بلوا بر سر واکسن کرونای روسی در ایران

پس از صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن اسپوتنیک روسیه، بسیاری از پژوهشگران، فعالان رسانهای و کاربران شبکههای اجتماعی به این موضوع واکنش نشان دادند. اما مهمترین واکنش متعلق به مینو محرز، متخصص بیماریهای عفونی وعضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا بود. او با انتقاد از مسئولان حوزه بهداشت و درمان گفته است که «سازمان غذا و داروی ایران زمانی میتواند دارو و واکسنی را تایید کند که پیش از آن دارو یا واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته باشد. وقتی دارو یا واکسنی هنوز مورد تایید هیچ منبعی نیست، سازمان غذا و داروی داخلی نمیتواند آن را تایید و توزیع کند. وقتی هنوز هیچ اطلاعاتی از واکسن درز نشده، بر حسب چه فرآیندی آن را تایید میکنند؟»

به گزارش فرادید؛ خبر صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن «اسپوتنیک وی» روسی در ایران را ابتدا محمد جواد ظریف در سفر به روسیه اعلام کرد و پس از آن به تایید کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو رسید.
وزیر امور خارجه ظریف در سفر به روسیه و در دیدار با سرگئی لاوروف همتای خود، درباره واکسن «اسپوتنیک وی» گفته بود که «واکسن روسی اسپوتنیک روز گذشته در ایران ثبت و از سوی مسئولان بهداشتی تایید شد.»
او در این دیدار ابراز امیدواری کرد که ایران به زودی بتواند این واکسن را هم خریداری و هم از طریق موسسات مربوطه ایران و روسیه تولید مشترک آن را داشته باشد.
گرچه محمدجواد ظریف نگفت که واکسن روسیه چه زمانی به ایران میرسد، اما واعظی رئیس دفتر حسن روحانی میگوید که سرعت مذاکرات با روسها بیشتر شده و احتمالا اولین محموله قبل از ۲۲ بهمن به تهران برسد.
او همچنین توضیح داده است که در یک ماه گذشته تمام اسنادی که داشتند (طرف روسی) برای ما فرستادند و گروه علمی ما تمام اینها را بررسی کرده است و در دو روز گذشته این تایید شده و تأییدیه را دیشب برای روسها فرستادیم و مقدمات قرارداد هم فراهم شده و امیدواریم همین امروز یا فردا امضا شود.
واکسن اسپوتنیک وی روسیه پیش از پایان مرحله سوم کارآزمایی بالینی در روسیه به ثبت رسید و همین مسئله باعث شد تا بسیاری از پژوهشگران و دانشمندان نسبت به کارایی آن تردید کنند.
آنها میگویند که مقامهای بهداشتی روسیه واکسن اسپوتنیک را قبل از انجام آزمایشهای ایمنی کافی و اطمینان از اثربخشی آن وارد بازار داخلی را کردهاند. روسیه از ایمنی ۹۲ درصدی این واکسن در برابر کرونا میگوید، اما تاکنون دادههای لازم در این رابطه را ارائه نکرده است.

واکنشهای ادامه دار به واکسن کرونای روسی
او با انتقاد از مسئولان حوزه بهداشت و درمان گفته است که «سازمان غذا و داروی ایران زمانی میتواند دارو و واکسنی را تایید کند که پیش از آن دارو یا واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته باشد. وقتی دارو یا واکسنی هنوز مورد تایید هیچ منبعی نیست، سازمان غذا و داروی داخلی نمیتواند آن را تایید و توزیع کند. وقتی هنوز هیچ اطلاعاتی از واکسن درز نشده، بر حسب چه فرآیندی آن را تایید میکنند؟»
مینو محرز میگوید: «در حال حاضر به هیچ عنوان از این انتخاب راضی نیستم. من به عنوان یکی از اعضای کادر درمان این واکسن را تزریق نمیکنم.».
اما این واکنش محرز به پاسخ نماند و کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو در واکنش به اظهارات مینو محرز گفت که «ایشان (مینو محرز) شأنی برای ارزیابی واکسنهای دیگر ندارند چنانکه ورودی در این موضوع هم نداشتهاند.»
جهانپور میگوید که «مرجع تایید واکسن از جمله واکسن داخلی که ایشان مسوول کارآزمایی بالینی آن هستند، سازمان غذا و دارو است. اگر مطالعهای در این زمینه دارند مثل کارآزمایی بالینی واکسن ایرانی که انجام میدهند، میتوانند به سازمان غذا و دارو جهت بررسی ارائه دهند. در غیر این صورت، اظهارنظر سلیقهای، وجهه علمی و فنی نخواهد داشت.».
اما جنجال به همین جا ختم نشد. پس از پاسخ جهانپور، محمدرضا هاشمیان فوقتخصص بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان مسیح دانشوری هم وارد ماجرا شد.
هاشمیان در ادامه به جهانپور حمله کرده و گفته است که «متاسفانه در این یکسال افراد زیادی بر اثر کرونا جان باختند و اینکه شش ماه اول شیوع کرونا در کشور آقای جهانپور به عنوان سخنگوی وزارت بهداشت آمارها را به صورت کاذب و اشتباه اعلام میکرد، اما آن زمان هیچکس ایشان را بازخواست نکرد. حتی معاون وزیر اعلام کرد آمار نصف آن چیزی است که اعلام میشود. حالا ایشان مرتب در صفحه توئیتر خود درباره هر خبری به صورت اشتباه اظهارنظر میکند و همچنان کسی به این ایراد نمیگیرد.»

جزئیاتی از واکسن جنجال برانگیز اسپونتیک وی روسیه
البته روسیه پیش از پایان مرحله سوم کارآزمایی و مشخص شدن نتیجه آن، اقدام به ثبت واستفاده عمومی از واکسن اسپوتنیک وی کرده بود.
از طرفی افزایش انتقادات و شک و تردید در مورد واکسن روسیه باعث شد تا اتحادیه اروپا به آن مجوز ندهد.
با وجود این انتقادات، کشورهای امارات، ونزوئلا، آرژانتین، صربستان، ترکمنستان، مجارستان، الجزایر، بولیوی و ایران این واکسن را در کشورشان ثبت کردهاند.
در نهایت موسسه گامالیای روسیه، کارایی واکسن اسپوتنیک وی را ۹۱.۴درصد اعلام کرده و میگوید که این واکسن در ۲ دوز بهفاصله ۲۱روز تزریق میشود، دمای نگهداری منفی ۱۸درجه است و در حالت یخزده میتواند در دمای طبیعی یخچال هم نگهداری شود.
براساس اعلام محققان موسسه گامالیای روسیه، این واکسن ابتدا از ترکیب ۲ آدنوویروس بهنامهای AD ۵ و AD ۲۶ ساخته شده است. بلاروس نخستین کشوری بود که در دسامبر۲۰۲۰ از این واکسن استفاده کرد. در واکسن اسپوتنیک مانند واکسن آسترازنکا (تولید سوئد و دانشگاه آکسفورد)، از یک ناقل ویروسی برای انتقال ژنهای کروناویروس به داخل بدن استفاده میشود.
اسپوتنیک وی نخستین واکسن ضدکرونای روسیه است که توسط مرکز ویروس شناسی گاملیا وابسته به وزارت بهداشت این کشور در مسکو ساخته شده است و حرف وی (v) بعد از اسپوتنیک همان حرف اول کلمه انگلیسی victory (ویکتوری) به معنای پیروزی است.