هزینه انتشار یک آلبوم موسیقی چقدر است؟

در سال‌های اخیر خوانندگی به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار رسیدن به شهرت جای خود را در بین جوانان جویای نام باز کرده است.

هر کس به هر نوعی می‌خواهد خود را وارد میدان کند و سری توی سرها دربیاورد، غافل از اینکه در این میان آنهایی که خاک صحنه خورده‌اند و زحمت کشیده‌اند، یک شبه نیامده‌اند که یک شبه با وزیدن بادی از میان بروند و جای خود را به تازه از راه رسیده‌ها بدهند. در این رابطه پول حرف اول و آخر را می‌زند.

هر که پولش بیش، شهرتش بیشتر. شاید به جرات می‌توان گفت که ایران جزو معدود کشورهایی است که در آن خوانندگان، تهیه‌کننده کارهای خود می‌شوند و بدون پشتوانه‌های مالی تهیه‌کننده‌ها برای انتشار آلبوم‌های‌شان اقدام می‌کنند. استثنا همیشه وجود دارد اما به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد.

یعنی خوانندگانی هستند که تهیه‌کننده‌ها آثارشان را پیش خرید می‌کنند و تمامی هزینه‌های تولید یک اثر را می‌پردازند. اما اینکه یک آلبوم موسیقی چقدر هزینه می‌برد و این هزینه در کدام یک از بخش‌ها بیشتر از بخش‌های دیگر صرف می‌شود داستانی شنیدنی دارد.

ترانه چگونه قیمت‌گذاری می‌شود؟
همه کسانی که پله‌های ترقی را در موسیقی پشت سر گذاشته‌اند می‌دانند که رسیدن به شهرت برای یک ترانه‌سرا به راحتی امکانپذیر نیست. البته آنها یک شبه پله‌های ترقی را طی نکرده‌اند و همین نکته مهم‌ترین تفاوت آنها با نسل جدید است. قیمت ترانه بسته به میزان شهرت و معروف بودن ترانه‌سرا متفاوت است.

یکی از صاحبان شرکت‌های موسیقی درباره نرخ ترانه می‌گوید: «قیمت ترانه به ترانه‌سرایی که آن را سروده بستگی دارد نه به موضوع و کیفیت آن! قیمت ترانه روی پایه ۳۰۰ هزار تا یک میلیون تومان می‌چرخد و تا یک و نیم میلیون تومان هم بالا می‌رود. » به اعتقاد این تهیه‌کننده، ترانه‌سرایانی که شعرهای‌شان را بیشتر قیمت‌گذاری می‌کنند هدف‌شان بازار گرمی است و برای اینکه نبض بازار را در دست بگیرند این کار را انجام می‌دهند وگرنه ترانه قیمت بیشتری از رقمی که عنوان شد ندارد.

اما مدیر موسسه فرهنگی-هنری بتهوون ترانه را از ۵۰هزار تومان قیمت‌گذاری می‌کند. او معتقد است که این رقم پایه تا ۸۰۰ هزار تومان نیز افزایش پیدا می‌کند اما بیشتر نه. بابک چمن‌آرا می‌گوید: «قیمت ترانه به سراینده بستگی دارد. به‌طور نمونه اگر پای افشین یدالهی در میان باشد که به موسیقی اشراف دارد و حتی ملودی هم در اختیار خواننده می‌گذارد، قیمت پایه بالاتر رفته و تا ۲ میلیون تومان نیز می‌رسد. شاید در حال حاضر این رقم به بیش از این نیز رسیده باشد. چراکه هم دیده‌ام و هم شنیده‌ام که ترانه‌سرایان معروف کارهای‌شان را با مبلغی معادل ۲ تا ۳ میلیون تومان معامله می‌کنند».

به اعتقاد او قیمت‌ها بر اساس نام آدم‌ها طبقه‌بندی می‌شود و ارتباط مستقیم با نام افراد دارد. فرهاد جواهرکلام که این روزها آلبومی آماده انتشار دارد در این‌باره می‌گوید: «بعضی از ترانه‌سرایان کارهای خود را به صورت رایگان در اختیار خواننده‌ها قرار می‌دهند. این اتفاق برای من نیز افتاده است.

