علی‌اکبر معین‌فر؛ نخستین وزیر نفت بعد از انقلاب
عین‌فر به مدت هشت سال عضو هیئت‌مدیره‌های «مؤسسه بین‌المللی زلزله» و «مؤسسه اروپایی مهندسی زلزله» در دهه۱۹۷۰ میلادی بود و تا پیش از درگذشت، عضو مادام‌العمر جامعه مهندسی زلزله هندوستان بود.
کد خبر :
۷۵۶۵۰
بازدید :
۷۴۲۹
علی‌اکبر معین‌فر در میانه دوران دانشجویی‌اش به جریان ملی‌شدن صنعت نفت پیوست. او تحصیلات خود را در رشته مهندسی راه و ساختمان در دانشکده فنی دانشگاه تهران در سال۱۳۳۰ به پایان برد و در سال ۱۳۳۱ به خدمت سربازی اعزام شد. او از سال ۱۳۳۲ فعالیت در صنعت نفت را آغاز کرد و برای کار در پالایشگاه آبادان که ریاست آن را مرتضی‌قلی بیات بر عهده داشت، عازم آبادان شد.
هنوز یک روز از ورود به آبادان نگذشته بود، که از تهران خبر کودتا علیه دولت دکتر مصدق به او رسید. بعد‌ها در بانک ساختمان به‌عنوان مهندس ناظر مشغول کار شد. در سال ۱۳۳۸ در پی آشنایی و همکاری با گروه مهندسی ژاپنی که برای بررسی زلزله سال ۱۹۵۷ مازندران به ایران آمده بودند، از سوی تاچی نایتو، استاد برجسته زلزله و طراح و سازنده برج توکیو، برای دوره‌ای تحقیقاتی در رشته مهندسی زلزله به دانشگاه واسدا دعوت شد و دوره مهندسی زلزله را در سال ۱۹۶۰ به پایان رساند.
بعد از بازگشت از توکیو و به دنبال زلزله بوئین‌زهرا در سال ۱۳۴۱ مقدمات تهیه کد زلزله در ایران را فراهم کرد. او از سال ۱۹۶۵ به‌عنوان عضو افتخاری «انجمن اروپایی مهندسین زلزله» به تحقیق و مطالعه در زمینه زلزله ادامه داد.
مدتی نیز به‌عنوان استاد پاره‌وقت در مقطع فوق‌لیسانس، به تدریس مهندسی زلزله در دانشگاه پلی‌تکنیک پرداخت. معین‌فر از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۱ در بانک ساختمان و از آن زمان تا پیروزی انقلاب اسلامی، در دفتر فنی سازمان برنامه‌و‌بودجه کشور به فعالیت مشغول بود.
گفته می‌شود که موضوع مهندسی زلزله و طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله در ایران با نام معین‌فر شروع می‌شود. او اساسا به همین دلیل، بنا بر درخواست ابوالحسن بهنیا که ریاست وقت دفتر فنی سازمان برنامه‌و‌بودجه را برعهده داشت، به آن سازمان دعوت به کار شد. خدمات معین‌فر در زمینه مطالعات مربوط به زلزله‌های ایران مورد توجه محافل فنی در سطح جهان قرار گرفت که برای او افتخاراتی علمی نیز به همراه آورد.
معین‌فر به مدت هشت سال عضو هیئت‌مدیره‌های «مؤسسه بین‌المللی زلزله» و «مؤسسه اروپایی مهندسی زلزله» در دهه۱۹۷۰ میلادی بود و تا پیش از درگذشت، عضو مادام‌العمر جامعه مهندسی زلزله هندوستان بود. معین‌فر در سال ۲۰۰۲ به دریافت لوح تقدیر از طرف مسئولان اروپایی مهندسی زلزله نائل آمد و در کنفرانس بین‌المللی زلزله در مهندسی این جایزه به او اعطا شد.
حضور در کابینه مهندس بازرگان
پس از شکل‌گیری شورای انقلاب، به‌عنوان اولین نهاد رسمی انقلابی، دولت موقت دومین نهادی بود که با اوج‌گیری انقلاب و در آستانه پیروزی آن تشکیل شد. حکم بازرگان در پانزدهم بهمن‌ماه ۱۳۵۷ یک هفته پیش از پیروزی انقلاب در مدرسه علوی و در حضور خبرنگاران داخلی و خارجی قرائت شد. ۲۴ بهمن‌ماه اولین گروه از وزیران دولت موقت معرفی شدند که معین‌فر در این میان نبود.
