تصاویر؛ نیم گربه؛ موجودی شبیه گربه و راکون که روی درخت زندگی می‌کند و می‌تواند پا‌های عقب را ۱۸۰ درجه بچرخاند

نیم‌گربه (Cacomistle) یکی از پنهان‌زیست‌ترین و ناشناخته‌ترین پستانداران آمریکای مرکزی است. این جانور کوچک و زیبا که از خانواده‌ی راکون‌ها (Procyonidae) به‌شمار می‌رود، در جنگل‌های انبوه و ارتفاعات مرطوب از جنوب مکزیک تا پاناما زندگی می‌کند. 

گرچه از دور ممکن است شبیه گربه‌سانی کوچک یا نوعی سیوه به نظر برسد، اما گونه‌ای منحصر‌به‌فرد با ویژگی‌های رفتاری و بدنی خاص است که برای زندگی شبانه در زیستگاه‌های گرم و مرطوب تطبیق یافته است. 

طبیعت خجالتی، زندگی انفرادی و فعالیت شبانه‌اش باعث شده تا دیدار با این جانور در طبیعت به ندرت اتفاق بیفتد. با این حال، نیم‌گربه نقشی حیاتی در تعادل بوم‌شناختی جنگل‌های منطقه دارد. 

ویژگی‌های بدنی و زیستگاه

نیم‌گربه از نظر ظاهری ترکیبی از ظرافت و چابکی است. طول بدنش حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر و دمی تقریباً به همان اندازه دارد که با حلقه‌های سیاه و سفید زیبا پوشیده شده است. این دم بلند برای حفظ تعادل هنگام بالا رفتن از درختان ضروری است. 

پوست نرم و پرپشتش در طیفی از رنگ‌های قهوه‌ای، خاکستری و کرم دیده می‌شود که او را در میان شاخ و برگ‌های جنگل پنهان می‌سازد. چشمان بزرگ و گوش‌های تیزش برای دید در شب و شنیدن صدا‌های ضعیف عالی عمل می‌کنند و به او کمک می‌کنند تا در تاریکی جنگل‌ها به‌راحتی حرکت کند. 

نیم‌گربه معمولاً در جنگل‌های مرطوب استوایی، جنگل‌های ابری و مناطق کوهستانی تا ارتفاع ۲۰۰۰ متری زندگی می‌کنند. آنها درخت‌زی هستند و بیشتر عمر خود را میان شاخه‌ها می‌گذرانند؛ از جست‌وجوی غذا گرفته تا استراحت و لانه‌سازی در سوراخ‌های درخت یا آشیانه‌های متروک پرندگان. 

همین زندگی بالای درخت‌ها موجب شده که انسان‌ها به ندرت آنها را ببینند، مگر هنگام شب در حاشیه‌ی جنگل‌ها یا مزارع قهوه. 

رفتار، تغذیه و تولیدمثل

نیم‌گربه‌ها همه‌چیزخوار و فرصت‌طلب‌اند. رژیم غذایی‌شان شامل میوه‌ها، حشرات، پرندگان، پستانداران کوچک، قورباغه‌ها و گاه تخم پرندگان یا لاشه‌هاست. در عین حال، نقش بسیار مهمی در بوم‌شناسی جنگل‌های استوایی دارند؛ زیرا با خوردن میوه‌ها و دفع دانه‌ها، به پراکندگی گیاهان کمک می‌کنند و با شکار حشرات، جمعیت آنها را کنترل می‌کنند. 

برخلاف خویشاوندان خود یعنی راکون‌ها که اغلب به زباله‌ها یا بقایای غذایی تکیه دارند، نیم‌گربه شکارگری چابک است و با دقتی بالا از شاخه‌ای به شاخه‌ی دیگر می‌پرد تا طعمه را غافلگیر کند.

این جانور شب‌فعال و انزواطلب است و قلمرو خود را با بو یا صدا علامت‌گذاری می‌کند. صداهایش ترکیبی از جیرجیر، غرغر و سوت است که برای ارتباط با هم‌نوعان، به‌ویژه در فصل جفت‌گیری، به‌کار می‌رود. جفت‌گیری معمولاً سالی یک بار انجام می‌شود و پس از حدود دو ماه بارداری، ماده بین یک تا سه نوزاد به دنیا می‌آورد. مادر، نوزادان را در سوراخ درخت پنهان می‌کند تا زمانی که بتوانند مستقل بالا بروند و غذا پیدا کنند.