من آرشیوی از ترانه‌های رایگان و هدیه دارم که نمی‌دانم چه کارشان کنم. در این گیرودار کسی هم هست که ترانه‌اش را کمتر از ۲ میلیون تومان نمی‌فروشد و گاهی این قیمت تا ۳ میلیون تومان نیز پیش می‌رود. با این حساب با یک حساب سرانگشتی می‌توان نتیجه گرفت که قیمت ترانه از صفر ریال تا ۳ میلیون تومان است.

ملودی سیری چند؟
ملودی بعد از ترانه همیشه یکی از مهم‌ترین مباحث تولید یک آلبوم است. این بخش یکی از بخش‌های هزینه‌بر آلبوم‌هاست. تهیه‌کننده‌ها این بخش را نیز یکی از بخش‌هایی می‌دانند که قیمت‌هایش به شاخص‌های زیادی بستگی دارد. یکی از تهیه‌کننده‌ها قیمت ملودی را از یک میلیون تومان تخمین می‌زند یعنی به‌طور دقیق برابر یک ترانه.

بابک چمن‌آرا می‌گوید: «نمی‌شود درباره قیمت‌ها سفت و سخت صحبت کرد اما در نهایت قیمت یک ملودی از ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا حدود یک میلیون تومان می‌رسد. این قیمت برای آهنگسازان معروف تا ۵-۴ میلیون تومان نوسان دارد. » بنابراین برای تولید یک آلبوم متوسط که ۸ قطعه نیز دارد باید مبلغی معادل ۱۶ تا ۲۵میلیون تومان برای آهنگسازی هزینه کرد.

تنظیم یک آلبوم چقدر آب می‌خورد؟
در موسیقی و ساخت یک قطعه، تنظیم بخش مهمی است. اگر ملودی ساخته شود و نتوان آن را خوب تنظیم کرد نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود. چون گوش مخاطب قبل از هر چیزی درگیر تنظیم می‌شود و با سازهای یک قطعه ارتباط برقرار می‌کند تا ترانه و ملودی آن.

بنابراین خواسته یا ناخواسته این بخش قیمت بالاتری نسبت به بخش‌های دیگر دارد. اگر بر فرض کسی یک ملودی متوسط را با مبلغی معادل یک میلیون تومان می‌تواند خریداری کند، در این بخش از این خبرها نیست. قیمت یک تنظیم متوسط در ایران کمتر از ۳ میلیون تومان نخواهد بود.

بابک چمن‌آرا قیمت یک تنظیم نرمال جامعه موسیقی را چیزی حدود ۳/۵ تا ۴ میلیون تومان می‌داند و می‌گوید: «کمتر از این مبلغ تنظیم متوسط است که با حدود یک میلیون تومان نیز جمع می‌شود. البته نمی‌توانم با این صراحت از اعداد و ارقام استفاده کنم، چرا که هر کس برای خودش قیمتی دارد و بسته به وقتی که برای تنظیم می‌گذارد کارش را می‌فروشد. » با این حساب می‌توان نتیجه گرفت که برای آلبومی که دارای ۸ قطعه است، باید مبلغی حدود ۸۰ تا ۱۰۰میلیون تومان فقط برای تنظیم هزینه کرد.

سایر هزینه‌ها
این پایان هزینه‌ها نیست. آلبوم‌ها به‌جز ترانه، ملودی و تنظیم، بخش‌های هزینه‌بر دیگری نیز دارند که از این میان می‌توان به دستمزد نوازنده، اجاره استودیو، طراحی و چاپ جلد آلبوم، قیمت سی‌دی و چاپ روی آن، تدارکات و... اشاره کرد. دستمزد نوازنده‌ها در این گیر و دار متغیر است.