چندی بعد با معرفی وزیران باقی‌مانده، کابینه بازرگان تکمیل شد و او به‌عنوان وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه‌و‌بودجه برگزیده شد. از یازدهم فروردین ۱۳۵۸ نیز محمدتقی ریاحی به وزارت دفاع رفت و از هفتم مهرماه، مصطفی چمران بر جای او نشست.
در همان زمان، محمدعلی رجایی، وزیر آموزش‌و‌پرورش، حسن حبیبی، وزیر فرهنگ و یدالله سحابی، وزیر مشاور در امور انقلاب و عزت‌الله سحابی، سرپرست سازمان برنامه‌و‌بودجه شدند. به این ترتیب، علی‌اکبر معین‌فر نیز اولین وزیر وزارتخانه تازه‌تأسیس نفت شد. از اصلی‌ترین چالش‌های دوران وزارت او، بخش‌نامه ۶ روز کار در هفته و کار در پنجشنبه‌ها بود. این بخش‌نامه با اعتراض تعدادی از کارکنان وزارت نفت روبه‌رو ش
معین‌فر از فعالان حرکت‌های اجتماعی در جامعه مهندسین کشور نیز محسوب می‌شود. بنیان‌گذاری انجمن مهندسان محاسب کشور، فعالیت مؤثر در شورای عالی کانون فارغ‌التحصیلان دانشکده فنی و بالاخره فعالیت به‌عنوان کارشناس رسمی دادگستری در رشته راه و ساختمان از جمله خدمات او محسوب می‌شود.
پس از استعفای دولت بازرگان در ۱۴ آبان ۱۳۵۸ دولت شورای انقلاب آغاز به کار کرد. بدنه اصلی این دولت، همان وزرای دولت بازرگان بود و تنها چند وزیر تغییر کرد. معین‌فر همچنان در این دوران وزیر نفت بود.
دوران نمایندگی
پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ۵ بهمن ۱۳۵۸ در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ اولین انتخابات مجلس شورای اسلامی برپا شد. نهضت آزادی تصمیم به شرکت فعال در انتخابات گرفت؛ ازاین‌رو در ائتلافی با انجمن اسلامی مهندسین با همگامی آیت‌الله زنجانی و محمدتقی شریعتی، لیستی را برای تهران تدارک دیدند.
این لیست شامل مهدی بازرگان، عبدالعلی بازرگان، یدالله سحابی، عزت‌الله سحابی، مصطفی چمران، حسن حبیبی، علی‌اکبر معین‌فر، ابراهیم یزدی، محمد توسلی، محمدعلی رجایی، هاشم صباغیان، جلال‌الدین آشتیانی، فتح‌الله بنی‌صدر، علی‌اصغر بهزادنیا، علی دانش‌منفرد، علی صادقی‌تهرانی، مصطفی کتیرایی و محمود مانیان می‌شد.
معین‌فر در این انتخابات با یک میلیون و ۴۳۹ هزار و ۳۶۰ رأی در رتبه چهارم قرار گرفت. او در فهرست ائتلاف بزرگ که از جامعه روحانیت مبارز، حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و چند گروه مذهبی دیگر تشکیل می‌شد، هم قرار گرفت و موفق به ورود به مجلس در دور اول شد. او در کنار حسن حبیبی و محمدعلی رجایی سه نام مشترک این دو فهرست بودند.
معین‌فر همواره منتقد نظارت استصوابی بود و می‌گفت: «نظارت استصوابی به این معنی که عده‌ای به خود حق بدهند که حتی برای مصلحت مردم غربال به دست گرفته و افرادی را از کاندیداشدن محروم کنند، نه‌تنها محروم‌کردن فرد انتخاب‌شونده، از حق طبیعی و قانونی‌شان است بلکه محروم‌کردن جامعه از انتخاب‌کردن افراد موردنظر خود است.
اما درمورد اجرای انتخابات نیز سعی بر این بود که تا حد امکان عادلانه برخورد شود». علی‌اکبر معین‌فر در نهایت در دوازدهمین روز از دی‌ماه سال ۹۶ بر اثر بیماری کلیوی در خانه‌اش در تهران دار فانی را وداع گفت.
۰
