آلودگي هوا چالشي چهل ساله است
در دولت قبل استانداردي كه اعلام شده بود، فقط بحث كنترل اگزوز خودروها بود. در شرايط خاص و بسياري از تست‌هاي تضمين‌كننده يورو۴ را انجام نمي‌دادند. ما دو كار عمده كرديم، يكي بحث افزودن سنسور دوم اكسيژن روي خودروهاي توليدي كشور بود و ديگري فعال‌سازي‌اي او بي‌دي بود كه سيستم تشخيصي آلايندگي خودرو را دارد و سنسور دوم اكسيژن هم روي كنترل كانتاليبست تاثير مي‌گذارد. اين دو قطعه در حال حاضر روي كل خودروهاي كشور وجود دارند.با اطمينان مي‌گويم امروز، خودروهاي ما استاندارد يورو۴ دارند و اين اعمال نظارت در كشور اجرا مي‌شود. در مورد خودروهاي ديزلي، بحث عمده آنها، پارتيكل‌ها و ذرات معلقند كه اقدام دولت، نصب فيلتر روي آنها بود. اميدواريم طبق زمانبندي انجام بشود.
کد خبر :
۹۳۲۵
بازدید :
۱۲۵۶
١٨سال پيش بود كه يكي از روزهاي پاياني بهمن‌ماه به عنوان روز بدون خودرو نامگذاري شد؛ روزي كه به خاطر آلودگي فصل سرما، غباري تيره شهر را گرفته بود و نفس كشيدن براي مردم سخت شده بود و مردم از خودشان مي‌خواستند كه با استفاده نكردن از خودروي شخصي در روزهاي سرد آلوده زمستان ٧٦، مجالي براي تنفس اكسيژن به همديگر بدهند.
اين نامگذاري تا آنجا اهميت يافت كه محيط زيست استان تهران، در ٢٩ دي ماه ٧٧ يك سال پس از نامگذاري روز بدون خودرو، با نامگذاري اين روز به عنوان روز هواي پاك، فعاليت‌هاي خود را حول اين محور با هماهنگي شركت كنترل كيفيت هوا با تشكيل ستاد هواي پاك آغاز كرد.
البته پيشينه آلودگي هواي شهر تهران و در ادامه‌اش شهرهاي بزرگ كشور، به امسال و سال گذشته برنمي‌گردد، حتي به سالي كه ٢٩ دي ماه شد روز هواي پاك هم برنمي‌گردد. به سال‌هاي دهه ٥٠ برمي‌گردد و شايد پيش از آنكه تازه تعداد خودروها در شهرها رو به افزايش گذاشته بود و داشت مدرنيته پايش را در شهرهاي ديگر هم باز مي‌كرد.
اما تعداد خودروهاي يك ميليون و ٢٠٠ هزار تايي آن سال‌ها كجا و ١٧ ميليون خودروي حال حاضر كجا. به قول وزير راه و شهرسازي، پيش‌بيني شده است در دو دهه آينده تعداد خودروها به ۵۰ ميليون دستگاه هم برسد. اين پيش بيني، حكايت از فاجعه‌اي مي‌دهد كه در آينده‌اي نزديك تهران و ديگر شهرها را غيرقابل سكونت مي‌كند.
لايحه جامع كاهش آلودگي هوا كه ۱۰ساله بود، در دولت نهم و دهم به باد فراموشي سپرده شد. مصوبه‌اي هم در دولت دهم تدوين شد اما بازهم فقط تدوين شد. دولت يازدهم با شعار حمايت از محيط زيست وارد ميدان شد و قول پيگيري وعده‌هايش را هم داد. هيات دولت، در ارديبهشت سال گذشته، مصوبه‌اي ديگر براي كاهش آلودگي هوا در كل كشور تدوين كرد و در طول اين يك سال و اندي، در حال اجرا در دستگاه‌هاي مرتبط است.
اما آنچه مردم در آسمان تهران و شهرهاي ديگر چون اراك، اصفهان، مشهد، تبريز، كرج و اهواز مي‌بينند، جز غبار خاكستري و بعضا سياهي نيست كه همه شهر را احاطه كرده است. تدوين مصوبه دولت به تنهايي نمي‌تواند آسمان شهر را صاف كند، همتي عالي مي‌طلبد و هماهنگي وسيع بين دستگاهي.
نخستين اقدام بزرگ و موثر متولي هواي شهرها، سازمان محيط زيست، اصلاح سيستم سوخت خودروها بود؛ بنزين و گازوييل. سوختي كه در دولت پيش استفاده مي‌شد، سوختي تركيبي از بنزين و سوخت پتروشيمي بود كه ميزان بنزن‌اش سربه فلك مي‌كشيد.
با اصلاح بنزين و ارتقاي آن به يورو٤، در شهرها، و اصلاح گازوييل در برخي شهرها به يورو٤، قدم بزرگي در اين مسير برداشته شد؛ قدمي كه مي‌توان از آن به عنوان نقطه آغاز به خوبي ياد كرد، اما تنها نقطه آغاز است و كافي نيست و نبود.
همكاري مجلس در اين ميان، به عنوان قوه قانونگذار، براي تصويب هرچه سريع‌تر لايحه هواي پاك كه همچنان در نوبت بررسي است، از اقداماتي است كه مجلس به عنوان نهاد مسوول و كمك‌كننده بايد وارد شود. صرف عملكردهاي سازمان محيط زيست به تنهايي نمي‌تواند گرهي از هواي ورودي به ريه‌هاي مردم بگشايد، از قوه مقننه تا مجريه تا وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها تا خود مردم، همه بايد در اين ماجرا سهيم باشند.
شايد بايد بازهم رييس سازمان محيط زيست مانند سال اول شروع به كار دولت، با همان ادبياتي كه با خودروسازان سخن مي‌گفت، با بقيه متوليان هم سخن بگويد و مهلتي به آنها بدهد تا وظايف خود را به سرانجام برسانند.
معصومه ابتكار، اما اين‌بار جدي‌تر از قبل اعلام كرده كه با دستگاه‌هاي متخلف در آلودگي هوا مماشات نخواهد كرد. از نگاه او، تمامي دستگاه‌ها بايد به اجراي تعهدات خود در كاهش آلودگي هوا پايبند باشند. پايش مستمر خطوط توليد خودرو، خروجي صنايع و سوخت توزيعي در كشور به ويژه كلانشهرها، موضوعاتي است كه ابتكار قرار است با دقت و بدون مماشات آنها را دنبال كند.
