کشف جدید مریخ‌نورد «کنجکاوی» ناسا: نشانه‌هایی از گذشته گرم و مرطوب سیاره سرخ
مریخ‌نورد «کنجکاوی» (کیوریاسیتی) که در سال ۲۰۱۲ بر سطح مریخ فرود آمد تا بررسی کند آیا این سیاره تاکنون شرایط لازم برای میزبانی از حیات میکروبی را داشته یا نه، موفق شد این ماده معدنی را در نمونه‌هایی از سنگ‌هایی که در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ از سه نقطه مختلف «دهانه گِیل» حفاری شده بودند، کشف کند. دهانه گیل یک حفره بزرگ ناشی از برخورد شهاب‌سنگ است که در مرکز آن کوهی قرار دارد.
کد خبر :
۲۳۷۲۸۹
بازدید :
۲۰
ماده‌ای معدنی به نام سیدریت که به‌طور فراوان در سنگ‌های حفاری‌شده توسط مریخ‌نورد ناسا یافت شده، شواهد تازه‌ای از گذشته گرم و مرطوب مریخ ارائه می‌دهد؛ زمانی که این سیاره دارای دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و احتمالاً شرایط مناسب برای زندگی میکروبی بوده است.
مریخ‌نورد «کنجکاوی» (کیوریاسیتی) که در سال ۲۰۱۲ بر سطح مریخ فرود آمد تا بررسی کند آیا این سیاره تاکنون شرایط لازم برای میزبانی از حیات میکروبی را داشته یا نه، موفق شد این ماده معدنی را در نمونه‌هایی از سنگ‌هایی که در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ از سه نقطه مختلف «دهانه گِیل» حفاری شده بودند، کشف کند. دهانه گیل یک حفره بزرگ ناشی از برخورد شهاب‌سنگ است که در مرکز آن کوهی قرار دارد.
سیدریت نوعی کربنات آهن است و وجود آن در سنگ‌های رسوبی که میلیاردها سال پیش شکل گرفته‌اند، نشانه‌ای از آن است که مریخ در گذشته جوی متراکم و سرشار از دی‌اکسید کربن داشته است؛ گازی که می‌توانست از طریق اثر گلخانه‌ای، سطح سیاره را آن‌قدر گرم کند که امکان وجود آب مایع را فراهم آورد.
پیش‌تر نیز بسیاری از دانشمندان، ساختارهای سطح مریخ را به‌عنوان نشانه‌هایی از وجود آب جاری در گذشته تفسیر کرده بودند؛ مانند دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و احتمالاً اقیانوس‌هایی که می‌توانستند زیستگاه‌هایی برای حیات میکروبی باشند.
همان‌طور که دی‌اکسید کربن اصلی‌ترین گاز گلخانه‌ای در زمین است، در مریخ و زهره نیز چنین نقشی دارد. این گاز گرمای خورشید را در جو نگه می‌دارد و باعث گرم شدن آب‌وهوا می‌شود.
تا پیش از این، شواهد کمی از وجود گسترده دی‌اکسید کربن در گذشته مریخ در دست بود. بر اساس یکی از فرضیه‌ها، جو مریخ در گذشته ضخیم و پر از دی‌اکسید کربن بوده، اما به دلایلی نامشخص به‌تدریج نازک و فقیر از این گاز شده است. در این فرآیند، دی‌اکسید کربن احتمالاً از طریق واکنش‌های زمین‌شیمیایی به‌صورت مواد معدنی کربناتی در سنگ‌های پوسته مریخ محبوس شده است.
اکنون نمونه‌هایی که مریخ‌نورد «کنجکاوی» با حفاری ۳ تا ۴ سانتی‌متری به دست آورده، این فرضیه را تقویت می‌کنند. ابزارهای موجود بر روی این مریخ‌نورد نشان داده‌اند که میزان سیدریت در این نمونه‌ها تا ۱۰.۵ درصد وزنی می‌رسد.
