رشد شاخص بورس

پس از ثبت چهار افت متوالی در کارنامه بورس تهران و عقب‌نشینی بیش از ۷درصدی نماگر اصلی این بازار از اوج تاریخی خود، روز دوشنبه شاهد رشد شاخص کل این بازار بودیم.

از این رو در سومین روز معاملاتی هفته، شاخص کل با رشد بیش از ۲۶ هزار واحدی، به ارتفاع ۹۹۵ هزار واحد بازگشت. نکته قابل توجه معاملات روز گذشته بازار سهام، تغییر جبهه صف‌نشینان و رشد یکدست قیمت‌ها بود.

جابه‌جایی بزرگ در صف‌های بورسی
به‌طوری که همزمان با رشد ۸/ ۲ درصدی شاخص کل، شاخص هم وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان نماد‌ها دارد، با رشد ۵/ ۲ درصدی همراه شد.

در شرایط فعلی تداوم ورود نقدینگی به تالار شیشه‌ای و همزمان با آن رشد نرخ دلار و شرایط مثبت بازار جهانی با تعادل نسبی عرضه و تقاضا شرایط مناسبی برای بنگاه‌های بورسی فراهم آورده است. اما آیا رشد دیروز شاخص کل نشانی از پایان دوره اصلاح است؟ چه محرک‌هایی برای تداوم مسیر صعودی سهام نیاز است؟

محرک این روز‌های بازار سهام
همان‌طور که اشاره شد پس از اصلاح بیش از ۷درصدی شاخص سهام در ۴ روز معاملاتی اخیر، روز گذشته شاهد سبزپوشی اکثر نماد‌های معاملاتی بودیم. دیروز از ۳۰۹ نماد فعال بورسی، ۲۶۱ سهم در محدوده مثبت به معاملات روزانه خود پایان دادند و تنها شاهد افت قیمت سهام ۴۸ بنگاه بورسی بودیم.

در این میان سهامی که تا روز یکشنبه درگیر صف فروش بودند و بدون مشتری مانده بودند، دیروز شرایطی معکوس را تجربه کردند و این‌بار فروشنده‌ای برای این سهام یافت نمی‌شد. موضوعی که به‌عینه صف‌نشینی بدون تحلیل را به نمایش می‌گذارد.

به‌طوری که صف به تنهایی ملاکی برای خرید و فروش سهام شده است. در این شرایط باید دید روند آتی بازار چگونه خواهد شد. آیا بار دیگر شاهد بازگشت شاخص سهام به مسیر صعودی خواهیم بود؟ آیا دوره اصلاح به پایان رسیده است؟ در این خصوص می‌توانید نظر کارشناسان را در گزارش صفحه ۱۰ همین شماره مطالعه کنید.

در حال حاضر می‌توان محرک‌هایی نیز برای تداوم روند صعودی بازار سهام برشمرد. از یک سو کاهش قیمت‌ها پس از افت چهار روزه بازار، سبب افزایش جذابیت قیمت سهام برای معامله‌گران شده است. از سوی دیگر ورود پول‌های تازه به گردونه معاملات سهام همچنان ادامه دارد.

عاملی که در یک‌سال اخیر نقشی تعیین‌کننده در ثبت رشد‌های متوالی در این بازار داشته است. به‌طوری که میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام با وجود کاهش در روز‌های گذشته، اما همچنان در سطوح بالاتر از ۱۰هزار میلیارد تومان قرار دارد و معامله‌گران حقیقی با سرمایه‌هایی که در دست دارند، حتی اگر اندک باشد، روانه بازار سهام شده‌اند.

نگاهی به بازار مسکن شرایط فعلی را محسوس‌تر نشان می‌دهد. با ورود به دوره پیک رهن و اجاره یعنی تابستان، برخلاف سال‌های گذشته، رهن کامل مورد توجه مالکان قرار گرفته و بررسی‌های میدانی نیز نشان می‌دهند این تغییر فضا عمدتا به افزایش تمایل برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام بازمی‌گردد.

عاملی که در صورت افزایش به تناسب رشد قیمت‌ها می‌تواند تضمین‌کننده تداوم رشد قیمت سهام باشد. نرخ دلار از دیگر محرک این روز‌های بازار سهام است. این ارز از دو هفته پیش همزمان با آغاز موج‌های اصلاحی در بازار سهام، حرکت صعودی خود را آغاز کرد و در این مدت حدود ۱۲ درصد رشد قیمت را تجربه کرد.

دلار نیمایی نیز از روند صعودی جا نماند و فاصله خود با دلار آزاد را کاهش داده است. در حال حاضر دلار نیمایی از اهمیت بیشتری برای شرکت‌های بورسی برخوردار است. بر اساس آمار موجود در سامانه سنا، میانگین موزون نرخ نیمایی به کانال ۱۵هزار تومان وارد شده است.