اولويت و اهميت محيط زيست، مبحثي كه ديگر فانتزي محسوب نمي‌شود، را در دولت يازدهم مي‌توان بيشتر از پيش لمس كرد. اينكه براي نخستين بار در برنامه ششم توسعه كشور يك فصل فرابخشي محيط زيستي ديده شده و بر اين اساس هدفگذاري‌هاي ملي، بين‌المللي و اهداف توسعه پايدار در آن ديده شده است، يكي از مصداق‌هاي اين اولويت قايل شدن است.
در مصوبه جديد در حال اجرا هم، آلاينده‌هاي جديدي مانند فوران‌ها، فلزات سنگين و اكسيدهاي ازت كه شاخص‌هاي بسيار مهمي در آلودگي هوا هستند، ديده شده است. براساس اين مصوبه به صنايع شش ماه فرصت داده شد تا استانداردها را اعمال كنند و بعد از آن اجراي اين استانداردها براي سنجش سازمان محيط زيست، ملاك خواهند بود.
برداشته شدن تحريم‌ها هم گام مهمي جهت به روز كردن صنايع، وارد كردن تكنولوژي‌هايي چون فيلتر دوده براي اگزوز خودروها و به روز كردن استانداردها و همگام شدن با استانداردهاي جهاني خواهد بود.
در ادامه گفتگو با دكتر سعيد متصدي؛ معاون انساني رييس سازمان حفاظت محيط زيست را پیرامون مشكلات و موانعي كه بر سرراه رسيدن به هواي پاك است، می خوانید.
برنامه جامع كاهش آلودگي هوا كه در سال‌هاي رياست دكتر ابتكار بر سازمان حفاظت محيط زيست تدوين شده بود و قرار بر اجراي ١٠ ساله داشت، عمرش به اجرا در دولت هشتم نرسيد. دولت نهم هم به برنامه توجهي نكرد و به گفته دكتر ابتكار، به اجرا نرسيد. آن برنامه جامع در دولت يازدهم چه سرنوشتي پيدا كرد؟ آيا قرار است برنامه‌هاي‌تان در ادامه همان برنامه باشد و عملي شدن آن را ببينيم يا برنامه جديدي در دستور كار است؟
بحث آلودگي هوا را از سال‌هاي دهه ۵۰ داشتيم، نخستين سمينار هم در اين زمينه در دهه ۵۰ تشكيل شده بوده اما متاسفانه قضيه آلودگي هوا در شهرها هميشه به صورت غيرفعال بود و برنامه‌ريزي مبتني بر رويداد بوده، يعني اگر رويدادي پيش مي‌آمد فعاليتي صورت مي‌گرفت و اگر رويدادي اتفاق نمي‌افتاد، فعاليتي هم صورت نمي‌گرفت. اين روند تا سال‌هاي ۷۷ ادامه يافت تا دولت آقاي خاتمي.
در دولت ايشان، برنامه و برنامه‌ريزي، مبناي فعاليت بود و اكثر فعاليت‌هاي دولتي بر اساس برنامه‌هاي تصويب شده و تدوين شده صورت مي‌گرفت و پيش مي‌رفت. لذا بر اساس مطالعاتي كه در ارتباط با شهر تهران بود، چه مطالعاتي كه سوئدي‌ها انجام داده بودند، چه مطالعاتي كه جايكا انجام داده بود و چه آنهايي كه فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران انجام داده بود باعث شد در سال‌هاي ٧٨- ٧٧ برنامه جامع كاهش آلودگي هواي تهران به تصويب دولت برسد.
اين برنامه در هفت محور از جمله محورهاي خودروهاي فرسوده، معاينه فني، بحث‌هاي مربوط به آموزش، مشاركت در اين برنامه تدوين و تصويب شد. از سال ۷۹ عملكرد سازمان حفاظت محيط زيست و بحث‌هاي مربوط به كاهش آلودگي هوا به طور برنامه‌ريزي شده و مصوب هيات دولت تا سال ۸۴ ادامه داشت. تا آن سال برخي برنامه‌ها پيشرفت صددرصدي داشت از جمله معاينه فني، استانداردسازي خودروها كه اين دو بحث پيشرفت صد درصدي داشتند و برخي برنامه‌هاي مربوط به راه‌اندازي مترو و حمل و نقل عمومي هم درصدهايي را به خود اختصاص داده بودند.
زمان اجراي اين برنامه از سال ۷۹ تا ۸۹ بود. اما مساله‌اي كه پيش آمد، اين بود كه از سال ۸۴ با توجه به تغييري كه در سيستم دولتي رخ داد، اجراي اين برنامه به فراموشي سپرده شد تا سال ۹۲ كه فعاليت‌هاي كاهش آلودگي هوا در كلانشهرها و شهر تهران فاقد برنامه شد، يعني برنامه‌اي وجود داشت اما اجرا نشد.
البته ما در آن سال‌ها از سال ۷۷ تا ۸۴، برنامه جامع كاهش آلودگي كلانشهرهاي ديگر را هم تدوين كرده بوديم كه به سهم خود داشت اجرا مي‌شد، اما متاسفانه از سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲ هيچ گونه عمليات برنامه‌ريزي شده‌اي در آلودگي هوا اجرايي نشد. از آنجايي كه مهلت برنامه كاهش جامع آلودگي هواي تهران در سال ۸۹ تمام شده بود، سال ۹۰، دولت دهم مصوبه‌اي براي راهكارهاي كاهش آلودگي‌ها در كلانشهرها داشت كه تا سال ۹۲ برنامه مصوب شده بود، اما آن هم اجرايي نشد.
از سال ۹۲ كه دولت يازدهم سركار آمده بود، مجددا نظام برنامه‌ريزي و بحث پيشرفت فعاليت‌ها مبتني بر برنامه را شروع كرد، اما وقتي بررسي كرديم ديديم كه نه‌تنها برنامه جامع كاهش آلودگي هوا كه تصويب شده بود، اجرا نشده بود، بلكه خود برنامه‌اي كه دولت قبل، تحت عنوان راهكارهاي كاهش آلودگي هواي تهران داده بود، هم اجرا نشده بود.
از مهرماه سال ۹۲ شروع كرديم با توجه به اينكه مهلت برنامه قبلي تمام شده بود، برنامه جديد با عنوان راهكارهاي كاهش آلودگي هواي كشور ارايه شد كه هم موارد عقب افتاده برنامه جامع شهرهاي مختلف در آن هشت سال را پوشش مي‌دهد و هم اينكه نگاهي دارد به آينده و اقداماتي كه نواقص برنامه‌هاي قبلي را پوشش داديم. اين برنامه در ۹ محور و ۳۵ فعاليت تدوين شد كه در۹ ارديبهشت سال ۹۳ به تصويب هيات دولت رسيد. اين برنامه در حال حاضر، با جديت توسط سازمان‌هاي دولتي و نظارت سازمان محيط زيست در حال اجراست.