بنجامین توتولو، ژئوشیمی‌دان از دانشگاه کلگری و نویسنده اصلی این پژوهش که روز پنج‌شنبه در نشریه Science منتشر شد، گفت: «یکی از معماهای دیرینه در مطالعه تاریخ سیاره مریخ و قابلیت سکونت آن این است که اگر واقعاً حجم زیادی دی‌اکسید کربن برای گرم شدن مریخ لازم بوده، چرا تاکنون نشانه‌های کمی از مواد معدنی کربناتی در سطح مریخ پیدا شده؟»
او افزود: «مدل‌های نظری پیش‌بینی می‌کردند که این مواد باید فراگیر باشند، اما هم بررسی‌های مریخ‌نوردها و هم مشاهدات ماهواره‌ای تاکنون شواهد کمی از آن‌ها یافته‌اند.»
از آن‌جایی که سنگ‌هایی مشابه با نمونه‌های حفاری‌شده، در سطح مریخ به‌طور گسترده شناسایی شده‌اند، محققان معتقدند که این مناطق نیز احتمالاً سرشار از مواد معدنی کربناتی‌اند و ممکن است بخشی از دی‌اکسید کربن ازدست‌رفته مریخ را در خود نگه داشته باشند.
سنگ‌های رسوبی دهانه گیل، از نوع ماسه‌سنگ و گل‌سنگ هستند و تصور می‌شود حدود ۳.۵ میلیارد سال پیش و زمانی که این منطقه یک دریاچه بوده، تشکیل شده‌اند؛ پیش از آنکه آب‌وهوای مریخ دچار تغییر شدید شود.
ادوین کایت، دانشمند سیاره‌ای از دانشگاه شیکاگو و یکی از نویسندگان این پژوهش می‌گوید: «تغییر وضعیت مریخ از سیاره‌ای قابل‌زیست در گذشته به یک سیاره خشک و به‌ظاهر مرده در امروز، یکی از بزرگ‌ترین فاجعه‌های زیست‌محیطی شناخته‌شده است.»
او افزود: «ما هنوز علت دقیق این تغییر را نمی‌دانیم، اما می‌دانیم که مریخ امروزه جوی بسیار رقیق دارد، در حالی که شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه این جو در گذشته متراکم‌تر بوده. بنابراین کشف یک منبع ناشناخته و بزرگ از مواد کربن‌دار می‌تواند سرنخ مهمی برای پاسخ به این پرسش باشد که کربن مریخ به کجا رفته است.»
این یافته‌ها نوری تازه بر چرخه کربن در مریخ باستان می‌اندازد. در زمین، آتشفشان‌ها دی‌اکسید کربن را وارد جو می‌کنند و این گاز توسط آب‌های سطحی، به‌ویژه اقیانوس‌ها، جذب شده و با عناصری مانند کلسیم ترکیب می‌شود و سنگ‌های آهکی به‌وجود می‌آید. سپس با حرکت صفحات تکتونیکی، این سنگ‌ها دوباره گرم شده و از طریق فعالیت‌های آتشفشانی، کربن به جو بازمی‌گردد. اما مریخ از چنین سیستم تکتونیکی فعالی بی‌بهره است.
توتولو می‌گوید: «ویژگی مهم چرخه کربن مریخ در گذشته که در این پژوهش به آن اشاره شده، این است که چرخه به‌نوعی نامتوازن بوده. یعنی میزان زیادی دی‌اکسید کربن در سنگ‌ها ذخیره شده، اما مقدار کمی از آن دوباره به جو بازگشته است.»
او در پایان افزود: «اکنون مدل‌های مربوط به تغییرات اقلیمی مریخ می‌توانند از تحلیل‌های ما استفاده کرده و نقش این چرخه کربن نامتوازن را در حفظ یا از دست رفتن قابلیت سکونت مریخ در طول تاریخ سیاره‌ای آن، دقیق‌تر بررسی کنند.»
منبع: یورونیوز
۰