کم شدن فاصله این دو نرخ (دلار آزاد و نیمایی) خود می‌تواند به‌عنوان اهرمی برای قیمت سهام عمل کند. آخرین محرکی که می‌تواند افزایش توجه به بازار سهام به ویژه سهام بزرگ کالامحور را به دنبال داشته باشد، روند رو به بهبود بازار جهانی است.

قیمت کامودیتی‌ها که همزمان با شیوع کرونا و اعمال قرنطینه جهانی و در نتیجه کاهش تقاضا رو به کاهش گذاشته بود، این روز‌ها با بازگشت بسیاری از کارخانه‌ها به روند عادی خود، با بازگشت قیمت‌ها همراه شده‌اند. در این شرایط با بازگشایی بازار جهانی، تا ساعت ۱۵روز دوشنبه هر بشکه نفت برنت با رشد قیمت بیش از ۶/ ۵درصدی همراه شد.

نفت خام آمریکا نیز رشد بیش از ۷درصدی را ثبت کرد. اگرچه موج دوم گسترش کرونا در برخی کشور‌ها نگران‌کننده است و تقاضا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما اخبار خوبی پیرامون کاهش عرضه‌ها وجود دارد که سرمایه‌گذاران را امیدوار کرده است.

از جمله این برنامه‌ها کاهش عرضه از سوی کشور‌های عضو اوپک همچون عربستان، کویت و امارات است. عربستان اعلام کرده که روزانه بیش از سهمیه تعیین شده کاهش تولید خواهد داشت و میزان تولید خود را نزدیک به ۵/ ۷ میلیون بشکه در روز خواهد رساند. این برنامه احتمالا از ژوئن اجرا می‌شود.

به دنبال آن سایر کشور‌ها همچون کویت و امارات هم کاهش تولید بیشتری را مبنا قرار دادند تا فشار‌ها از ناحیه عرضه کمتر شود و محرک خوبی برای جابه‌جایی قیمت جهانی طلای سیاه باشد. در بازار فلزات نیز شرایط به همین منوال است و قیمت‌ها به مسیر صعودی بازگشته‌اند. اهمیت این مهم برای بورس تهران آنجا مشخص می‌شود که نگاهی به ارزش بازاری شرکت‌های کالایی بورس تهران و نقش آن‌ها بر شاخص کل بیندازیم.

انتظارات تورمی، شتابدهنده رشد بورس
تمامی محرک‌های اشاره شده به غیر از بازار جهانی را می‌توان در پکیجی تحت عنوان انتظارات تورمی جای داد. بورس هم نشان داده همواره در فضای تورمی مسیری صعودی در پیش می‌گیرد. در این خصوص باید توجه داشت در فضایی که انتظارات تورمی شکل می‌گیرد، ورود نقدینگی که در حدود دو سال اخیر شتاب گرفته است، در ابتدا خود معلول بوده، اما در ادامه به یک عامل تبدیل می‌َشود.

در این مواقع است که شاهد شکل‌گیری برخی قواعد میان معامله‌گران هستیم. هر چند دانش مالی در تلاش است تا این قواعد را بهتر و دقیق‌تر کند، اما به دلایل مختلف همچون محدودیت دامنه نوسان، نبود بازار دوطرفه و در عین حال فقر تحلیل در بورس کشورمان، جامعه تحلیلگر واقعی چندان فعال نبوده و از این منظر در دو سوی بازار (عرضه و تقاضا) ضعف جدی دیده می‌شود.

در این فضا، اما تصوری عمومی مبنی بر کسب سود حتمی در صورت نگهداری سهام در میان‌مدت شکل گرفته است. این قاعده سرانگشتی، اما تنها مختص سرمایه‌گذاران تازه‌وارد بورسی نیست بلکه گاهی از زبان برخی تحلیلگران خبره بازار نیز شنیده می‌شود. با غلبه این قواعد افرادی که وارد گردونه معاملات سهام می‌َشوند، تمایل کمتری به فروش داشته و در عین حال با سخنان خود در محافل عمومی وخصوصی، افراد بیشتری را جذب بازار سهام می‌کنند.

البته در روز‌های منفی بازار همچنان هراس از افت بیشتر قیمت‌ها بسیاری را روانه صف‌های فروش می‌کند، اما در شرایط عادی تمایل چندانی به فروش دیده نمی‌شود. تبدیل این قاعده به روایت غالب بازار سبب شده تا ریسک‌های پیرامونی (عموما غیراقتصادی) به نوعی از دل معاملات حذف و کمتر توجهی به آن‌ها شود.