يكي از موارد شاخص در برنامه جديد، بحث سوخت است كه تاكنون در هيچ يك از برنامه‌هاي كاهش آلودگي‌ها ذكر نشده بود. اين بحث هم در يك سال و خورده‌اي گذشته اجرايي شد. در كلانشهرها شاهد توزيع سوخت يورو۴ هستيم، هم در مورد بنزين و هم گازوييل. برنامه بعدي، استانداردسازي خودروها بود كه در سال ۸۴ كه استاندارد خودروهاي‌مان يورو۲ بود قرار شد تا سال‌هاي ۸۷ به يورو ۴ تبديل شود.
امروز شاهد استاندارد يورو۵ بايد مي‌بوديم، در حالي كه اين ارتقا همچنان روي يورو۲ مانده بود. ما موفق شديم در شهريور ۹۳ با يك سال تلاش، عقب‌افتادگي هشت ساله را جبران كنيم. امروز خودروهاي ما استاندارد يورو۴ دارند. اقدامات ديگري از جمله يكپارچه‌سازي معاينه فني، افزايش گاز در نيروگاه‌ها، بحث‌هاي آموزشي، مشاركت، توسعه سيستم حمل و نقل عمومي، بحث‌هايي بود كه در اين برنامه ديده شده، بخش‌هاي عمده‌اي انجام شده، مي‌توانم بگويم كه الان برنامه داريم و روي زمانبندي آن داريم پيش مي‌رويم.
فشاري كه سازمان محيط زيست به وزارت نفت براي اصلاح سوخت و رساندن آن به استانداردهاي مورد نظر داشت را اگر در بخش‌هاي ديگر هم وارد مي‌كرد، زودتر از اينها مي‌توانستيم به هواي سالم‌تر برسيم. چرا سازمان در مواردي چون جمع‌آوري خودروهاي فرسوده يا نصب فيلتر دوده روي خودروها فشاري مانند سوخت و استانداردسازي خودروها كه به خودروسازان وارد كرد را به سازمان‌هاي مربوطه وارد نمي‌كند تا هرسال در فصل سرما شاهد حجم آلودگي در كلانشهرها نباشيم؟
اقدامات بسيار زيادي در اين خصوص انجام شده، تنها سوخت نبوده كه اين اتفاق برايش افتاد. در هشت سال بين سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲ تقريبا اكثر نيروگاه‌هاي ما سوخت مايع استفاده مي‌كردند و مصرف گازشان كمتر از سوخت مايع بوده. ما با توجه به برنامه مصوب دولت كه در حال اجرايش هستيم، شاهد اين هستيم كه ميزان مصرف سوخت مايع ۳۳ درصد كاهش يافته و مصرف گاز ۱۸ درصد افزايش يافته.
اين اختلاف هم به خاطر بازسازي نوسازي نيروگاه‌ها بوده. در حال حاضر سيكل تركيبي جزو برنامه وزارت نيرو است. در مورد برخي نيروگاه‌هاي كشور، شير مازوت‌شان پلمب شده. نيروگاه‌هاي تبريز، منتظر قائم كرج و نيروگاه‌هاي بعثت تهران از نيروگاه‌هايي‌اند كه در حال حاضر همه سيستم‌هاي‌شان گازسوز شده است. اين تلاش عمده‌اي بوده كه بر اساس برنامه مصوب دولت انجام شد.
بحث‌هاي ديگري در اين زمينه انجام شده از جمله بحث خودروهاي فرسوده كه آن هم بر اساس مصوبات دولت دنبال شد. در سال گذشته شاهد خروج ۳۵۰ هزار خودروي فرسوده بوديم كه ركورد خروج سالانه خودروي فرسوده در كشور محسوب مي‌شود. بحث خروج خودروهاي فرسوده از سال ۸۲ شروع شد اما اين خروج، ركوردش مربوط به سال ۹۳ است. اما من قبول دارم كه معضل به وجود آمده اگر در هشت سال گذشته طبق روالي كه در سال‌هاي ۷۹ تا ۸۴ داشت پيش مي‌رفت، ما امروز شاهد وضعيت بسيار بهتري بوديم.
در آن سال‌ها، ما فقط سه ماه از سال را سوخت مايع مصرف مي‌كرديم. اما در سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲ اكثر روزهاي سال در نيروگاه‌هاي‌مان از سوخت مايع استفاده مي‌كرديم.
بر اساس اعلام سازمان‌هاي مربوطه، بيشترين حجم آلودگي شهرها مربوط به منابع متحرك است و شايد سهم كمتري را براي منابع غيرمتحرك از جمله منابع خانگي يا نيروگاه‌ها قائل شد. در خصوص اين آلاينده‌ها چه فشاري مي‌توانيد به ارگان‌ها و سازمان‌ها براي كاهش آلودگي هوا بياوريد؟
در خصوص منابع متحرك، دو كار بسيار خوب انجام شده. از سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲، استاندارد خودروها يورو ۲ بوده كه امسال به يورو ۴ رسيدند. البته در آن هشت سال، اسما خودروها استاندارد يورو۴ داشتند، اما امروز شاهد يورو ۴ واقعي هستيم. موتوسيكلت‌هاي ما امروز به استاندارد يورو ۳ رسيدند، خودروهاي ديزلي هم كه استانداردشان يورو۳ بود، از اول مهرماه سال ۹۵ِ، يعني حدود هفت، هشت ماه ديگر، موتوسيكلت كاربراتوري در ايران نخواهيم داشت.
اين خودش قدم بسيار مهم و ارزشمندي در جهت كاهش آلودگي هواست. هر موتوسيكلت استاندارد، معادل پنج خودرو آلودگي توليد مي‌كند. لذا حرفم اين است كه روي منابع متحرك هم كار شده است، كما اينكه روي منابع ثابت هم كار شده. در حال حاضر داريم روي منابع خانگي كار مي‌كنيم و طرح هوشمندسازي موتورخانه‌ها و معاينه فني‌شان در دست كار است. به شكل پايلوت ۲۰۰ مورد را پيش برده‌ايم تا اشكالات و نقايص مرتفع شود تا شاهد كاهش آلودگي از اين بخش باشيم.
اين استاندارد يورو۴ خودروها و يورو۳ موتورها كه از آن سخن مي‌گوييد چقدر واقعي ست؟ مثلا خودروي پرايدي كه توليد مي‌كنيم چقدر استاندارد است؟ اصلا مي‌توان گفت خودروهاي داخلي به اين استاندارد نزديك اند؟
در دولت قبل اعلام شده بود كه خودروهاي‌مان يورو۴ است، استانداردها موارد جانبي دارند كه اگر رعايت نشوند پايداري و ماندگاري سيستم استاندارد انجام نمي‌شود. در دولت قبل استانداردي كه اعلام شده بود، فقط بحث كنترل اگزوز خودروها بود. در شرايط خاص و بسياري از تست‌هاي تضمين‌كننده يورو۴ را انجام نمي‌دادند.
