آموزش مجازی؛ چالشِ دوباره سال تحصیلی

غزل لطفی | مهرماه ۱۴۰۰، دومین سالی است که به جهت پاندمی کرونا، سال تحصیلی مجازی آغاز می‌شود. اپلیکیشن شاد در اسفند ۱۳۹۸ طراحی شد تا بتواند به آموزش مجازی صحیح کمک کند و در آغاز سال ۱۳۹۹ در اختیار نظام آموزشی کشور قرار گرفت.

در زمان شروع به کار این اپلیکیشن ایرادات متعددی به آن وارد بود که با توجه به نوظهور بودن می‌توانیم بگوییم این اشکالات دور از انتظار نبود.

با پایان سال تحصیلی ۹۸-۹۹، نیاز به بازبینی و رفع ایرادات این ابزار تحصیلی مجازی کاملا مشهود بود و فعالیت‌های خوبی هم در این زمینه صورت گرفت و نسخه به‌روزشده آن با شروع سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در اختیار معلمان و دانش‌آموزان قرار گرفت.

استفاده از آموزش مجازی نیازمند ابزار و فضای مجازی مناسب بود که در مورد اول کمبود‌ها خصوصا در مناطق کم‌برخوردار کاملا به چشم می‌خورد. در دومین مورد نیز نیاز به همکاری وزارت ارتباطات و رایگان کردن اینترنت شاد داشت که انجام شد.

اما در تمام سال تحصیلی سرعت پایین نت بزرگ‌ترین چالش کاربران آن بود. معلم و دانش‌آموز برای دانلود کردن یک فایل صوتی یا تصویری ساعت‌ها وقت صرف می‌کردند و خیلی وقت‌ها هم نهایتا ناامید شده و به اپلیکیشن‌های دیگر مثل واتس‌اپ متوسل می‌شدند. مدارس غیرانتفاعی یا مراکز آموزشی که از نظر مالی توان و پشتیبانی بهتری داشتند اپلیکیشین‌هایی مانند اسکای‌روم را در دستور کار قرار دادند تا دچار سرعت پایین شاد و اتلاف زمان نشوند.

اما مدارسی که این امکان را نداشتند و با توجه به اینکه هزینه خرید بسته‌های اینترنتی نیز باری بر دوش اولیا بود چاره‌ای جز شاد نداشتند.

در این میان تولید محتوای مناسب فضای مجازی نیز برای معلمان فعالیت مضاعفی را می‌طلبید که با تمام وجود و حتی زمانی که باید به فرزند و خانواده خود می‌پرداختند، صرفا جهت آموزش هرچه بهتر فرزندان ما به بهترین شیوه، در این زمینه تلاش کردند.

اما چالش ارسال این محتوای آموزشی (به جهت سرعت پایین نت) تا پایان سال باقی ماند. مسوولان وزارت بهداشت و آموزش‌وپرورش تمام تلاش خود را به کار بستند که سال تحصیلی پیش رو، حضوری آغاز شود، اما بزرگ‌ترین سد برای بازگشایی مدارس یعنی واکسیناسیون دانش‌آموزان انجام نشد و حتی با توجه به واکسینه‌شدن همه معلمین، عملا و با توجه به پروتکل‌های کرونایی این امکان وجود نداشت و مهر ۱۴۰۰ نیز ما شاهد آغاز مجازی سال تحصیلی هستیم.

اما باید دید؛ شاد که بازوی اصلی آموزش مجازی است و امسال نیز از نت رایگان برخوردار شده تا چه حد، عیب‌یابی و رفع اشکال شده است. مسوولان سیستم آموزشی کشور اعلام کرده‌اند که استفاده از شاد اجباری نیست. این موضوع در نگاه اول بسیار رضایت‌بخش به نظر می‌رسد ولی هنوز چالش هزینه نت برای اپلیکیشن‌های دیگر مانع بزرگی خواهد بود.

هنوز معلمی که قرار است با شروع سال تحصیلی به تدریس مجازی بپردازد با این چالش روبروست که با یک گوشی یا لپ‌تاپ چطور هم خودش درس بدهد و هم فرزند دانش‌آموزش درس بخواند.

با توجه به رونمایی دیرهنگام از نسخه جدید شاد در روز‌های پایانی شهریور، هنوز نمی‌دانیم معایب سیستمی آن برطرف شده یا نه که این نیز انتقاد بسیاری از کاربران آن را همراه داشته است. در تمام طول تابستان، بار‌ها شنیدیم که تحصیل حضوری خواهد بود و مدارس با ظرفیت محدود بازگشایی می‌شوند، اما بانیان آموزش کشور از روند تغییرات و بهبود سیستمی شاد خبری ندادند.‌

ای کاش با نگاهی واقعی به شرایط فعلی جامعه و پیک‌های متعدد کرونا و قبل از واکسیناسیون دانش‌آموزان با واکسن معتبر برای کودکان آنقدر روی آموزش حضوری ولو محدود پافشاری نمی‌شد تا بار روانی و استرس ناشی از آن گریبان خانواده‌ها را نگیرد.‌

ای کاش در فرصت تابستان، به تلاش برای رفع کمبود‌ها علی‌الخصوص در خانواده‌های کم‌برخوردار پرداخته می‌شد تا در این روز‌های آغازین سال تحصیلی مشکل تهیه ابزار هوشمند نیز بر همه چالش‌های معیشتی فعلی افزوده نمی‌شد.

تابستان زمان مناسبی بود که کودکان آموزش‌های مراقبت صحیح در برابر مواجهه با کروناویروس را ببینند، اما گمان نمی‌کنم و به عنوان مادری که فرزند محصل دارد، ندیدم که هیچ برنامه‌ای در این زمینه توسط سیستم آموزشی کشور ارایه شده باشد و زمان از دست رفت و این مهم، مغفول ماند.

فضا‌های آموزشی کشور نیازمند بهینه‌سازی برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و تهویه مناسب است وگرنه حتی با واکسینه کردن همه، باز هم امکان انتقال ویروس از بین نمی‌رود. نمونه مشهود آنکه ما سال‌ها شاهد بودیم؛ اگر دانش‌آموزی در کلاس درگیر آبله‌مرغان بشود تقریبا تمام‌هم‌کلاسی‌های خود را درگیر می‌کند و گاهی چندین روز یک یا چند کلاس درسی به علت بیماری و عدم حضور دانش‌آموزان تعطیل می‌شود.

حالا شما همین مورد را با قدرت انتقال ویروس کرونا مقایسه کنید. آموزش حضوری، ارتباط چهره به چهره معلم و دانش‌آموز و تعامل بین کودکان جایگزین ندارد، اما ایجاد شرایط روحی امن برای حضور دانش‌آموز و معلم و اختصاص بودجه برای مناسب‌سازی محیط‌های آموزشی و امکان تست‌های مکرر سریع در مدارس و آموزش برای روبه‌رو شدن با شرایط فعلی از ضروریات بازگشایی مدارس است.