اما این موضوع به این معنا نیست که بازار تا ابد بی‌واکنش می‌ماند. با این تفاسیر لازم است سرمایه‌گذاران ضمن کنار گذاشتن توهمات گذشته، به تعدیل انتظارات خود بپردازند. انتظارات سرمایه‌گذاری در هر بازاری با رقبا سنجیده می‌شود، از این‌رو در شرایطی که با وجود رشد قیمت‌ها در بازار‌های رقیب همچون دلار و سکه، همچنان بازدهی‌ها به مراتب پایین‌تر از سهام است و بانک و اوراق بدهی نیز سود کمتر از ۱۵درصد از آن سرمایه‌گذاران خود می‌کنند، کسب سودی بیش از این مقدار در بازار سهام، یک سرمایه‌گذاری موفق است.

شکستن دماسنجی دیگر برای کنترل دما
روز یکشنبه بود که مقام ناظر معاملات سکه در بورس کالا در پیامی اعلام کرد که نماد‌های معاملاتی گواهی سپرده کالایی سکه طلا به‌دلیل وجود قیمت‌های نامتعارف در تابلوی معاملات، تا اطلاع ثانوی در مرحله پیش‌گشایش باقی خواهد ماند. اقدامی که به بهانه کنترل قیمت در بازار سکه انجام شد.

در گذشته نیز تصمیمات مشابه این‌چنینی برای بازار آتی اتخاذ شده بود. آنچه در روز‌های گذشته بسیار میان فعالان بازار شنیده می‌َشد، داغ شدن مجدد تئوری‌هایی بود که صندوق‌ها و بانک‌ها را متهم اصلی ایجاد این شکاف عظیم معرفی می‌کردند.

این در حالی است که هزینه پایین نگهداری، اطمینان از تقلبی نبودن سکه، تقاضای احتیاطی و حفظ ارزش پول، بالا رفتن ارزش ذاتی سکه و البته کمبود سکه فیزیکی در بازار مهم‌ترین عواملی بودند که سبب شدند ارزش گواهی سپرده سکه طلا از قیمت بازاری بیشتر شود. اما آنچه کاملا مشخص است این اقدام دقیقا به مثابه شکستن دماسنج برای کاهش دما می‌ماند و طبیعتا نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت و اقداماتی این چنین برای بازار سهام ناخوشایند است.

بازگشت «حقیقی» پس از ۲ روز
دیروز همزمان با رشد ۸/ ۲ درصدی شاخص سهام پس از ۲ روز پیاپی غلبه یا حمایت سهامداران حقوقی، شاهد افزایش فعالیت معامله‌گران خرد در سمت خرید سهام بودیم. این در حالی است که از ابتدای سال تا پایان معاملات روز دو‌شنبه، تنها ۳ روز خالص تغییر مالکیت سهام به نام بازیگران حقیقی ثبت شده بود که تمامی این سه روز در روز‌هایی واقع شد که شاهد اصلاح قیمت سهام بودیم.

روز گذشته در مجموع افزون بر ۶۳۵ میلیون و ۹۰۰ هزار سهم به ارزش ۷۹۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به پرتفوی حقیقی‌ها افزوده شد. در میان ۳۸ صنعت فعال بورسی نیز دیروز بیشترین خالص خرید بازیگران حقیقی در سهام زیرمجموعه گروه محصولات شیمیایی رقم خورد.

به این ترتیب دیروز ۱۵۷ میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. پس از آن نیز گروه محصولات غذایی شاهد خالص تغییر مالکیت ۱۱۱ میلیارد تومانی در مسیر حقوقی به حقیقی بودند. انبوه‌سازان نیز دیروز مورد توجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خرید حدود ۱۰۹ میلیارد تومانی را رقم زدند.

در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی شرکت عمران و توسعه فارس در اولویت خرید معامله‌گران خرید قرار گرفت. دیروز حدود ۴۸میلیون و ۸۴۰ هزار سهم «ثفارس» به ارزش ۸۱میلیارد تومان در سمت حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. سهام شرکت سیمرغ نیز دیروز موردتوجه بازیگران حقیقی بازار قرار گرفت.

در این نماد معاملاتی روز گذشته بیش از ۱۸ میلیون و ۱۵۰ هزار سهم به ارزش ۵۶ میلیارد و ۸۴۰ میلیون تومان از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. سهام شرکت گلوکوزان نیز در این روز با خالص خرید حدود ۵۴ میلیارد تومانی به سمت حقیقی‌ها همراه شد.

در آنسوی بازار، اما این نماد‌های زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی بودند که مورد توجه معامله‌گران عمده بازار قرار گرفتند. پالایشی‌ها در این روز شاهد جابه‌جایی حدود ۸۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان نقدینگی در مسیر حقیقی به حقوقی بودند.

همچنین دیروز درگروه مواد و محصولات دارویی، ۲۷ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد. فلزی‌ها نیز دیروز، با خالص خرید حدود ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی معامله‌گران عمده بازار مواجه شدند. در میان شرکت‌ها نیز سهام پالایش نفت بندرعباس شاهد خالص تغییر مالکیت ۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار سهم به ارزش ۶۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان به سمت پرتفوی حقوقی‌ها بود.