ما دو كار عمده كرديم، يكي بحث افزودن سنسور دوم اكسيژن روي خودروهاي توليدي كشور بود و ديگري فعال‌سازي‌اي او بي‌دي بود كه سيستم تشخيصي آلايندگي خودرو را دارد و سنسور دوم اكسيژن هم روي كنترل كانتاليبست تاثير مي‌گذارد. اين دو قطعه در حال حاضر روي كل خودروهاي كشور وجود دارند. بر اساس توليدات خودروسازان تست مي‌شوند.
با اطمينان مي‌گويم امروز، خودروهاي ما استاندارد يورو۴ دارند و اين اعمال نظارت در كشور اجرا مي‌شود. در مورد خودروهاي ديزلي، بحث عمده آنها، پارتيكل‌ها و ذرات معلقند كه اقدام دولت، نصب فيلتر روي آنها بود. اميدواريم طبق زمانبندي انجام بشود. به عنوان مثال، امروز هر وانت و سواري ديزلي كه دارد توليد يا وارد مي‌شود، بايد فيلتر داشته باشند. از ورود خودروهاي ديزلي بدون فيلتر جلوگيري مي‌كنيم كه در كاهش ذرات نقش پررنگ دارد.
چه زماني قرار است اين نظارت بر نصب فيلترعملي شود؟
در مورد برخي خودروها، از اول آذرماه امسال عملي شده، بقيه خودروها هم طبق برنامه زمانبندي دولت از سال آينده انجام مي‌شود.
قرار بود ابتدا صرفا براي خودروهاي سنگين و اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌ها انجام شود.
براي اتوبوس‌ها، ميني‌بوس‌ها و خودروهاي سنگين و همه توليدات كشور اعم از وانت و سواري از الان به بعد الزامي است. الزام از آذرماه امسال عملي شده است. اجازه توليد به خودروهاي بدون فيلتر نمي‌دهيم. اينها همه طبق مصوبه دولت دارد انجام مي‌شود. طبق همان داريم عمليات نظارتي را انجام مي‌دهيم. اشكالي در مورد بحث تحريم‌ها بود كه باعث شد فيلتري كه در داخل كشور توليد نمي‌شد و نياز به وارداتش بود، با مشكل مواجه شود.
پيش‌بيني ما اين بود اين قطعه از تحريم‌ها خارج شود اما اين اتفاق نيفتاد. با بررسي‌ها و اقدامات شركت‌هاي خودروسازي، توانستند اين فيلترها را روي سيستم‌هاي‌شان بياورند. الان هم با آزاد شدن و برداشتن تحريم، رشد بيشتري به خود مي‌گيرد. خارج از مصوبه دولت، طبق زمان‌بندي‌‌اي كه دولت دارد اعمال مي‌كند، نوبت نظارت بر فيلتر وانت و خودروي سواري رسيده است. در مورد ميني‌بوس، اتوبوس و خودروهاي سنگين هم نوبت نظارت بر آنها در راه است.
فكر مي‌كنيد شاخص‌هاي آلودگي در آينده نزديك تكان مي‌خورد؟
آلودگي هواي تهران و كشور مساله مهم زيست‌محيطي است و سابقه‌اي حدود ۴۰ و خورده‌اي سال دارد. با اقداماتي كه انجام مي‌شود، حتما با مساله كاهش مواجه خواهيم بود. كاهشي كه در سال ۹۳ هم داشتيم، در ادامه بحث سوخت و خودروها در سال گذشته همراه شد كه ۴۴ روز وضعيت‌مان را بهتر از سال گذشته كرد.
در برخي شهرها، روزهاي سالم‌مان سه برابر افزايش داشت. اما فارغ از همه اينها، يك نقشي را نبايد فراموش كرد، آن هم نقش مردم و همه دستگاه‌ها در اين زمينه است. در هر سيستمي، حتي بهترين سيستم، در صورت استفاده زياد يا غلط از آن، با مشكل مواجه مي‌شويم. ميزان آلودگي توليد شده در اثر سهل‌انگاري و بي‌توجهي هركدام از اين بخش‌هاي جامعه شدني خواهد بود. تردد خودروي شخصي يا تك‌سرنشين، در سيستم حمل و نقل‌مان زياد است. اين برمي‌گردد به فرهنگ و علايق مردم و اينكه چقدر مردم خودشان را در كاهش آلودگي هوا دخيل مي‌دانند.
مسلما اگر درصدي كه از خودرو شخصي استفاده مي‌كنند، تبديل شوند به درصدي كه از حمل و نقل عمومي استفاده مي‌كنند، قطعا كاهش بيشتري خواهيم داشت. همه دستگاه‌ها و مردم در كاهش نقش دارند. بايد سعي كنيم نقش‌هاي‌مان به جاي اينكه در توليد آلودگي باشد، در كاهش آن باشد. همه با هم نقش داشته باشيم، قطعا قطره قطره جمع گردد وانگهي دريا شود. آلودگي هوا در كشور، دريايي است كه قطره‌قطره ايجاد شده،
هر كدام‌مان به سهم خودمان و فعاليتي كه انجام مي‌دهيم، قادر خواهيم بود دركاهش آلودگي نقش داشته باشيم. مثلا وقتي خريدي را مي‌شود با دوچرخه يا پياده انجام داد اگر با ماشين انجام دهيم، در توليد آلودگي دست داشته‌ايم. يا سفرهاي غيرضروري يا عدم كنترل گرمايش داخل خانه يا استفاده از برق.
در واقع هر منبعي كه با آن انرژي مصرف مي‌كنيم، از سوختي توليد مي‌شود كه اين انرژي را توليد مي‌كند. صرفه‌جويي در مصرف برق، گاز، كاهش سفرهاي غيرضروري و كاهش استفاده از خودروهاي شخصي پكيج كاملي است براي پيگيري جدي كاهش. از اين طرف هم دستگاه‌هاي دولتي بايد كمك كنند، با توسعه حمل و نقل عمومي، كه يكي از علل عمده‌اي كه در شهرهاي‌مان داريم از خودروي شخصي استفاده مي‌كنيم، نقص در سيستم حمل و نقل عمومي است.
شهرداري‌ها بايد اقدامات بيشتري براي تامين دستگاه‌هاي حمل و نقل عمومي و بهبود خطوط داشته باشند. قطعا اين، وظيفه خطيري است كه بر عهده شهرداري‌ها نهاده شده. گردش كاري‌شان و تمام تلاش‌شان بايد در جهت رفاه شهروندان‌شان باشد و دقت كنند اعتبارات بيشتري براي مواردي بگذارند كه اهميت بيشتري دارد.
