرید و فروش خواهد شد.

در صورت خستگی سهامدار از این روند پرتلاطم، اما هجوم به صف‌های فروش و اصلاح قیمت‌ها محتمل است. در آخرین الگو نیز ممکن است شاهد بی‌تفاوتی بورس‌بازان به این روند پر افت و خیز تا رسیدن محرک قابل قبول برای تغییر وضعیت فعلی باشیم.

مسیر خوانی بورس با سه الگو
الگوی اول: حرکت‌های پردامنه در یک روز
همان‌طور که اشاره شد این روز‌ها شاهد تکرار معاملات هفته گذشته بورس‌بازان هستیم. از این رو هراس بازیگران سهام از نوسان مجدد سبب شده تا شاهد افزایش فشار فروش در کلیت بازار باشیم. در این شرایط ورود حجم قابل توجهی از پول‌های جدید به گردونه معاملات سهام در کنار نبود الگوی مشخص و دید‌های عمدتا کوتاه‌مدت برای کسب سود حداکثری سبب شد تا سهام در معاملات روزانه خود پرنوسان ظاهر شوند و بعضا از صف خرید به صف فروش یا بالعکس جابه‌جا شوند.

روز گذشته نیز بیش از ۷۰ درصد از نماد‌های معاملاتی با نوسان بیش از ۵ درصدی مواجه شدند که افزون بر یک چهارم از این نماد‌ها میان صف فروش و خرید جابه‌جا شدند. در نگاهی دیگر در آغاز معاملات این روز با صف‌های پرحجم تقاضا در بسیاری از نماد‌های بورسی به خصوص پالایشی‌ها مواجه بودیم.

در ادامه، اما افزایش عرضه اثری از صف‌های خرید به جا نگذاشت. از این رو انتظار ۴۰۰ میلیارد تومانی برای ورود به گردونه معاملات در نخستین ساعات معاملاتی رفته رفته کمرنگ شد و در نهایت این رقم به ۱۳۶ میلیارد تومان رسید که با توجه به تقاضای ۱۱۶ میلیارد تومانی برای سهام تازه‌وارد شرکت تولیدی فولاد سپید فراب کویر، می‌توان به جرات اذعان داشت که اثری از تقاضا تحت‌تاثیر جریان کلی بازار باقی نماند.

در مقابل، اما ۸۷ نماد به صف فروش رفتند و ۱۳۸ میلیارد تومان نقدینگی در انتظار خروج از سهام ناکام ماند. به‌نظر می‌رسد در این شرایط تنها حرکت جریان‌های نقدینگی است که بازار را به حرکت واداشته است و عوامل بیرونی کمترین تاثیر را بر روند بازار دارند. از این رو می‌توان تکرار همین الگو را در بازه زمانی کوتاه‌مدت برای بازار سهام متصور بود.

الگوی دوم: خستگی معامله‌گر و هجوم برای فروش
در این شرایط، اما تداوم حرکت سینوسی قیمت‌ها و تلاطم بازار ممکن است برای بسیاری از سهامداران خسته‌کننده و تکراری شود. برآیند این موضوع می‌تواند به هجوم سرمایه به سوی صف‌های فروش بینجامد. در این مسیر، اما احتمال اصلاح جدی قیمت‌ها باید مدنظر معامله‌گران قرار گیرد.

الگوی سوم: بی‌تفاوتی بورس بازان به افت‌وخیز‌ها
الگوی سومی که می‌تواند برای روند آتی معاملات سهام متصور بود، بی‌تفاوتی معامله‌گران به افت و خیز‌های تند و سریع بازار است. در این حالت نه تنها از خیل فروشندگان کاسته می‌شود بلکه خریدار چندانی نیز در بازار باقی نمی‌ماند. نتیجه این امر متعادل شدن نسبی بازار و به تبع آن کاهش صف‌نشینی در دو سمت خرید و فروش است. این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند که خبر یا محرک جدیدی پیش‌روی بازار قرار گیرد و بخواهد وضعیت فعلی را تغییر دهد. احتمال رخداد این الگو می‌تواند به رکود معاملاتی و کاهش محسوس حجم و ارزش دادوستد‌ها بینجامد.

بازگشت توجه به بزرگان در روز‌های تکراری بورس؟
همان‌طور که اشاره شد طی روز‌های گذشته شاهد تغییر زمین بازی معامله‌گران و چرخش جدی از سهام کوچک و متوسط بازار به سمت گروه‌های بزرگ و عمدتا کالایی بودیم. موضوعی که از تغییر نسبی ذائقه سرمایه‌گذاران حکایت دارد.

این شرایط در معاملات روز گذشته بورس تهران نیز به شکل محسوسی ظهور پیدا کرد. به‌طوری‌که دیروز نام گروه‌های کامودیتی‌محور در میان صنایع مثبت بورسی خودنمایی می‌کرد. در این میان می‌توان به سه گروه فرآورده‌های نفتی، محصولات شیمیایی و فلزات اساسی اشاره کرد که شاهد رشد ۲ تا ۴ درصدی میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود بودند. این در حالی است که پیش از این غول‌های کالایی به دلیل نااطمینانی و نگرانی فزاینده از نشانه‌های رکود اقتصاد‌های بزرگ جهانی و همچنین محدودیت ناشی از تحریم‌ها از روند عمومی سهام جا مانده بودند.