کسی هنوز به صورت شفاف خبری از دستمزد نوازندگان ندارد. به نظر می‌رسد که این قشر زحمتکش که حضورشان دیگر کلیدی نیست و فقط برای ویترین به نمایش گذاشته می‌شوند تا به آلبومی انگ «الکترونیک» و «سینتی‌سایزر» و «سمپل» صرف نچسبد، کمترین بخش هزینه تولید یک آلبوم را به خود اختصاص می‌دهند.

درباره بخش‌های هزینه‌بر دیگری که در یک آلبوم پیش پای خواننده قرار می‌گیرد، بابک چمن‌آرا می‌گوید: «استودیو، میکس، مستر، عکاس، گرافیست، چاپخانه، کارخانه تولید سی‌دی، بسته‌بندی، تبلیغات و... در این زمینه هزینه‌بر هستند و تدارکات نیز در این هزینه‌ها نقش دارد. حتی شام و ناهاری که استفاده می‌شود نیز در تولید یک آلبوم و بالا بردن هزینه‌های آن تاثیر دارد. بنابراین بستگی به خود خواننده دارد که با این هزینه‌ها چطور کنار بیاید. »

به گفته او ممکن است یک آلبوم با یک میلیون تومان نیز تولید شود و یک آلبوم با ۸۰ و ۱۰۰ میلیون تومان نیز موفق نشود. گرفتن یا نگرفتن یک آلبوم نیز ربطی به هزینه‌ها ندارد. دلیل نمی‌شود که یک آلبوم با هزینه ۱۰ میلیون تومان کمتر از آلبومی که برای انتشارش ۱۵ میلیون تومان هزینه شده بفروشد.

یک آلبوم با ۶ میلیون تومان جمع می‌شود و دیگری با ۲۰ میلیون تومان و... آلبومی موفق است که مردم را با خود همراه کند نه هزینه‌ها را. با جمع کل هزینه‌ها می‌توان نتیجه گرفت که هزینه‌های انتشار یک آلبوم یعنی از جمع کردن شعر تا آماده تولید شدن می‌تواند از یک میلیون تا ۱۰۰ میلیون متغیر باشد. آن هم بسته به خواننده دارد و تهیه‌کننده‌ای که آن را در دست تولید دارد.

کل آلبوم چند؟
قیمت یک آلبوم بستگی به خیلی از شرایط دارد. اگر دستمزد خود خواننده را حساب نکنیم که به‌طور معمول خودشان برای این بخش هزینه می‌کنند، اغلب این دوستان خودشان به سرودن ترانه، ساختن ملودی و تنظیم اقدام می‌کنند که موجب کاهش هزینه‌ها می‌شود اما درباره کیفیت آلبوم در چنین شرایطی نمی‌توان حرفی زد. چون معلوم نیست آلبوم در چنین شرایطی چگونه آلبومی است و چه کیفیتی دارد.

سقف هزینه تولید یک آلبوم در شرایطی که ساز در میان نباشد، همه قطعات به صورت الکترونیکی و در اصطلاح سینتی‌سایزر ضبط شود و ارکسترال نباشد، برای یک آلبوم ۱۰ قطعه‌ای حداکثر ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان است. این قیمت در صورتی است که از بهترین‌های عرصه‌های مختلف بهره گرفته شده باشد؛ اعم از ترانه، ملودی و تنظیم. ولی این قیمت در بازار سیاه، نرخ دیگری به خود می‌گیرد و گاه دیده می‌شود که آلبوم‌ها تا سقف ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان نیز پیش رفته و هزینه می‌کنند.

تهیه‌کننده‌ها نیز خود به این بازار سیاه دامن می‌زنند. وقتی خواننده‌ای در یک اتاق که به آن استودیوخانگی می‌گویند، تمامی کارهای خود را بدون هیچ کیفیتی ضبط می‌کند و آن را بالای ۸۰ میلیون تومان می‌فروشد نمی‌توان توقعی بیش از اینها داشت.

منبع: گسترش صمت