اگر بخواهيد ١٠ سال آينده را پيش‌بيني منفي كنيد و شرايطي را متصور شويد كه شهرهاي‌مان به حال بدي برسند، چه مي‌بينيد؟
اگر برنامه‌هايي كه مصوب دولت است و تمام مواردي كه گفتم به خوبي اجرا كنيم، قطع يقين مي‌دانم در ١٠ سال آينده شاهد هواي پاك در همه شهرهاي كشور خواهيم بود. اگر به هر علتي مشاركت بخش‌ها و دستگاه‌هاي مختلف و مردم كمتر باشد يا انجام نشود، قطعا همين وضعيت آلودگي هوا را خواهيم داشت.
اين نامگذاري تا آنجا اهميت يافت كه محيط زيست استان تهران، در ٢٩ دي ماه ٧٧ يك سال پس از نامگذاري روز بدون خودرو، با نامگذاري اين روز به عنوان روز هواي پاك، فعاليت‌هاي خود را حول اين محور با هماهنگي شركت كنترل كيفيت هوا با تشكيل ستاد هواي پاك آغاز كرد.
البته پيشينه آلودگي هواي شهر تهران و در ادامه‌اش شهرهاي بزرگ كشور، به امسال و سال گذشته برنمي‌گردد، حتي به سالي كه ٢٩ دي ماه شد روز هواي پاك هم برنمي‌گردد. به سال‌هاي دهه ٥٠ برمي‌گردد و شايد پيش از آنكه تازه تعداد خودروها در شهرها رو به افزايش گذاشته بود و داشت مدرنيته پايش را در شهرهاي ديگر هم باز مي‌كرد.
اما تعداد خودروهاي يك ميليون و ٢٠٠ هزار تايي آن سال‌ها كجا و ١٧ ميليون خودروي حال حاضر كجا. به قول وزير راه و شهرسازي، پيش‌بيني شده است در دو دهه آينده تعداد خودروها به ۵۰ ميليون دستگاه هم برسد. اين پيش بيني، حكايت از فاجعه‌اي مي‌دهد كه در آينده‌اي نزديك تهران و ديگر شهرها را غيرقابل سكونت مي‌كند.
لايحه جامع كاهش آلودگي هوا كه ۱۰ساله بود، در دولت نهم و دهم به باد فراموشي سپرده شد. مصوبه‌اي هم در دولت دهم تدوين شد اما بازهم فقط تدوين شد. دولت يازدهم با شعار حمايت از محيط زيست وارد ميدان شد و قول پيگيري وعده‌هايش را هم داد. هيات دولت، در ارديبهشت سال گذشته، مصوبه‌اي ديگر براي كاهش آلودگي هوا در كل كشور تدوين كرد و در طول اين يك سال و اندي، در حال اجرا در دستگاه‌هاي مرتبط است.
اما آنچه مردم در آسمان تهران و شهرهاي ديگر چون اراك، اصفهان، مشهد، تبريز، كرج و اهواز مي‌بينند، جز غبار خاكستري و بعضا سياهي نيست كه همه شهر را احاطه كرده است. تدوين مصوبه دولت به تنهايي نمي‌تواند آسمان شهر را صاف كند، همتي عالي مي‌طلبد و هماهنگي وسيع بين دستگاهي.
نخستين اقدام بزرگ و موثر متولي هواي شهرها، سازمان محيط زيست، اصلاح سيستم سوخت خودروها بود؛ بنزين و گازوييل. سوختي كه در دولت پيش استفاده مي‌شد، سوختي تركيبي از بنزين و سوخت پتروشيمي بود كه ميزان بنزن‌اش سربه فلك مي‌كشيد.
با اصلاح بنزين و ارتقاي آن به يورو٤، در شهرها، و اصلاح گازوييل در برخي شهرها به يورو٤، قدم بزرگي در اين مسير برداشته شد؛ قدمي كه مي‌توان از آن به عنوان نقطه آغاز به خوبي ياد كرد، اما تنها نقطه آغاز است و كافي نيست و نبود.
همكاري مجلس در اين ميان، به عنوان قوه قانونگذار، براي تصويب هرچه سريع‌تر لايحه هواي پاك كه همچنان در نوبت بررسي است، از اقداماتي است كه مجلس به عنوان نهاد مسوول و كمك‌كننده بايد وارد شود. صرف عملكردهاي سازمان محيط زيست به تنهايي نمي‌تواند گرهي از هواي ورودي به ريه‌هاي مردم بگشايد، از قوه مقننه تا مجريه تا وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها تا خود مردم، همه بايد در اين ماجرا سهيم باشند.
شايد بايد بازهم رييس سازمان محيط زيست مانند سال اول شروع به كار دولت، با همان ادبياتي كه با خودروسازان سخن مي‌گفت، با بقيه متوليان هم سخن بگويد و مهلتي به آنها بدهد تا وظايف خود را به سرانجام برسانند.
معصومه ابتكار، اما اين‌بار جدي‌تر از قبل اعلام كرده كه با دستگاه‌هاي متخلف در آلودگي هوا مماشات نخواهد كرد. از نگاه او، تمامي دستگاه‌ها بايد به اجراي تعهدات خود در كاهش آلودگي هوا پايبند باشند. پايش مستمر خطوط توليد خودرو، خروجي صنايع و سوخت توزيعي در كشور به ويژه كلانشهرها، موضوعاتي است كه ابتكار قرار است با دقت و بدون مماشات آنها را دنبال كند.
اولويت و اهميت محيط زيست، مبحثي كه ديگر فانتزي محسوب نمي‌شود، را در دولت يازدهم مي‌توان بيشتر از پيش لمس كرد. اينكه براي نخستين بار در برنامه ششم توسعه كشور يك فصل فرابخشي محيط زيستي ديده شده و بر اين اساس هدفگذاري‌هاي ملي، بين‌المللي و اهداف توسعه پايدار در آن ديده شده است، يكي از مصداق‌هاي اين اولويت قايل شدن است.
در مصوبه جديد در حال اجرا هم، آلاينده‌هاي جديدي مانند فوران‌ها، فلزات سنگين و اكسيدهاي ازت كه شاخص‌هاي بسيار مهمي در آلودگي هوا هستند، ديده شده است. براساس اين مصوبه به صنايع شش ماه فرصت داده شد تا استانداردها را اعمال كنند و بعد از آن اجراي اين استانداردها براي سنجش سازمان محيط زيست، ملاك خواهند بود.