به‌دلیل عادات شبانه و زندگی انفرادی، مطالعه‌ی آنها در طبیعت دشوار است. بیشتر دانسته‌ها از طریق دوربین‌های تله‌ای یا گزارش‌های محلی به‌دست آمده که نشان می‌دهند نیم‌گربه عمدتاً بین غروب تا سپیده‌دم فعال است و روز را در میان شاخ و برگ‌های انبوه استراحت می‌کند.

حفاظت و جایگاه فرهنگی

 گرچه نیم‌گربه در حال حاضر در فهرست گونه‌های در معرض انقراض قرار ندارد، اما جمعیت آن در بسیاری از مناطق به‌دلیل نابودی زیستگاه رو به کاهش است. جنگل‌زدایی، گسترش زمین‌های کشاورزی و شهرنشینی، زیستگاه‌هایش را به لکه‌های کوچک و جدا از هم تبدیل کرده است. 

گاهی نیز برای پوستش شکار می‌شود، هرچند به‌صورت گسترده تجاری نیست. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) آن را در رده‌ی «نزدیک به تهدید» طبقه‌بندی کرده است. 

در فرهنگ بومیان محلی، نیم‌گربه جایگاهی میان احترام و ترس دارد. برخی قبایل او را «روح جنگل» و نگهبان شب می‌دانند، در حالی که بعضی کشاورزان به‌دلیل حمله‌اش به میوه‌ها یا جوجه‌ها، او را مزاحم می‌شمارند. با این حال، حضورش نشانه‌ای از سلامت اکوسیستم تلقی می‌شود. 

در کشور‌هایی مانند کاستاریکا و گواتمالا، پروژه‌های کوچکی برای حفظ جنگل‌های محل زیست او از طریق کشاورزی پایدار (مثل کشت قهوه و کاکائوی سازگار با محیط زیست) در حال اجراست. 

اگرچه دیدنش دشوار است، اما نقش او به‌عنوان شکارگر شبانه و پخش‌کننده‌ی بذر برای بقای جنگل‌ها حیاتی است. رازآلودگی و سکوتش همچنان الهام‌بخش زیست‌شناسان است؛ نمادی از ناشناخته‌های شگفت‌انگیز در جنگل‌های رو به زوال آمریکای مرکزی.

حقایق عجیب و مهم درباره نیم‌گربه

نیم‌گربه پر از ویژگی‌های عجیب و منحصر‌به‌فرد است. گرچه از خانواده راکون‌هاست، اما بسیار درخت‌زی‌تر و گوشه‌گیرتر است. یکی از توانایی‌های شگفت‌انگیزش چرخاندن پا‌های عقبی تا حدود ۱۸۰ درجه است - درست مانند گربه‌ی جنگلی مارگی - که به او اجازه می‌دهد از درخت‌ها سر به پایین پایین بیاید. دم بلند و حلقه‌دارش نه‌تنها برای حفظ تعادل است، بلکه در تاریکی وسیله‌ای برای علامت دادن به دیگران محسوب می‌شود.

نیم‌گربه‌ها قلمرو ثابت ندارند و ممکن است هر شب چند کیلومتر را در جست‌وجوی غذا طی کنند. برخلاف راکون‌ها، هرگز وارد مناطق انسانی نمی‌شوند و سکوت و تنهایی جنگل را ترجیح می‌دهند. ارتباط آنها از طریق صدا‌های جیرجیر و زمزمه‌مانند است و مادران با همین صدا‌ها بچه‌ها را در میان شاخه‌ها هدایت می‌کنند.

نام «نیم‌گربه» از زبان ناهواتل (Nahuatl) گرفته شده و tlahcomiztli به‌معنای «نیمه شیرکوهی» است، زیرا بومیان در گذشته او را با گربه‌های وحشی اشتباه می‌گرفتند. این جانور علی‌رغم ظاهر خجالتی‌اش، شکارگری ماهر است و حتی می‌تواند خفاش‌ها و حشرات بزرگ را در هوا شکار کند. ترکیب چابکی، هوش و سکوتش، نیم‌گربه را به یکی از مرموزترین ساکنان شب آمریکای مرکزی بدل کرده است.

منبع: راز بقا