نام "کرونا" از کجا آمده است؟

ویروس‌ها و بیماری بدون هدف نامگذاری نمی‌شوند، بلکه برای نامگذاری آن‌ها روند خاصی طی می‌شود و هدفی در آن نهفته است.

کروناویروس، نامی رسمی است که به گروهی از ویروس‌های عامل بیماری‌های تنفسی در انسان اطلاق می‌شود، اما جدیدترین نوع این ویروس که عامل شیوع بیماری کووید- ۱۹ است، "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲" (SARS-CoV-۲) نام دارد.

شاید گسترش این ویروس در سراسر جهان، این سوال را در ذهن بسیاری از مردم شکل دهد که نام این ویروس از کجا ریشه می‌گیرد.

کروناویروس، از واژه لاتین "corona" به معنی "تاج" مشتق شده که خود این واژه نیز از یک واژه یونانی وام گرفته شده است. این نام توسط جون آلمیدا و دیوید تیرل دو دانشمندی که برای اولین بار کروناویروس‌های انسانی را مشاهده و مطالعه کردند، گذاشته شده است.

این کلمه اولین بار در سال ۱۹۶۸ توسط گروهی از ویروس شناسان در نشریه "نیچر" برای این خانواده جدید ویروس‌ها به کار برده شد. این نام به شکل و ظاهر ویروس زیر میکروسکوپ اشاره دارد که برآمدگی‌های بزرگ اطراف آن "تاج خورشیدی" را در ذهن تداعی می‌کند.

این برآمدگی‌ها که پپلومر (peplomer) نام دارند، پروتئین‌های روی سطح ویروس هستند. به همین ترتیب به "تاج خورشیدی" نیز به دلیل شکل ظاهری تاج مانندی که دارد، کرونا (corona) گفته می‌شود.

چرا نام ویروس و بیماری با یکدیگر تفاوت دارند؟
ویروس‌ها و بیماری‌هایی که پدید می‌آورند، اغلب نام‌های متفاوتی دارند. برای مثال، "اچ‌آی‌وی" (HIV)، نام ویروسی است که موجب بروز بیماری "ایدز" (AIDS) می‌شود. مردم معمولا نام بیماری را می‌شناسند، اما نام ویروس عامل آن را نمی‌دانند.

روند و هدف نام‌گذاری ویروس‌ها و بیماری‌ها، با یکدیگر تفاوت دارند. نام ویروس‌ها، براساس ساختار ژنتیکی آن‌ها انتخاب می‌شود تا به سهولت آزمایش‌های تشخیصی، کشف واکسن‌ها و دارو‌ها کمک کند. ویروس‌شناسان و جامعه علمی، کار نامگذاری را انجام می‌دهند و ویروس‌ها، توسط "کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها" (ICTV) نام‌گذاری می‌شوند.

بیماری‌ها برای ایجاد بحث در مورد پیشگیری از بیماری، گسترش، انتقال، شدت و درمان آن نامگذاری می‌شوند. آمادگی برای بیماری‌های انسانی و واکنش در برابر آن نیز در حوزه وظایف "سازمان جهانی بهداشت" (WHO) تعریف شده است؛ در نتیجه بیماری‌ها رسما توسط این سازمان نامگذاری می‌شوند.

نامگذاری کووید- ۱۹
کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها در ۱۱ فوریه سال ۲۰۲۰، نام "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲" (SARS-CoV-۲) را برای این ویروس جدید انتخاب کرد. دلیل انتخاب این نام این بود که ویروس مورد نظر، با کروناویروس عامل شیوع "سارس" (SARS) در سال ۲۰۰۳ مرتبط است، اما دو ویروس به رغم وجود این ارتباط، با یکدیگر متفاوت هستند.

سازمان جهانی بهداشت در ۱۱ فوریه سال ۲۰۲۰ و در پی دستورالعمل‌های منتشر شده توسط "سازمان بهداشت جهانی حیوانات" (OIE) و "سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد" یا "فائو" (FAO)، کووید-۱۹ را به عنوان نام این بیماری برگزید. سازمان جهانی بهداشت و کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها، هم در مورد نامگذاری ویروس و هم نامگذاری بیماری، اتفاق نظر داشتند.

نهایتا نام‌های رسمی اعلام شده برای این بیماری، "کووید-۱۹" (COVID-۱۹) و برای ویروس عامل آن، "کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲" (SARS-CoV-۲) اعلام شدند.