برداشته شدن تحريم‌ها هم گام مهمي جهت به روز كردن صنايع، وارد كردن تكنولوژي‌هايي چون فيلتر دوده براي اگزوز خودروها و به روز كردن استانداردها و همگام شدن با استانداردهاي جهاني خواهد بود.
در ادامه گفتگو با دكتر سعيد متصدي؛ معاون انساني رييس سازمان حفاظت محيط زيست را پیرامون مشكلات و موانعي كه بر سرراه رسيدن به هواي پاك است، می خوانید.
برنامه جامع كاهش آلودگي هوا كه در سال‌هاي رياست دكتر ابتكار بر سازمان حفاظت محيط زيست تدوين شده بود و قرار بر اجراي ١٠ ساله داشت، عمرش به اجرا در دولت هشتم نرسيد. دولت نهم هم به برنامه توجهي نكرد و به گفته دكتر ابتكار، به اجرا نرسيد. آن برنامه جامع در دولت يازدهم چه سرنوشتي پيدا كرد؟ آيا قرار است برنامه‌هاي‌تان در ادامه همان برنامه باشد و عملي شدن آن را ببينيم يا برنامه جديدي در دستور كار است؟
بحث آلودگي هوا را از سال‌هاي دهه ۵۰ داشتيم، نخستين سمينار هم در اين زمينه در دهه ۵۰ تشكيل شده بوده اما متاسفانه قضيه آلودگي هوا در شهرها هميشه به صورت غيرفعال بود و برنامه‌ريزي مبتني بر رويداد بوده، يعني اگر رويدادي پيش مي‌آمد فعاليتي صورت مي‌گرفت و اگر رويدادي اتفاق نمي‌افتاد، فعاليتي هم صورت نمي‌گرفت. اين روند تا سال‌هاي ۷۷ ادامه يافت تا دولت آقاي خاتمي.
در دولت ايشان، برنامه و برنامه‌ريزي، مبناي فعاليت بود و اكثر فعاليت‌هاي دولتي بر اساس برنامه‌هاي تصويب شده و تدوين شده صورت مي‌گرفت و پيش مي‌رفت. لذا بر اساس مطالعاتي كه در ارتباط با شهر تهران بود، چه مطالعاتي كه سوئدي‌ها انجام داده بودند، چه مطالعاتي كه جايكا انجام داده بود و چه آنهايي كه فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران انجام داده بود باعث شد در سال‌هاي ٧٨- ٧٧ برنامه جامع كاهش آلودگي هواي تهران به تصويب دولت برسد.
اين برنامه در هفت محور از جمله محورهاي خودروهاي فرسوده، معاينه فني، بحث‌هاي مربوط به آموزش، مشاركت در اين برنامه تدوين و تصويب شد. از سال ۷۹ عملكرد سازمان حفاظت محيط زيست و بحث‌هاي مربوط به كاهش آلودگي هوا به طور برنامه‌ريزي شده و مصوب هيات دولت تا سال ۸۴ ادامه داشت. تا آن سال برخي برنامه‌ها پيشرفت صددرصدي داشت از جمله معاينه فني، استانداردسازي خودروها كه اين دو بحث پيشرفت صد درصدي داشتند و برخي برنامه‌هاي مربوط به راه‌اندازي مترو و حمل و نقل عمومي هم درصدهايي را به خود اختصاص داده بودند.
زمان اجراي اين برنامه از سال ۷۹ تا ۸۹ بود. اما مساله‌اي كه پيش آمد، اين بود كه از سال ۸۴ با توجه به تغييري كه در سيستم دولتي رخ داد، اجراي اين برنامه به فراموشي سپرده شد تا سال ۹۲ كه فعاليت‌هاي كاهش آلودگي هوا در كلانشهرها و شهر تهران فاقد برنامه شد، يعني برنامه‌اي وجود داشت اما اجرا نشد.
البته ما در آن سال‌ها از سال ۷۷ تا ۸۴، برنامه جامع كاهش آلودگي كلانشهرهاي ديگر را هم تدوين كرده بوديم كه به سهم خود داشت اجرا مي‌شد، اما متاسفانه از سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲ هيچ گونه عمليات برنامه‌ريزي شده‌اي در آلودگي هوا اجرايي نشد. از آنجايي كه مهلت برنامه كاهش جامع آلودگي هواي تهران در سال ۸۹ تمام شده بود، سال ۹۰، دولت دهم مصوبه‌اي براي راهكارهاي كاهش آلودگي‌ها در كلانشهرها داشت كه تا سال ۹۲ برنامه مصوب شده بود، اما آن هم اجرايي نشد.
از سال ۹۲ كه دولت يازدهم سركار آمده بود، مجددا نظام برنامه‌ريزي و بحث پيشرفت فعاليت‌ها مبتني بر برنامه را شروع كرد، اما وقتي بررسي كرديم ديديم كه نه‌تنها برنامه جامع كاهش آلودگي هوا كه تصويب شده بود، اجرا نشده بود، بلكه خود برنامه‌اي كه دولت قبل، تحت عنوان راهكارهاي كاهش آلودگي هواي تهران داده بود، هم اجرا نشده بود.
از مهرماه سال ۹۲ شروع كرديم با توجه به اينكه مهلت برنامه قبلي تمام شده بود، برنامه جديد با عنوان راهكارهاي كاهش آلودگي هواي كشور ارايه شد كه هم موارد عقب افتاده برنامه جامع شهرهاي مختلف در آن هشت سال را پوشش مي‌دهد و هم اينكه نگاهي دارد به آينده و اقداماتي كه نواقص برنامه‌هاي قبلي را پوشش داديم. اين برنامه در ۹ محور و ۳۵ فعاليت تدوين شد كه در۹ ارديبهشت سال ۹۳ به تصويب هيات دولت رسيد. اين برنامه در حال حاضر، با جديت توسط سازمان‌هاي دولتي و نظارت سازمان محيط زيست در حال اجراست.
يكي از موارد شاخص در برنامه جديد، بحث سوخت است كه تاكنون در هيچ يك از برنامه‌هاي كاهش آلودگي‌ها ذكر نشده بود. اين بحث هم در يك سال و خورده‌اي گذشته اجرايي شد. در كلانشهرها شاهد توزيع سوخت يورو۴ هستيم، هم در مورد بنزين و هم گازوييل. برنامه بعدي، استانداردسازي خودروها بود كه در سال ۸۴ كه استاندارد خودروهاي‌مان يورو۲ بود قرار شد تا سال‌هاي ۸۷ به يورو ۴ تبديل شود.