در این برهه زمانی با توجه به افزایش روز افزون نرخ مشارکت سرمایه‌گذاران در بازار سهام، تحمل چنین ریسکی از عهده تازه‌وارد‌های بورسی خارج و مبحث تورم دارایی در برخی از سهام به ویژه بانکی‌ها و خودرویی‌ها در مرکز توجهات قرار گرفته بود. در پی این اتفاق، بخش عمده جریان نقدینگی جذب گروه‌هایی شد که برای رشد قیمت نیاز به طرح سناریو‌هایی جز میزان سودآوری و معیار‌های کلاسیک ارزشیابی داشت.

به همین دلیل، تقاضا در صنایع مستعد با چاشنی پول‌های داغ و عطشناک رشد‌های رویایی را رقم زد. در این راستا گروه‌هایی همچون زراعت، وسایل ارتباطی، محصولات کاغذی و چرمی با جهش بیش از ۳۰۰ درصدی قیمت سهام خود از ابتدای سال ۹۸ تاکنون روبه‌رو شدند. این روند، اما پایدار نماند و از ابتدای هفته بار دیگر کالایی‌ها در نقطه عطف بازار قرار گرفتند.

موضوعی که نشان داد بازار نهایتا در مسیر اصلی خود که همانا توجه به عیار‌های سودآوری است، قرار خواهد گرفت. در این میان نشانه‌های مطلوب از وضعیت بازار‌های جهانی خود به نقطه امیدی در شرایط فعلی بازار بدل شده است.

دوشنبه تعیین‌کننده بازار جهانی
در بازار‌های جهانی هر چند خوش‌بینی‌هایی نسبت به بهبود قیمت‌ها به دنبال سیگنال‌های از توافق تجاری به وجود آمده است، اما همچنان برخی از تحلیل‌ها بر این موضوع تاکید دارند که «چیزی روی کاغذ ثبت نشده است» و وعده‌های طرف چینی به آمریکا مبنی بر خرید ۵۰ میلیارد دلار محصولات کشاورزی آمریکا نیز اعتبار چندانی ندارد.

بر این اساس همچنان باید به عدم قطعیت‌ها در بازار جهانی و نگرانی از سایه رکود بر اقتصاد جهانی توجه داشت. در این میان پس از حصول توافق اولیه چین و آمریکا، دوشنبه تعیین‌کننده‌ای را در بازگشایی پس از این تحولات پیش رو خواهیم داشت. پایان هفته گذشته مقامات بلندپایه چینی و آمریکایی با گذشت دو ماه از نشست قبلی به میز مذاکره بازگشتند و این‌بار انعطاف بیشتری برای حل مشکلات نشان دادند.

در پایان نیز رئیس‌جمهور آمریکا و مذاکره‌کنندگان ارشد چینی از روند مطلوب پیشرفت مذاکرات خبر دادند که موجب بازگشت سرمایه‌گذاران به سمت کالا‌های مصرفی شد. جایی که بهای نفت با رشد ۴ درصدی به معاملات هفتگی خود پایان داد و فلزات روی و مس نیز رشد‌های ۵ و ۲ درصدی را به ثبت رساندند.

حقیقی‌ها خریدار ماندند
در روز پرنوسان بورس تهران در نهایت این معامله‌گران حقیقی بودند که خالص خرید مثبتی در کارنامه بازار ثبت کردند. به این ترتیب در پایان معاملات روز یکشنبه در مجموع حدود ۹۷ میلیون سهم به ارزش تقریبی ۷۷ میلیارد تومان به پرتفوی حقیقی‌ها افزوده شد.

در میان ۴۰ صنعت بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقیقی با اختلاف در سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی رقم خورد. از این رو پالایشی‌ها شاهد جابه‌جایی ۱۰۹ میلیارد تومانی در مسیر پرتفوی حقوقی به حقیقی بودند. پس از آن نیز گروه‌های کالایی چند رشته‌ای صنعتی، فلزی‌ها و معدنی‌ها مورد توجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و به ترتیب خالص خرید ۱۲، ۶ و ۵ میلیارد تومانی را رقم زدند.

در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت‌های پالایش نفت بندرعباس و پالایش نفت تهران در اولویت خرید معامله‌گران حقیقی بازار قرار گرفتند. دیروز بیش از ۳۶ میلیون سهم «شبندر» به ارزش ۶۶ میلیارد تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. در «شتران» نیز روز گذشته حدود ۴۶ میلیون سهم به ارزش ۳۰ میلیارد تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد.

سهام شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان نیز در این روز با خالص خرید حدود ۵/ ۱۴ میلیارد تومانی به سمت حقیقی‌ها همراه شد. در آن‌سوی بازار، اما این نماد‌های زیرمجموعه بانکی بودند که مورد توجه معامله‌گران عمده بازار قرار گرفتند. بانکی‌ها طی معاملات روز گذشته شاهد جابه‌جایی حدود ۵/ ۳۱ میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. همچنین دیروز در گروه بیمه و صندوق بازنشستگی، ۳/ ۱۲ میلیارد تومان به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. غذایی‌ها نیز دیروز، با خالص خرید حدود ۱۰ میلیارد تومانی معامله‌گران عمده بازار مواجه شدند.

در میان شرکت‌ها نیز سهام بانک ملت شاهد خالص تغییر مالکیت ۶۰ میلیون سهم به ارزش حدود ۳۷ میلیارد تومان به سمت پرتفوی حقوقی‌ها بود. «تاپیکو» نیز دیروز با خالص حقیقی ۷/ ۵ میلیارد تومانی از سوی معامله‌گران عمده مواجه شد. «غنوش» دیگر نمادی بود که در پایان معاملات روز یکشنبه شاهد جابه‌جایی ۵/ ۱ میلیون سهم به ارزش ۴/ ۴ میلیارد تومانی در مسیر پرتفوی حقیقی به حقوقی بود.