چه چیزی اتمسفر زمین را بسیار خاص کرده است؟

فرادید | اَتمُسفِر (از یونانی باستان، راه‌یافته به تمام زبان‌های اروپایی و بسیاری زبان‌های دیگر) یا جَوّ، یک یا چند لایه از گاز است که دور یک جسم آسمانی مانند یک سیاره، ستاره، یا قمر را احاطه کرده‌است. جو به واسطهٔ نیروی گرانش به دور شیء آسمانی نگه‌داشته می‌شود. اتمسفر فضایی پوشیده از یک یا چند گاز است که اطراف یک سیاره یا ستاره یا سنگ فضایی را پوشانده است.

به گزارش فرادید؛ اگر اتمسفر از چند لایه گازی تشکیل شده باشد تمام این لایه‌ها حکم یک محیط به هم پیوسته را داشته و از دیدگاه علمی مجموعاً یک لایه محسوب می‌شوند. اتمسفر کره زمین عامل زنده ماندن همه موجودات زنده در روی کره زمین است و بدون آن همه موجودات زنده در روی کره زمین خواهند مرد.

گاز‌هایی که در اتسمفر یک سیاره یا ستاره وجود دارند ساکن نبوده و مدام در حال حرکت در لایه خود هستند. اتمسفر فقط مخصوص یک سیاره نیست بلکه ستارگان و سنگ‌های فضایی نیز ممکن است اتمسفر داشته باشند.

درحالی که دیگر سیاره‌های منظومه شمسی نیز دارای جو هستند، چه چیزی جو زمین را تا این حد به منحصر به فرد کرده است؟

ما زمینی‌ها فکر می‌کنیم خیلی خاص هستیم. فراوانی اکسیژن در جو و وجود آب مایع در سطح سیاره مان باعث میشود "نقطه آبی کمرنگ ما" در مقابل سایر سیارات منظومه شمسی یک خانه منحصر به فرد، اما آسیب پذیر برای زندگی به نظر برسد. اما با وجود تمام فعالیت‌های بیولوژیکی در دنیای ما، زمین تنها سیاره جالب توجهی نیست که دور خورشید می‌گردد. در منظومه شمسی مکان‌هایی به همین اندازه شگفت انگیز وجود دارد.

در اینجا فقط تعدادی را به عنوان نمونه بررسی میکنیم زهره از میان تمامی جهان‌های سنگی منظومه شمسی، زهره بیشترین سهم را در این میان دارد. جو آن به طور خفه کننده و سمی غلیظ است.

در سطح زهره، هوا ۱۰۰ برابر زمین غلیظ‌تر و متراکم‌تر است که باعث می‌شود فشار در مناطقی با ارتفاع معادل سطح دریا با فشار محدوده ۹۰۰ متر زیر آب برابری کند. تا کیلومتر‌ها بالای سطح زهره، جو سیاره گرما را به دام می‌اندازد، یک اثر گلخانه‌ای تمام و کمال. همین امر موجب می‌شود که سطح این سیاره، علی رغم اینکه دومین سیاره نزدیک به خورشید است، از عطارد نیز گرم‌تر شود.

آیا می‌خواهید مقداری سرب ذوب کنید؟ فقط یک نوار سربی را در سطح زهره بگذارید و منتظر بمانید. جو زھرہ بقیه کار را انجام خواهد داد. برای بدتر کردن این کابوس جهنمی، جو زهره میزبان مقدار قابل توجهی اسید سولفوریک است. این اسید ابر‌هایی را در لایه‌های فوقانی جو و زیر آن یک مه غبارآلود سبزرنگ را قبل از متراکم شدن برای تولید باران اسیدی، تشکیل می‌دهد. اما این باران اسیدی اصلا به سطح زهره نمی‌رسد، چرا که دما و فشار موجود، آن را قبل از تماس با سطح سریعا تبخیر می‌کند.

زحل یک شکل شش ضلعی در قطب شمال خود دارد. شوخی نیست، ما از آن و همه چیز عکس داریم. یک شکل هندسی واقعی و قاعده مند، که مانند یک شوخی کیهانی به ما خیره شده است. اما این شوخی نیست، فقط فیزیک است. قطب شمال زحل تحت ایک طوفان بزگ گرداب مانند، قراردارد. زیرا باد‌ها با سرعت صد‌ها کیلومتر در ساعت به دور این سیاره میچرخند. اما هرچه به جنوب میروید، باد‌ها سبک می‌شوند تا جایی که سرعتشان بسیار کم می‌شود.

در یک عرض جغرافیایی، آن باد‌ها ناپایدار می‌شوند، زیرا باد‌هایی که سرعتشان بسیار بالاست، با شدت زیادی به باد‌های با سرعت کم برخورد می‌کنند. این حرکت آشفته، طوفان‌های کوچک و نیمه دائمی تولید می‌کند، که مانند مهره‌های های روی یک گردنبند، در نیمکره شمالی زحل قرار گرفته اند.

این طوفان‌ها موجب تشکیل جریان‌های جت مانند در بالای آن‌ها میشود و باد‌ها را مجبور می‌کند که ظاهری کاملا شش ضلعی به خود بگیرند؛ بنابراین اگر طرفدار هندسه باشید، هیچ سیاره‌ای بهتر از زحل وجود ندارد. در منظومه شمسی ما هیچ سیاره دیگری چنین طوفان‌های پیچیده‌ای که باعث متمایز شدن آن مکان شود، وجود ندارد.

شش ضلعی تنها شگفتی کشف شده در سیستم زحل نیست. بزرگترین قمر زحل، تیتان، در مه غلیظ و غیرقابل نفوذی قرار گرفته است؛ و آن مه، یک راز شگفت انگیز را پنهان می‌کند. جو تیتان ضخیم است. با اختلاف ضخیم‌ترین جو را در بین قمر‌های موجود در منظومه شمسی دارد و حتی ۵۰ درصد ضخیمتر از جو زمین است.

جو تیتان بیشتر شامل نیتروژن است (درست مانند هوای زمین)، اما دارای کمی متان و اتان نیز هست که به تیتان رنگ زرد ناخوشایندی می‌دهد و درست در بالای سطح تیتان، متان با هیدروژن ترکیب شده و ابر‌های محدودی را در آن مه به وجود می‌آورد.

گاهی اوقات این متان به صورت قطرات شکل می‌گیرد و روی سطح می‌بارد، جایی که برای تشکیل طوفان‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و حتی اقیانوس‌های متان با هم جمع می‌شوند و اگر به مقدار کافی گرم شود، مقداری از آن متان تبخیر شده و به جو بر می‌گردد و دوباره یک چرخه جدید آغاز می‌شود.

یک چرخه کامل، شبیه چرخه آب زمین، اما در دمای چند صد درجه زیر صفر و همراه با متان. علاوه بر زمین، تیتان تنها مکانی در منظومه شمسی است که مایعات خودش را به شکل‌های مختلفی به رخ می‌کشد: دریا‌های متان، باران متان. منظر‌های تحت سلطه هیدروکربن‌های مایع. همانطور که می‌دانیم زندگی به آب نیاز دارد، اما وجود نوعی از زندگی در این معدن متان در گوشه‌ای از منظومه شمسی، غیر ممکن نیست؛ و هر مکانی که به طور بالقوه بتواند میزبان زندگی باشد قطعا خاص است.