امروز شاهد استاندارد يورو۵ بايد مي‌بوديم، در حالي كه اين ارتقا همچنان روي يورو۲ مانده بود. ما موفق شديم در شهريور ۹۳ با يك سال تلاش، عقب‌افتادگي هشت ساله را جبران كنيم. امروز خودروهاي ما استاندارد يورو۴ دارند. اقدامات ديگري از جمله يكپارچه‌سازي معاينه فني، افزايش گاز در نيروگاه‌ها، بحث‌هاي آموزشي، مشاركت، توسعه سيستم حمل و نقل عمومي، بحث‌هايي بود كه در اين برنامه ديده شده، بخش‌هاي عمده‌اي انجام شده، مي‌توانم بگويم كه الان برنامه داريم و روي زمانبندي آن داريم پيش مي‌رويم.
فشاري كه سازمان محيط زيست به وزارت نفت براي اصلاح سوخت و رساندن آن به استانداردهاي مورد نظر داشت را اگر در بخش‌هاي ديگر هم وارد مي‌كرد، زودتر از اينها مي‌توانستيم به هواي سالم‌تر برسيم. چرا سازمان در مواردي چون جمع‌آوري خودروهاي فرسوده يا نصب فيلتر دوده روي خودروها فشاري مانند سوخت و استانداردسازي خودروها كه به خودروسازان وارد كرد را به سازمان‌هاي مربوطه وارد نمي‌كند تا هرسال در فصل سرما شاهد حجم آلودگي در كلانشهرها نباشيم؟
اقدامات بسيار زيادي در اين خصوص انجام شده، تنها سوخت نبوده كه اين اتفاق برايش افتاد. در هشت سال بين سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲ تقريبا اكثر نيروگاه‌هاي ما سوخت مايع استفاده مي‌كردند و مصرف گازشان كمتر از سوخت مايع بوده. ما با توجه به برنامه مصوب دولت كه در حال اجرايش هستيم، شاهد اين هستيم كه ميزان مصرف سوخت مايع ۳۳ درصد كاهش يافته و مصرف گاز ۱۸ درصد افزايش يافته.
اين اختلاف هم به خاطر بازسازي نوسازي نيروگاه‌ها بوده. در حال حاضر سيكل تركيبي جزو برنامه وزارت نيرو است. در مورد برخي نيروگاه‌هاي كشور، شير مازوت‌شان پلمب شده. نيروگاه‌هاي تبريز، منتظر قائم كرج و نيروگاه‌هاي بعثت تهران از نيروگاه‌هايي‌اند كه در حال حاضر همه سيستم‌هاي‌شان گازسوز شده است. اين تلاش عمده‌اي بوده كه بر اساس برنامه مصوب دولت انجام شد.
بحث‌هاي ديگري در اين زمينه انجام شده از جمله بحث خودروهاي فرسوده كه آن هم بر اساس مصوبات دولت دنبال شد. در سال گذشته شاهد خروج ۳۵۰ هزار خودروي فرسوده بوديم كه ركورد خروج سالانه خودروي فرسوده در كشور محسوب مي‌شود. بحث خروج خودروهاي فرسوده از سال ۸۲ شروع شد اما اين خروج، ركوردش مربوط به سال ۹۳ است. اما من قبول دارم كه معضل به وجود آمده اگر در هشت سال گذشته طبق روالي كه در سال‌هاي ۷۹ تا ۸۴ داشت پيش مي‌رفت، ما امروز شاهد وضعيت بسيار بهتري بوديم.
در آن سال‌ها، ما فقط سه ماه از سال را سوخت مايع مصرف مي‌كرديم. اما در سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲ اكثر روزهاي سال در نيروگاه‌هاي‌مان از سوخت مايع استفاده مي‌كرديم.
بر اساس اعلام سازمان‌هاي مربوطه، بيشترين حجم آلودگي شهرها مربوط به منابع متحرك است و شايد سهم كمتري را براي منابع غيرمتحرك از جمله منابع خانگي يا نيروگاه‌ها قائل شد. در خصوص اين آلاينده‌ها چه فشاري مي‌توانيد به ارگان‌ها و سازمان‌ها براي كاهش آلودگي هوا بياوريد؟
در خصوص منابع متحرك، دو كار بسيار خوب انجام شده. از سال‌هاي ۸۴ تا ۹۲، استاندارد خودروها يورو ۲ بوده كه امسال به يورو ۴ رسيدند. البته در آن هشت سال، اسما خودروها استاندارد يورو۴ داشتند، اما امروز شاهد يورو ۴ واقعي هستيم. موتوسيكلت‌هاي ما امروز به استاندارد يورو ۳ رسيدند، خودروهاي ديزلي هم كه استانداردشان يورو۳ بود، از اول مهرماه سال ۹۵ِ، يعني حدود هفت، هشت ماه ديگر، موتوسيكلت كاربراتوري در ايران نخواهيم داشت.
اين خودش قدم بسيار مهم و ارزشمندي در جهت كاهش آلودگي هواست. هر موتوسيكلت استاندارد، معادل پنج خودرو آلودگي توليد مي‌كند. لذا حرفم اين است كه روي منابع متحرك هم كار شده است، كما اينكه روي منابع ثابت هم كار شده. در حال حاضر داريم روي منابع خانگي كار مي‌كنيم و طرح هوشمندسازي موتورخانه‌ها و معاينه فني‌شان در دست كار است. به شكل پايلوت ۲۰۰ مورد را پيش برده‌ايم تا اشكالات و نقايص مرتفع شود تا شاهد كاهش آلودگي از اين بخش باشيم.
اين استاندارد يورو۴ خودروها و يورو۳ موتورها كه از آن سخن مي‌گوييد چقدر واقعي ست؟ مثلا خودروي پرايدي كه توليد مي‌كنيم چقدر استاندارد است؟ اصلا مي‌توان گفت خودروهاي داخلي به اين استاندارد نزديك اند؟
در دولت قبل اعلام شده بود كه خودروهاي‌مان يورو۴ است، استانداردها موارد جانبي دارند كه اگر رعايت نشوند پايداري و ماندگاري سيستم استاندارد انجام نمي‌شود. در دولت قبل استانداردي كه اعلام شده بود، فقط بحث كنترل اگزوز خودروها بود. در شرايط خاص و بسياري از تست‌هاي تضمين‌كننده يورو۴ را انجام نمي‌دادند.
ما دو كار عمده كرديم، يكي بحث افزودن سنسور دوم اكسيژن روي خودروهاي توليدي كشور بود و ديگري فعال‌سازي‌اي او بي‌دي بود كه سيستم تشخيصي آلايندگي خودرو را دارد و سنسور دوم اكسيژن هم روي كنترل كانتاليبست تاثير مي‌گذارد. اين دو قطعه در حال حاضر روي كل خودروهاي كشور وجود دارند. بر اساس توليدات خودروسازان تست مي‌شوند.
