مرگ واقعی جلوی دوریبن فیلمبرداری

پولاد امین | آتش‌سوزی تلخی که در نهایت منجر به مرگ طراح صحنه جوان سریال «خواب‌زده» به کارگردانی سیروس مقدم شد، یک‌بار دیگر موضوع ایمنی در گروه‌های فیلمسازی را رسانه‌ای کرد؛ موضوعی که در سال‌های اخیر منجر به حوادث پرشماری شده و به سینماگران پرتعدادی آسیب رسانده که برخی از آن‌ها غیر قابل جبران بوده است.

ماجرا از آن‌جا آغاز شد که خبر رسید طراح صحنه سریال خواب‌زده بر اثر آتش‌سوزی در لوکیشن این سریال دچار سوختگی شدید شده و به کما رفته است؛ خبری تلخ که با خبر‌های تکمیلی تلخ‌تر نیز شد و در نهایت با اعلام درگذشت وحید جعفری این پرونده نیز مختومه شد. پرونده قربانیان سینما و تلویزیون -که اغلب هم به‌دلیل سهل‌انگاری قربانی شده‌اند-، اما همچنان گشوده است.

داستان سیروس
الهام غفوری، تهیه‌کننده درباره این حادثه می‌گوید: «[بعد از آتش‌سوزی]همه گروه بیرون آمده بودند و نمی‌دانم چطور شده که وحید جعفری دوباره به لوکیشن بازگشته، اما احتمال می‌دهیم در آن لوکیشن گاز پیچیده و او دچار سوختگی شده است. وحید جعفری جوانی خوب و همکار درجه یکی بود و حال همه ما از این اتفاق ناگوار بسیار بد است.»

در حال حاضر سریال خواب‌زده متوقف شده است، اما صحبت‌ها در این‌باره همچنان ادامه دارد و بسیاری از کاربران فضای مجازی به یاد اتفاقات مشابهی افتاده‌اند که سرِ کار‌های سیروس مقدم رخ داده و به چند نفر آسیب رسیده است؛ ازجمله مورد عجیب پایتخت ٢ که یکی از عوامل سریال پای خود را از دست داد و دیگری نیز تحت عمل‌های جراحی متعدد قرار گرفت.

اما مهمتر از این‌که دنبال فیلمسازانی بگردیم که چنین اتفاقاتی سر کارهاشان رخ داده، پاسخ به این پرسش است که «چرا این اتفاقات تا این حد در سینمای ایران رخ می‌دهد؟»

حادثه سرِ فیلمبرداری
کافی است جمله «حادثه سرِ فیلمبرداری» را در گوگل جست‌وجو کنیم؛ نتایج حیرت‌انگیز است: حادثه سر صحنه فیلمبرداری فصل فراموشی فریبا، حادثه‌ای مرگ‌آفرین برای مریم خدارحمی، حادثه برای پوریا پورسرخ سرِ صحنه فیلمبرداری، آسیب‌دیدگی الناز شاکردوست از ناحیه کمر سرِ صحنه فیلمبرداری، حادثه برای هلیا امامی سرِ صحنه از یاد‌ها رفته، حادثه برای مهدی هاشمی سرِ صحنه تگزاس ۲ و البته حوادث و آسیب‌دیدگی‌های دیگر برای بازیگرانی مانند گوهر خیراندیش، مریلا زارعی، مهران مدیری، پولاد کیمیایی، باران کوثری، پگاه آهنگرانی، امین حیایی و بی‌شمار بازیگر دیگر.

جالب این‌که سینمای دیگر نقاط جهان نیز در این زمینه چندان از ما جلو نیست و در همین مدت زمانی که این اتفاقات در ایران رخ داده، اخبار و تیتر‌های مشابهی نیز از آسیب‌دیدگی بازیگران خارجی منتشر شده است: حادثه برای تام کروز سر صحنه فیلمبرداری، ٧٠ بخیه روی صورت خانم بازیگر، بازیگر کهنه‌کار هالیوود تا چند قدمی مرگ رفت، مچ پای نیکلاس کیج شکست، آرنج دست راست و مچ دست چپ جرمی رنر شکست، حادثه وحشتناک سوختن ۳۱ بازیگر سر صحنه فیلمبرداری و...