با اطمينان مي‌گويم امروز، خودروهاي ما استاندارد يورو۴ دارند و اين اعمال نظارت در كشور اجرا مي‌شود. در مورد خودروهاي ديزلي، بحث عمده آنها، پارتيكل‌ها و ذرات معلقند كه اقدام دولت، نصب فيلتر روي آنها بود. اميدواريم طبق زمانبندي انجام بشود. به عنوان مثال، امروز هر وانت و سواري ديزلي كه دارد توليد يا وارد مي‌شود، بايد فيلتر داشته باشند. از ورود خودروهاي ديزلي بدون فيلتر جلوگيري مي‌كنيم كه در كاهش ذرات نقش پررنگ دارد.
چه زماني قرار است اين نظارت بر نصب فيلترعملي شود؟
در مورد برخي خودروها، از اول آذرماه امسال عملي شده، بقيه خودروها هم طبق برنامه زمانبندي دولت از سال آينده انجام مي‌شود.
قرار بود ابتدا صرفا براي خودروهاي سنگين و اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌ها انجام شود.
براي اتوبوس‌ها، ميني‌بوس‌ها و خودروهاي سنگين و همه توليدات كشور اعم از وانت و سواري از الان به بعد الزامي است. الزام از آذرماه امسال عملي شده است. اجازه توليد به خودروهاي بدون فيلتر نمي‌دهيم. اينها همه طبق مصوبه دولت دارد انجام مي‌شود. طبق همان داريم عمليات نظارتي را انجام مي‌دهيم. اشكالي در مورد بحث تحريم‌ها بود كه باعث شد فيلتري كه در داخل كشور توليد نمي‌شد و نياز به وارداتش بود، با مشكل مواجه شود.
پيش‌بيني ما اين بود اين قطعه از تحريم‌ها خارج شود اما اين اتفاق نيفتاد. با بررسي‌ها و اقدامات شركت‌هاي خودروسازي، توانستند اين فيلترها را روي سيستم‌هاي‌شان بياورند. الان هم با آزاد شدن و برداشتن تحريم، رشد بيشتري به خود مي‌گيرد. خارج از مصوبه دولت، طبق زمان‌بندي‌‌اي كه دولت دارد اعمال مي‌كند، نوبت نظارت بر فيلتر وانت و خودروي سواري رسيده است. در مورد ميني‌بوس، اتوبوس و خودروهاي سنگين هم نوبت نظارت بر آنها در راه است.
فكر مي‌كنيد شاخص‌هاي آلودگي در آينده نزديك تكان مي‌خورد؟
آلودگي هواي تهران و كشور مساله مهم زيست‌محيطي است و سابقه‌اي حدود ۴۰ و خورده‌اي سال دارد. با اقداماتي كه انجام مي‌شود، حتما با مساله كاهش مواجه خواهيم بود. كاهشي كه در سال ۹۳ هم داشتيم، در ادامه بحث سوخت و خودروها در سال گذشته همراه شد كه ۴۴ روز وضعيت‌مان را بهتر از سال گذشته كرد.
در برخي شهرها، روزهاي سالم‌مان سه برابر افزايش داشت. اما فارغ از همه اينها، يك نقشي را نبايد فراموش كرد، آن هم نقش مردم و همه دستگاه‌ها در اين زمينه است. در هر سيستمي، حتي بهترين سيستم، در صورت استفاده زياد يا غلط از آن، با مشكل مواجه مي‌شويم. ميزان آلودگي توليد شده در اثر سهل‌انگاري و بي‌توجهي هركدام از اين بخش‌هاي جامعه شدني خواهد بود. تردد خودروي شخصي يا تك‌سرنشين، در سيستم حمل و نقل‌مان زياد است. اين برمي‌گردد به فرهنگ و علايق مردم و اينكه چقدر مردم خودشان را در كاهش آلودگي هوا دخيل مي‌دانند.
مسلما اگر درصدي كه از خودرو شخصي استفاده مي‌كنند، تبديل شوند به درصدي كه از حمل و نقل عمومي استفاده مي‌كنند، قطعا كاهش بيشتري خواهيم داشت. همه دستگاه‌ها و مردم در كاهش نقش دارند. بايد سعي كنيم نقش‌هاي‌مان به جاي اينكه در توليد آلودگي باشد، در كاهش آن باشد. همه با هم نقش داشته باشيم، قطعا قطره قطره جمع گردد وانگهي دريا شود. آلودگي هوا در كشور، دريايي است كه قطره‌قطره ايجاد شده،
هر كدام‌مان به سهم خودمان و فعاليتي كه انجام مي‌دهيم، قادر خواهيم بود دركاهش آلودگي نقش داشته باشيم. مثلا وقتي خريدي را مي‌شود با دوچرخه يا پياده انجام داد اگر با ماشين انجام دهيم، در توليد آلودگي دست داشته‌ايم. يا سفرهاي غيرضروري يا عدم كنترل گرمايش داخل خانه يا استفاده از برق.
در واقع هر منبعي كه با آن انرژي مصرف مي‌كنيم، از سوختي توليد مي‌شود كه اين انرژي را توليد مي‌كند. صرفه‌جويي در مصرف برق، گاز، كاهش سفرهاي غيرضروري و كاهش استفاده از خودروهاي شخصي پكيج كاملي است براي پيگيري جدي كاهش. از اين طرف هم دستگاه‌هاي دولتي بايد كمك كنند، با توسعه حمل و نقل عمومي، كه يكي از علل عمده‌اي كه در شهرهاي‌مان داريم از خودروي شخصي استفاده مي‌كنيم، نقص در سيستم حمل و نقل عمومي است.
شهرداري‌ها بايد اقدامات بيشتري براي تامين دستگاه‌هاي حمل و نقل عمومي و بهبود خطوط داشته باشند. قطعا اين، وظيفه خطيري است كه بر عهده شهرداري‌ها نهاده شده. گردش كاري‌شان و تمام تلاش‌شان بايد در جهت رفاه شهروندان‌شان باشد و دقت كنند اعتبارات بيشتري براي مواردي بگذارند كه اهميت بيشتري دارد.
اگر بخواهيد ١٠ سال آينده را پيش‌بيني منفي كنيد و شرايطي را متصور شويد كه شهرهاي‌مان به حال بدي برسند، چه مي‌بينيد؟
اگر برنامه‌هايي كه مصوب دولت است و تمام مواردي كه گفتم به خوبي اجرا كنيم، قطع يقين مي‌دانم در ١٠ سال آينده شاهد هواي پاك در همه شهرهاي كشور خواهيم بود. اگر به هر علتي مشاركت بخش‌ها و دستگاه‌هاي مختلف و مردم كمتر باشد يا انجام نشود، قطعا همين وضعيت آلودگي هوا را خواهيم داشت.
۰