شلیک به کارگردان
شاید قدیمی‌ترین نمونه حوادث سرِ صحنه فیلمبرداری در سینمای ایران -که به یاد داریم- ماجرایی باشد که به درگذشت مرحوم علی سجادی حسینی انجامید؛ حادثه‌ای که به دلیل کنترل نشدن اسلحه یکی از بازیگران فیلم خط آتش رخ داد و او که فکر می‌کرد تفنگش با گلوله مشقی پر شده است، (غافل از این‌که سرباز مسئول این کار آن روز به اشتباه یکی از خشاب‌ها را با گلوله جنگی پر کرده بود) هنگام تمرین، گلوله را به پیشانی کارگردان شلیک کرد.

مرگ با درشکه
شاهرخ غیاثی هم سرِ صحنه درگذشت؛ سرِ صحنه فیلم فصل پنجم رفیع پیتز. در صحنه‌ای که غیاثی سوار بر درشکه باید مسیری را می‌پیمود، اسب درشکه رم کرد و غیاثی را با سرعت به بیرون پرت کرد و باعث مرگ این بازیگر مستعد شد.

مرگ در آب
این اتفاق سرِ صحنه فیلم خداحافظ رفیق رخ داد. در سکانسی که قرار بود چهار هنرور با تجهیزات نظامی کامل در دریاچه مصنوعی شهرک سینمایی دفاع مقدس اجرا کنند، آن‌ها درون دریاچه افتادند و به دلیل سنگینی تجهیزات نظامی متصل به لباس‌هایشان، به قعر دریاچه فرو رفتند و تمام!

مرگ ابدی
یکی دیگر از مشهورترین رخداد‌های منجر به مرگ در سینمای ایران مربوط به پیمان ابدی است؛ بدلکاری که با رزومه‌ای قابل احترام به ایران آمده بود، اما خیلی زود، در تله فیلم چشم‌های نامحسوس در اتوبوسی که قرار بود از دره پرت شود گیر افتاد و سینمای ایران را از یکی از مجریان مستعد صحنه‌های اکشن محروم کرد.

مرگ بر اثر انفجار
این سانحه تلخ و ناراحت‌کننده سرِ فیلم معراجی‌های مسعود ده‌نمکی رخ داد و در آن چهار نفر از عوامل این فیلم جان خود را از دست دادند. چهار نفر به نام‌های جواد شریفی راد، رضا فرجی، علی‌اکبر رنجبر و بدلکار گروه که به دلیل نبود امکانات مربوط به صحنه‌های انفجاری رخ داد.

سوانح دیگر
علاوه بر حوادث منجر به فوت، شاهد سوانح دیگری نیز بوده‌ایم که آسیب‌های زیادی را متوجه دست‌اندرکاران سینمای ایران کرده است. ازجمله معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به قطع نخاع اصغر شاهوردی اشاره کرد. این صدابردار تحسین‌شده هنگام بازگشت از لوکیشن «چراغی در مه» در سانحه تصادف قطع نخاع شد.

اتفاقی که البته در مورد سینماگرانی، چون پیمان سنندجی‌زاده، بازیگر فیلم سفر به چزابه و عباس امیری بازیگر سریال «صبح بخیر سرکار» به مرگ منتهی شد.

علاوه بر این‌ها می‌توان به سوانحی، چون مصدومیت سر و شکستن استخوان ترقوه گوهر خیراندیش در فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران»، آسیب‌دیدگی شدید پولاد کیمیایی در فیلم متروپل، غرق‌شدن نابازیگر فیلم شب واقعه در بهمنشیر، قطع دست و انگشتان پای مصطفی کرمی و مرگ قاسم دهقان سنگستانی، طراح صحنه و مشاور نظامی فیلم «قطعه‌ای از بهشت» اشاره کرد.

سوانحی که این پرسش را مکرر پیش می‌آورد که تا چه زمانی سینما و سینماگران باید تاوان بی‌تدبیری و سهل‌انگاری و البته کمبود امکانات را بدهند؟